...

Sinds de eerste inenting met levende kiemen van koepokken door de Engelse arts Edward Jenner in 1796, werden wereldwijd talrijke andere vaccinaties ontwikkeld en aan honderden miljoenen mensen toegediend. Ze hebben wellicht meer ziekten vermeden en levens gered dan de talloze middelen en technieken van de curatieve geneeskunde.Momenteel beschikken we over een reeks vaccins die ons beschermen tegen een vrij groot aantal ziekten van zowel virale als bacteriële oorsprong. De meeste vaccins worden toegediend aan kinderen en adolescenten, maar ook aan bepaalde categorieën volwassenen, zoals senioren, patiënten met chronische ziekten, zwangere vrouwen, en reizigers die zich naar risicolanden begeven.Sinds de pokken en zijn vaccin uit de wereld zijn verdwenen, is in België alleen het poliovaccin wettelijk verplicht. De andere vaccins (zie bijgaand schema) worden echter ten zeerste aanbevolen en meestal terugbetaald, met uitzondering van het vaccin tegen het rotavirus.Zijn er nog mensen die om religieuze of andere redenen de vaccinaties vijandig gezind zijn? "In ons land zijn ze gelukkig zeldzaam, maar we moeten de jonge artsen zeker verder blijven motiveren om vaccinaties te promoten. Aangezien mensen niet meer geconfronteerd worden met een aantal infectieziekten en hun verwikkelingen, kunnen ze denken dat deze aandoeningen voorgoed verdwenen zijn! Maar zonder vaccinaties zullen deze aandoeningen onverwijld terug opdagen. In derdewereldlanden daarentegen hebben we geen moeite om het medisch korps te overtuigen van het nut van vaccinaties. De artsen worden er immers dagelijks met ernstige infectieziekten en hun verwikkelingen geconfronteerd", zegt dr. Van Laethem.In sommige landen stellen conservatieve politici en groeperingen het nut van vaccinaties nog steeds in vraag. Dat is onder meer het geval met de nieuwe bewindvoerders in de Verenigde Staten, waarvan sommigen vaccinaties beschuldigen van allerlei nare verwikkelingen, waaronder nu zelfs autisme als jongste 'bijwerking' wordt vermeld. Nog een geluk dat de meeste Amerikanen deze retrograde evolutie niet volgen. Volgens een recente peiling blijft 82% van de bevolking de vaccinatie van kinderen steunen. "In elk geval worden door vaccinaties 100-maal meer ziekten vermeden dan er als gevolg van vaccinaties verwikkelingen optreden. Ik vergelijk dit vaak met de veiligheidsgordel: in enkele zeldzame ongevallen heeft het dragen van de gordel dodelijke gevolgen, maar in de overgrote meerderheid van de ongelukken is ze levensreddend", stelt de vaccinoloog.Wat is er nieuw en wat zit er in de pipeline? "Polio zal wellicht in de nabije toekomst wereldwijd volledig zijn uitgeroeid, voor zover gewapende conflicten in bepaalde landen zoals Syrië, Pakistan of Afghanistan, waar sommige gezondheidswerkers omwille van vaccinaties nog worden vermoord, een vredige oplossing vinden".Momenteel is er een vaccin beschikbaar tegen meningokok C, maar binnen afzienbare tijd zal ook een vaccin tegen het type B op de markt komen. Dit is trouwens in andere landen al beschikbaar. In België lijkt een rappel bij adolescenten nog niet opportuun. Voor de pneumokokken moet de epidemiologische evolutie verder worden opgevolgd."Voor het HPV kunnen we ons afvragen of het 9-valente vaccin al dan niet moet worden veralgemeend en of ook de jongens (die uiteindelijk het virus overdragen) niet moeten worden gevaccineerd. Daarbij komt nog het risico op HPV-gerelateerde kanker van de orofarynx, die blijkbaar in opmars is. Vraag is natuurlijk of ons gezondheidsbudget deze nieuwe uitgave aankan," vraagt dr. Van Laethem zich af.De profylactische voordelen van vaccinaties tegen griep en pneumokokkeninfecties voor senioren en patiënten met chronische kwalen liggen voor de hand. "Voor de griep hopen we nog steeds op de komst van een universeel vaccin. Zo zouden we patiënten met één enkele injectie voor verschillende jaren kunnen beschermen, maar dat zal nog niet voor morgen zijn. Intussen zal het quadrivalente vaccin wellicht worden veralgemeend. Er bestaat ook een vaccin tegen zona dat binnenkort ook in België op de markt komt. Voor senioren in het algemeen is het wenselijk om niet te lang te wachten met vaccineren. De immuunrespons op het vaccin vermindert met de leeftijd, terwijl het risico op ziekte mettertijd groter wordt", dixit Yves Van Laethem.Kinderartsen hebben sinds de (slechts deels terugbetaalde) vaccinatie tegen het rotavirus het aantal opnamen voor deze aandoening sterk zien dalen. Ze kijken uit naar een analoog vaccin tegen RSV.Hoe staat het met de vaccinatie van de toekomstige moeder? "Vaccinatie van zwangere vrouwen tegen griep en tegen kinkhoest heeft een dubbel voordeel: namelijk het vormen van antilichamen met bescherming van zowel de moeder als het kind tijdens de eerste levensmaanden. Anderzijds is vaccinatie tegen kinkhoest ook aanbevolen voor alle personen die met de baby in contact komen. Dat is de zogenaamde cocooningstrategie. We mogen immers niet vergeten dat kinkhoest bij het jonge kind een ernstige ziekte is met zware, soms fatale gevolgen".Laatste punt: verhoogt de toevloed van vluchtelingen uit Azië en Afrika het risico op infectieziekten die in ons land nu heel zeldzaam zijn of helemaal niet meer voorkomen, zoals polio, mazelen of difterie? "Momenteel bereikt de vaccinatiegraad tegen polio in België nagenoeg 100 %. Onder de kinderen van vluchtelingen zijn er zeker die nog niet gevaccineerd zijn of kiemdrager zijn. Die kinderen komen zeker in aanmerking voor een IPV-DTPa vaccin. In een populatie waar de grote meerderheid gevaccineerd is, profiteren de niet-gevaccineerden daar ook van, maar elk individu moet zijn verantwoordelijkheid nemen, voor zijn eigen gezondheid, en voor die van zijn medemens", concludeert dr. Yves Van Laethem.Vaccineren tegen welke ziekten en wanneer ?Het basisschema bevat een vrij groot aantal vaccins, waarvan verschillende samen in één enkele injectie worden toegediend. Ze bieden bescherming tegen een tiental infectieziekten van virale en bacteriële oorsprong. Ze kunnen zowel door omnipractici als specialisten worden toegediend, en zijn terugbetaald.8 weken: IPV-DTPa-Hib-HBV en Pnc-1012 weken: IPV-DTPa-Hib-HBV16 weken: IPV-DTPa-Hib-HBV en Pnc-1012 maand: MRB en Pnc-1015 maand: IPV-DTPa-Hib-HBV en MenC6 jaar: IPV-DTPa10 jaar: MRB12 jaar: HPV (twee dosissen met zes maanden interval)14 jaar: dTpaDaarbij komt nog een vaccin tegen rotavirus (gedeeltelijk terugbetaald).VoluitIPV: geïnactiveerd injecteerbaar vaccin tegen polioD: vaccin tegen difterieT: vaccin tegen tetanusPa: acellulair vaccin tegen kinkhoestHib: vaccin tegen Haemophilus influenzae type bHBV: vaccin tegen hepatitis BHPV: vaccin tegen het humaan papillomavirusMRB: vaccin tegen mazelen, rubella en bofPnc: geconjugeerd vaccin tegen pneumokokkenMenC: vaccin tegen meningokokken groep C