GEMINI 1 en 2 bevestigen werkzaamheid combinatietherapie

Hiv-geïnfecteerde patiënten moeten levenslang worden behandeld. Als je zo'n behandeling voorschrijft, moet je de werkzaamheid en de veiligheid ervan op lange termijn evalueren. Er waren nog geen langetermijngegevens over de tweevoudige combinatietherapie dolutegravir + lamivudine bij patiënten die nog geen antiretrovirale middelen hadden gekregen. Vandaar het belang van de presentatie op het congres van de IAS dit jaar van de resultaten na 96 weken van de studies GEMINI 1 en GEMINI 2. Die studies bevestigen de virologische werkzaamheid op lange termijn van de tweevoudige combinatietherapie dolutegravir/lamivudine als eerstelijnstherapie.Dr. Pedro Cahn van de stichting Huesped van Buenos Aires heeft op het congres van de IAS (International AIDS Society) dit jaar in Mexico de laatste gegevens van de studies GEMINI 1 en GEMINI 2 gepresenteerd, twee identieke fase 3-studies uitgevoerd bij 1433 patiënten die nog geen antiretrovirale behandeling hadden gekregen, op de vijf continenten.Ongeveer 85% van de patiënten waren mannen. 2/3 was blank en de gemiddelde leeftijd was 32 jaar. Bij inclusie had 80% van de patiënten een virale belasting van 100 000 kopieën/ml of lager; 20% had een veel hogere virale belasting: van 100 000 tot 500 000 kopieën/ml (de hoogste waarde die in de studie was toegestaan). Meer dan 90% van de patiënten had meer dan 200 CD4-cellen/mm³. Patiënten met een HBV-co-infectie, patiënten die werden behandeld wegens een hepatitis C, en patiënten met belangrijke mutaties die resistentie veroorzaken tegen reversetranscriptaseremmers of proteaseremmers, werden uit de studie uitgesloten. De patiënten hadden nog geen antiretrovirale behandeling gekregen en kregen dus voor het eerst een behandeling voor hun hiv-infectie, in casu de klassieke drievoudige combinatietherapie bestaande in dolutegravir/TAF/emtricitabine of een tweevoudige combinatietherapie bestaande in dolutegravir en lamivudine. De studie zou 144 weken duren, dus bijna drie jaar.Op het congres van de IAS in Amsterdam in 2018 heeft dr. Cahn de belangrijkste resultaten gepresenteerd van een analyse van de samengevoegde gegevens over een periode van 48 weken van die twee studies. Op dat ogenblik hadden 91,5% van de patiënten die de tweevoudige combinatietherapie (dolutegravir + lamivudine) kregen, en 93,3% van de patiënten bij wie een klassieke drievoudige combinatietherapie was gestart, een onmeetbaar lage virale belasting (< 50 kopieën/ml). Dat toont aan dat de tweevoudige combinatietherapie niet minder goed is dan de drievoudige combinatietherapie. Het aantal bewezen virologische mislukkingen was in beide groepen laag (1% of lager). Het responspercentage was vergelijkbaar ongeacht of de virale belasting bij inclusie in de studie hoog of laag was. Op grond van die eerste solide resultaten heeft het EMA in juli 2019 de tweevoudige combinatietherapie van dolutegravir plus lamivudine in de vorm van één enkele tablet eenmaal per dag goedgekeurd voor de behandeling van hiv-geïnfecteerde patiënten die nog geen antiretrovirale behandeling hebben gekregen.In Mexico heeft dr. Cahn nieuwe gegevens gepresenteerd, die bevestigen dat de virologische werkzaamheid van de tweevoudige combinatietherapie aanhoudt. Na een follow-up van 96 weken was de virale belasting bij een snapshotanalyse volgens het principe van intentie tot behandelen (ITT) nog altijd onmeetbaar laag bij 86% van de patiënten die de tweevoudige combinatietherapie kregen, en bij 89,5% van de patiënten die de klassieke drievoudige combinatietherapie kregen. Een ITT-analyse is een methode waarbij personen worden geanalyseerd in de groepen waaraan zij door randomisatie zijn toebedeeld, onafhankelijk van de werkelijke interventie. Een TRDF-analyse (time to treatment related discontinuation or failure) daarentegen berekent de tijd tot virologische mislukking of stopzetting wegens redenen die te maken hebben met de behandeling, zoals medicamenteuze bijwerkingen, in het protocol gespecificeerde veiligheidscriteria voor stopzetting van de behandeling of gebrek aan werkzaamheid. Bij TRDF-analyse was het responspercentage hoger dan bij de ITT-analyse: respectievelijk 96,6% en 96,4%. Een virologische mislukking werd gedocumenteerd bij 11 van de patiënten die de tweevoudige combinatietherapie kregen, en bij 7 van de patiënten die de klassieke drievoudige combinatietherapie kregen. Er zijn geen gevallen opgedoken van resistentie tegen integraseremmers of NRTI. Het aantal ernstige bijwerkingen en het aantal patiënten dat de behandeling heeft stopgezet wegens bijwerkingen, waren laag en vergelijkbaar in de twee behandelingsgroepen. Belangrijk is ook dat de evolutie van markers van de nierfunctie en het botmetabolisme over een periode van twee jaar beter was met de tweevoudige combinatietherapie (die geen TAF bevat). De eerste langetermijnresultaten bevestigen dus dat de tweevoudige combinatietherapie een ernstige en overtuigende eerstelijnstherapie is bij hiv-geïnfecteerde patiënten die nog geen antiretrovirale behandeling hebben gekregen.