Wat reilt en zeilt er in het Vlaamse vaccinatielandschap?

Tevens werd een overzicht gegeven van de recente herziene of nieuwe adviezen van de Hoge Gezondheidsraad over vaccinatie. Zoals elk jaar kwamen er ook praktische tips rond vaccineren aan bod, en nam een expertenpanel ruim de tijd om verschillende vragen vanuit het publiek te beantwoorden. Ook delegaties uit Nederland, Cyprus en Duitsland waren aanwezig omdat ze volgend jaar ook een Valentijn Vaccinatiesymposium willen opzetten, op dezelfde dag als Vlaanderen. Het ontwerp van de nieuwe Vlaamse gezondheidsdoelstelling vaccinatie werd voorgesteld door prof. dr. Heidi Theeten, van het Departement Zorg. Zij herinnerde eraan dat de eerste Vlaamse gezondheidsdoelstelling vaccinatie reeds in 1998 geformuleerd werd, en werd herzien in 2012, met doelstellingen voor het jaar 2020. Deze luidde 'Tegen 2020 moet een kwaliteitsvol vaccinatiebeleid in Vlaanderen erop gericht zijn de bevolking gedurende het hele leven doeltreffend te beschermen tegen vaccineerbare infectieziekten die een ernstige impact kunnen hebben op de levenskwaliteit'. In de loop van 2021-2023 werd er door het Departement Zorg via een constructief en participatief traject, waarbij verschillende actoren in het beleids- en werkveld betrokken waren, een vernieuwing van de gezondheidsdoelstelling voorbereid. Hierbij werden verschillende factoren in rekening gebracht, zoals data van de Vlaamse vaccinatiegraadstudie uit 2020, evoluties van vaccins en de epidemiologie van vaccineerbare infecties, evoluties en aanbevelingen omtrent communicatie en monitoring, impact van de covid-19- pandemie en de meting naar vaccinatievertrouwen in Vlaanderen uitgevoerd in 2023. De nieuwe Vlaamse gezondheidsdoelstellingen rond vaccinatie, die op 25 januari 2024 werden voorgesteld op de Gezondheidsconferentie Vaccinatie heeft als hoofddoelstelling: 'Tegen 2030 is de bevolking in Vlaanderen nog beter beschermd door vaccinatie' (zie figuur).(1) Meer specifiek ambieert men een verbetering van de vaccinatiegraad voor bepaalde vaccins en doelgroepen, en een behoud van de vaccinatiegraad daar waar die voldoende is. Dit wil men bereiken door middel van een kwaliteitsvol en laagdrempelig vaccinatiebeleid, waarbinnen ook de toevoeging van nieuwe vaccins aan het programma wordt overwogen. Subdoelstellingen werden ge- formuleerd voor 1) baby's, kinderen en jongeren, 2) volwassenen, en 3) specifieke groepen. Om deze gezondheidsdoelstellingen te bereiken werden zeven operationele doelstellingen geformuleerd, volgens vijf invalshoeken: 1) wetenschappelijke onderbouwing en optimale budgetbesteding, 2) beschikbaarheid en analyse van vaccinatiegegevens (bv. vernieuwde bestel- en registratiesystemen, ontwikkeling van dashboard), 3) communicatie en informatie, 4) vaccinatievertrouwen, 5) laagdrempelig aanbod en gelijke toegang. Het ontwerp van de nieuwe vaccinatiedoelstelling wordt nu voorgelegd voor goedkeuring door de Vlaamse regering en het parlement. Prof. dr. Kirsten Maertens en prof. dr. Pierre Van Damme, van de UAntwerpen en beiden lid van de Hoge Gezondheidsraad (HGR), gaven een overzicht van de adviezen van de HGR die in 2023 herzien of nieuw opgesteld werden. Het advies van 2023 aangaande vaccinatie van kinderen en adolescenten tegen pneumokokken, is een herziening van de vorige aanbeveling.(2) Deze is een gevolg van de introductie van het 15-valent conjugaatvaccin tegen pneumokokken (PCV15) op de Belgische markt. Op basis van epidemiologische gegevens stelt de HGR dat voor kinderen <2 jaar oud het vaccin gekozen dient te worden dat de breedste bescherming biedt tegen ernstige pneumokokkeninfecties. Voor zuigelingen beveelt de HGR nu het 13-valente vaccin (PCV13) of PCV15 aan, eerder dan het 10-valente vaccin (PCV10). Het vaccin dat op dit moment in Vlaanderen gratis wordt aangeboden in de vaccinatiekorf is PCV-13. Ook voor griepvaccinatie was er een herziening voor het seizoen 2023/2024.(3) Deze betreft niet zozeer een verandering maar wel een beter documenteren van de risicogroepen, met een uitgebreidere wetenschappelijke evidentie. Vaccinatie wordt aanbevolen voor de volgende groepen: 1) personen ? 65 jaar oud, personen vanaf zes jaar oud met een chronische aandoening, personen in een instelling voor langdurige zorg of verpleeghuis en zwangeren, 2) personen in de gezondheidszorg, 3) alle personen die in hetzelfde huishouden wonen als de eerste groep, en kinderen <6 maanden zonder risicofactoren waarvan de moeder geen griepvaccinatie kreeg tijdens de zwangerschap. Voor personen tussen 18-65 jaar oud kan na overleg met de arts op individuele basis een vaccinatievoorstel gedaan worden, met bijzondere aandacht voor personen van 50-65 jaar oud met overgewicht, die roken of overmatig alcohol gebruiken. Voor de covid-19-vaccinatie in de herfst-winter 2023-2024 liepen de risicogroepen zeer gelijk met deze voor griepvaccinatie.(4) Wat coadministratie betreft, beval de HGR aan om vaccinatie bij voorkeur gezamenlijk aan te bieden in oktober 2023, in contralaterale armen. Ten slotte is er ook een herziening van het advies betreffende meningokokkenvaccinatie. Momenteel zijn er verschillende vaccins beschikbaar in België, die bescherming bieden tegen verschillende serogroepen.(5) Het herziene advies bundelt de drie eerder bestaande adviezen in een advies. De HGR raadt vaccinatie aan voor risicogroepen en bepaalt de risicogroepen voor meningokokkeninfecties als volgt: 1) leeftijdsgebonden (<5 jaar oud en adolescenten 15-19 jaar oud), 2) gekoppeld aan medische toestand, 3) laboratoriumpersoneel en 4) bepaalde reizigers. Het schema bestaat uit een primo- vaccinatie voor zuigelingen, en na het tweede levensjaar een booster voor specifieke risicogroepen.