...

We leerden dat we financiele instellingen wel degelijk in beweging kunnen krijgen. Tenminste, als we met genoeg zijn en van ons laten horen", vertelt Anneleen De Bonte enthousiast aan Artsenkrant.Wat voorafging (zie AK nrs. 2473 en 2510). Toen de huisarts voor haar verzekeringen en Vrij Aanvullend Pensioen Zelfstandigen (VAPZ) op zoek ging naar een maatschappij die naast een transparante financiële strategie ook sociale en ecologische criteria hanteerde, kon Anneleen De Bonte er geen enkele vinden. Wat begon als een vraag, werd een heuse queeste naar een ethisch pensioenproduct. De huisarts ging deeltijds aan de slag als campagnemedewerker bij de gespecialiseerde NGO FairFin.In no time en met beperkte middelen toonden enkele honderden geïnteresseerde zorgverleners interesse voor een duurzaam alternatief voor het VAPZ. Daarnaast verzekerden experts in duurzaam beleggen dr. De Bonte dat een VAPZ-contract met toepassing van ESG (Environmental, SOcial and Corporate Governace, nvdr)-critera mogelijk was. Ze moest een 2.000-tal geïnteresseerden zien te verzamelen voor genoeg startkapitaal te hebben, een haalbare kaart.De Belgische wetgeving stak echter stokken in de wielen. Anneleen De Bonte: "Als je een Riziv-contract hebt en je wil van beheerder veranderen en je gespaarde reserves meenemen, dan dien je daarop een fiscale penalisatie te betalen van 33 procent". Een dergelijke zet wordt immers beschouwd als het vroegtijdig afkopen van het contract voor de einddatum is bereikt.En dus ging dr. De Bonte verder op een ander spoor: bestaande aanbieders motiveren om hun huidige portefeuille duurzamer te maken. "De meest frequente en meest geëngageerde contacten waren met Curalia, Bank Van Breda en P&V/Vivium", vertelt Anneleen De Bonte. "Ze hebben tijdens het project al wezenlijke stappen gezet en zijn geëngageerd om deze weg verder te zetten."Erg in detail kan dr. De Bonte niet gaan omdat de maatschappijen zelf nog het een en ander aan het uitzoeken zijn, maar het komt erop neer dat ze de structuur en samenstelling van hun pensioenproduct zouden moeten aanpassen opdat het mogelijk zou zijn om meer duurzame alternatieven aan te bieden."Kiezen voor ethische en duurzame producten heeft een hoop technische implicaties", legt Anneleen De Bonte uit. "Zo zijn duurzame investeringen vaak niet beursgenoteerd. Bovendien worden ze vaker gequoteerd met een hoger risico omdat dit minder gangbare producten zijn." Dat drijft maatschappijen ertoe verder te werken met de gangbare producten, zoals fossiele brandstoffen, aldus dr. De Bonte.Andere opmerkelijke vaststelling tijdens haar veldonderzoek, is dat iedereen zowat naar iedereen wijst voor een oplossing. "Je zou denken dat het initiatief ligt bij diegenen die de meeste impact hebben, met name de financieel beheerders. Zij hebben én de kennis én zitten aan de knoppen", zegt Anneleen De Bonte. "Maar het zijn de burgers - bewuste klanten - die ervoor kunnen zorgen dat zij werk maken van meer maatschappelijke verantwoordelijkheid. Biivoorbeeld door te wijzen op de financiële risico's van beslissingen die vandaag nog worden genomen. Ik ben ervan overtuigd dat daar grote verliezen aan zullen vasthangen, en dat is onverantwoord met pensioengeld. Verder is er het morele aspect: nog tien jaar investeren in fossiele brandstoffen omdat het winstgevend zou zijn? Terwijl we ondertussen weten welke schade zij kunnen berokkenen."Anneleen De Bonte adviseert dan ook om aanbieders naar meer informatie te vragen over hun duurzaamheidsbeleid. "Laat hen weten dat je overweegt om te veranderen wanneer ze met een echt duurzaam product komen." Voor een Riziv-contract kan je dan wel je reserves niet verplaatsen, het is wel mogelijk om vanaf het volgende jaar bij een nieuwe aanbieder beginnen te sparen.Omdat de afgelopen periode ook veel actoren van buiten de zorgverlening interesse toonden in het project, start FairFin dit najaar met een campagnewebsite voor een duurzaam pensioen voor iedereen. Bedoeling is dat iedereen zijn eigen aanbieder zal aansporen tot actie.Verder wil de NGO burgers aanmoedigen om bij de beheerders van hun pensioenfondsen transparantieversla-gen omtrent hun ESG-beleid (zie boven) op te vragen. "Opdat we die vervolgens met elkaar kunnen vergelijken."