...

Vroeger beval men zwangere vrouwen aan te rusten en heftige lichamelijke inspanning te vermijden. Een te 'intensieve' sportactiviteit werd als gevaarlijk beschouwd en zou miskramen hebben kunnen uitlokken, zeker tijdens het eerste trimester en bij meerlingenzwangerschap. "Studies hebben echter aangetoond dat deze ideeën ongegrond zijn", zegt dr. Sara Engels, die als gynaecoloog aangesloten is bij de dienst verloskunde van het UVC Brugmann en zich in het bijzonder toelegt op de follow-up van sportvrouwen."Sport verhoogt het risico op miskraam niet. Afhankelijk van het trimester van de zwangerschap en het soort sport dat men beoefent, moet men uiteraard wat voorzorgen nemen, maar bij een niet-gecompliceerde zwangerschap is geen enkele sport verboden. De enige uitzonderingen zijn diepzeeduiken en hot yoga. De eerste omdat de drukverschillen en de gassen in de gasflessen schadelijk zijn voor de foetus, de tweede wegens de hoge temperaturen. Deze uitzonderingen niet te na gesproken, wordt sport sterk aanbevolen en zelfs aangemoedigd tijdens de zwangerschap. Een zwangere vrouw mag bijvoorbeeld blijven lopen tot aan het einde van de zwangerschap, zolang haar perineum zich sterk houdt - en er dus geen stressincontinentie optreedt - en ze geen klachten heeft die wijzen op verzakking van de organen, zoals een gevoel van zwaarte of druk." Sportbeoefening tijdens de zwangerschap heeft verschillende gunstige effecten. In eerste instantie zijn er de gebruikelijke voordelen, zoals het bestrijden van zware benen en lagerugpijn. Maar bovendien beperkt sport het risico op zwangerschapsdiabetes, arteriële hypertensie, (pre-)eclampsie, macrosomie (een geboortegewicht hoger dan 4 kg) en postnatale depressie. Het American College of Medicine en het British College of Medicine bevelen zwangere vrouwen aan wekelijks minstens 150 minuten lichaamsbeweging van matige intensiteit in te leggen, wat overeenstemt met vijf op de zeven dagen een halfuur actief stappen (flink doorstappend) per dag, bovenop de gewone dagelijkse activiteiten. "Uiteraard moet dit advies worden aangepast aan de gebruikelijke leefstijl van de patiënte", commentarieert dr. Engels. "Als ze veeleer een zittend leven heeft, is het weinig waarschijnlijk dat ze tijdens de zwangerschap een sport omarmt. Maar toch moet men haar aanmoedigen tot een activiteit die ze leuk vindt. Bij voorkeur gaat dat niet gepaard met extra druk op het perineum. Voorbeelden zijn (actief) stappen, fietsen (als de vrouw dat gewoon is), zwemmen, aquagym, enzovoort."Voor geroutineerde sportsters en topatleten komt het er tijdens de zwangerschap veeleer op aan te vermijden dat hun conditie te veel afneemt doordat ze minder trainen en niet meer aan competities deelnemen. Competities zijn niet verboden tijdens de zwangerschap, maar de vrouw stopt er toch tijdelijk mee, omdat ze minder goed presteert. Soms moet de intensiteit en de aard van de lichamelijke inspanning in de loop van de zwangerschap worden aangepast, afhankelijk van de discipline die de vrouw beoefent. "Tijdens het eerste trimester mag de vrouw alles doen zoals gewoonlijk, want de foetus bevindt zich nog binnen het bekken, waardoor hij beschermt wordt. Zelfs vechtsporten (judo, karate, ...) en contactsporten (hockey, basket, ...) zijn toegestaan. Zoals gezegd, is diepzeeduiken ook hier de uitzondering." Vanaf het tweede trimester zijn aanpassingen nodig wegens fysiologische veranderingen en de groei van de foetus tot in de buikholte. Verschillende parameters zullen vanaf nu de mogelijkheden en prestaties van de sportster beïnvloeden. Enkele voorbeelden: · Het zwaartepunt van de vrouw verplaatst zich tijdens de zwangerschap. Dat kan het evenwicht in het gedrang brengen en daardoor het valrisico verhogen. · Door de groei van de foetus en de gewichtstoename van de moeder neemt de beweeglijkheid af. "Bij atleten, bijvoorbeeld, worden hoog- en verspringen moeilijk vanaf het tweede trimester", licht dr. Engels toe. "Die atleten stoppen trouwens tijdelijk, uit voorzichtigheid. Maar ze mogen wel doorgaan met cardiorespiratoire training en spierversterkende oefeningen." · Zeker tijdens het derde trimester gaat de rug in hyperlordose, waardoor rugpijn ontstaat. "Zwemmen wordt daardoor niet belemmerd en kan zelfs de pijn verlichten, maar lopen en springen kan de pijn verergeren", aldus dr. Engels. Gezegd mag nog dat het vroegtijdig verstrijken van de cervix (korte cervix, tweede trimester) een absolute indicatie is om de sportactiviteit volledig stil te leggen. Twee parameters evolueren gunstig tijdens de zwangerschap, hoewel dat voor de sportster een tweesnijdend zwaard kan zijn: de soepelheid en het uithoudingsvermogen. "Progesteron en relaxine (1) veroorzaken hyperlaxiteit van de bekkenligamenten. Vrouwen die yoga beoefenen, turnen of dansen moeten ervoor uitkijken dat ze hun soepelheidstraining niet te ver doordrijven, zeker niet op niveau van het bekken, want dat brengt een reëel risico op beschadiging van de ligamenten met zich mee." Ook het uithoudingsvermogen verbetert, zeker tijdens de eerste twee trimesters van de zwangerschap. Dat is te danken aan de gestegen waarden van testosteron en de toename van het systolische ejectievolume. "Tijdens het derde trimester wordt het verhoogde uithoudingsvermogen gecompenseerd door een (relatieve) anemie gerelateerd aan de toename van het plasmavolume", vervolgt dr. Engels. "Nu moet men voor ogen houden dat sportsters zo al dunner bloed hebben. De hemoglobine moet dus regelmatig gedoseerd worden, zeker als de vrouw klaagt over buitensporige vermoeidheid en bij uitbreiding duizeligheid." Duursporten worden niet opgezet op basis van de hartslag, omdat die tijdens de zwangerschap sowieso wat versnelt. Daarom wordt het gevoel van de sportster het relevante criterium. Het perineum is een bijzonder aandachtspunt bij sport tijdens de zwangerschap. "Vrouwen worden daar onvoldoende op gewezen", vindt dr. Engels. "Huisartsen, vroedvrouwen en eerstelijns gynaecologen zouden dat systematisch moeten bespreken met vrouwen die zwanger zijn of het wensen te worden, maar ook met vrouwen die een sport beoefenen die de druk op het perineum kan opdrijven, of vrouwen die plannen hebben om dat te doen. Voorbeelden zijn springen, crossfit, gewichtheffen, enzovoort." De zorgverstrekker kan deze vrouwen het best vragen of ze soms urineverlies hebben. Dr. Engels: "Vrouwen vermelden dat maar zelden spontaan. Alle zorgverstrekkers kennen het belang van bekkenbodemtraining tijdens het postpartum, maar niets hoeft artsen ervan te weerhouden enkele sessies voor te schrijven tijdens of zelfs vóór de zwangerschap. Het is tenslotte beter dat de vrouw tijdig haar bekkenbodem leert kennen en onder controle houden dan dat ze haar sportactiviteit moet onderbreken tijdens de zwangerschap."