...
Italië zit momenteel al bijna vier weken in 'lockdown' en de huidige maatregelen zijn van kracht tot 3 april. Niemand gelooft dat het daarbij zal blijven, maar toch blijft langetermijncommunicatie voorlopig uit.Iedereen zoekt hoop in de cijfers van het aantal doden en besmettingen door ze te vergelijken met cijfers van de dag ervoor, en door op zoek te gaan naar positieve trends. De tragiek van preventieve maatregelen is echter dat ze onzichtbaar zijn als ze werken. Je kan niet tastbaar bewijzen wat niet is gebeurd. Je kan geen fotogenieke beelden tonen van hospitalisaties die zijn vermeden of van overlijdens die niet hebben plaatsgevonden. En dus moeten we het doen met grafieken. Misschien zou het helpen als wetenschappers en beleidsmakers nog meer zouden focussen op de langetermijngevolgen in plaats van op de schommelingen van de dag. De 'piek' bereiken zal immers geen onmiddellijke impact hebben op het al dan niet aanpassen van de maatregelen. Het enige intellectueel eerlijke antwoord op de vraag wanneer de maatregelen helemaal teruggedraaid kunnen worden, zou dan ook moeten luiden: wanneer er een effectief en veilig vaccin beschikbaar is dat op korte termijn risicogroepen en best 60-70% van de wereldbevolking kan beschermen. Dat vaccin zal er ten vroegste zijn in de lente of zomer van volgend jaar.De modellen die nu gebruikt worden om te voorspellen wanneer de huidige lockdown-maatregelen in Italië en andere Europese landen eventueel kunnen worden versoepeld, baseren zich op de enige voorbeelden die tot nu voorhanden zijn. In China, Hong Kong, Zuid-Korea en Singapore start men mondjesmaat met het versoepelen van de maatregelen, acht tot tien weken nadat ze werden ingevoerd. Maar in die regio's waren de maatregelen veel strikter, ze werden ook strikter opgevolgd en gingen vaak gepaard met rigoureus testen en het isoleren van positieve gevallen. Tot op heden gebeurt dit in Italië en België niet in dezelfde mate, ondanks de lockdown. Logischerwijs kunnen we dus verwachten dat het in België langer zal duren voor we kunnen overgaan naar fase 2. Met name het versoepelen van de maatregelen op het moment dat het aantal gevallen laag genoeg is zonder gevaar voor de ziekenhuiscapaciteit, en tegelijk alle mogelijke gevallen testen, isoleren en behandelen, eveneens als alle contacten traceren en in quarantaine plaatsen. Misschien moeten we dergelijk wetenschappelijk realisme met z'n allen beter voor ogen houden, en durven te zeggen dat de lockdown-maatregelen wellicht drie of zelfs vier maanden moeten volgehouden worden. Althans vanuit volksgezondheidsperspectief; uiteraard spelen socio-economische overwegingen ook een enorme rol. De mogelijke levensjaren die een recessie als gevolg van de lockdown eveneens kunnen kosten, moet je dan wel berekenen versus een scenario zonder maatregelen - en dus bovenop de economische impact die er sowieso zal zijn. Misschien stelt zo'n consistent langetermijnperspectief mensen wel gerust, en neemt de drang om te leven in de steeds wisselende waan van de dag en om de schommelingen van de cijfers te overinterpreteren op die manier af. De WHO ontwikkelde een vragenlijst om te bepalen hoe effectieve overheidscommunicatie risicogedrag vermindert, en hoe dat op zijn beurt de virustransmissie verlaagt. Het mag niet verbazen dat daaruit blijkt dat getroffen maatregelen aanzien moeten worden als consistent, eerlijk, objectief en empathisch, om publiek gedrag te kunnen veranderen. Verder moeten maatregelen makkelijk te begrijpen zijn, en gecommuniceerd worden door betrouwbare personen. Ik begrijp dat beleidsmakers geen angst willen zaaien, en maatregelen daarom eerder stapsgewijs en op korte termijn aankondigen. Dat ze mensen willen laten wennen en perspectief willen bieden. Maar tegelijkertijd moet iedereen doordrongen zijn van het feit dat het vertrouwen van de publieke opinie de grootste pasmunt is die de wetenschappers en beleidsmakers momenteel hebben in de strijd tegen dit virus. Zonder vertrouwen geen gedragsverandering, zonder gedragsverandering geen vermindering van de transmissie. De Olympische Spelen zijn dan wel uitgesteld maar iedere sporttak zal beamen: kijk naar de bal niet naar je voeten, kijk naar het doel niet naar de tegenstander. Het doel is dat door het delen van een langetermijnvisie en consequente, wetenschappelijk objectieve informatie iedere burger het risico begrijpt voor zichzelf en voor de anderen. Pas als dat goed zit, volgt uit die droom de daad. De volledige bijdrage van dr. De Ryck is te lezen op