...

We hebben het hier dus niet over die schimmige middelen die ernaar streven dat men er na 70 jaar in deze wereld nog altijd uitziet als een dertiger. Die 'wetenschap' behoort tot nader order tot het rijk van de mythes. Maar onderzoekers weten al langer dat het immuunsysteem onmiskenbaar verzwakt naarmate iemand ouder wordt. En om daaraan iets te doen, bestaan er reële aangrijpingspunten. Van de vele onderzoeksgroepen die momenteel proberen een vaccin tegen covid-19 te ontwikkelen, heeft een aantal specifiek gekeken naar het effect bij ouderen. De resultaten zijn uiteenlopend: sommige geven eenzelfde effect aan bij ouderen en bij jongeren, andere niet. De conclusies zijn momenteel gebaseerd op zuiver biologische parameters. De vraag is wat dat betekent voor de bescherming tegen het virus. De statistiek pleit tegen optimisme. Ouderen reageren tot nu toe systematisch minder goed op vaccins dan jongere mensen. Dat heeft ermee te maken dat men bij oudere mensen gemiddeld een hoger niveau van inflammatie vindt dan bij jongere mensen. Die permanente inflammatoire toestand ondermijnt vrijwel alle aspecten van de immuunrespons, met onder andere een uitputting van zowel de T-lymfocyten als de B-lymfocyten. Onderzoekers speuren alvast naar middelen om het immuunsysteem te verjongen. De meest veelbelovende moleculen zijn in dat verband de mTOR- remmers. Het eiwit mTOR is betrokken bij de celgroei. In experimentele omstandigheden verlengt mTOR-remming de levensverwachting van diverse diersoorten, gaande van de fruitvlieg tot de muis. Daaruit leiden onderzoekers af dat mTOR betrokken is bij verouderingsmechanismen. In een studie gepubliceerd in 2018 diende onderzoekster Joan Mannick gedurende zes weken een mTOR-remmer toe aan 254 ouderen. Ten opzichte van de placebogroep hadden de behandelde ouderen in het daaropvolgende jaar minder infecties en een betere respons op het griepvaccin. Die resultaten konden niet worden bevestigd in een grotere fase 3-studie. Het aantal infecties werd hier echter opgetekend via zelfrapportage, in tegenstelling tot de eerste studie, die zich baseerde op laboratoriumdiagnose. Maar de resultaten wezen wel op een afgenomen gevoeligheid voor coronavirussen. Verscheidene onderzoeksgroepen testen verder het potentieel van mTOR-remmers. Een oude bekende komt hier in beeld. Ook metformine remt de activiteit van mTOR, zij het relatief indirect. Studies hebben alvast gesuggereerd dat patiënten die metformine nemen, minder vaak gehospitaliseerd worden of sterven als ze covid-19 krijgen. Een kleine retrospectieve studie in China vond een sterfte van 2,9% bij patiënten die metformine namen, versus 12,3% bij andere patiënten. Amerikaanse onderzoekers bevestigen die afgenomen sterfte bij vrouwen, maar niet bij mannen. Ook hier zijn studies aan de gang om al dan niet te bevestigen of metformine beschermt tegen de kwalijke implicaties van covid-19, en of het middel mogelijk de respons op het griepvaccin bevordert. De vraag rijst ook hoe metformine dat gunstig effect teweegbrengt, als het dan al hard kan worden gemaakt. Het antwoord hierop zal niet eenvoudig zijn. Metformine staat bekend als een molecule met multipele aangrijpingspunten. Eén hypothese is dat metformine het metabolisme van de T-lymfocyten verbetert, waardoor ze kwikker worden. Remming van de mTOR-pathway is niet de enige mogelijkheid. Onderzoek naar verjonging van het immuunsysteem is ook aan de gang met losmapimod, een experimenteel geneesmiddel dat wordt ontwikkeld voor de behandeling van een zeldzame monogenetische spierziekte (fascioscapulohumerale spierdystrofie). Losmapimod moduleert de expressie van het afwijkende gen, maar heeft tegelijk ook anti-inflammatoire eigenschappen. Bij ouderen doet losmapimod de inflammatie aanzienlijk afnemen. Onderzoekers hebben kunnen aantonen dat het middel in deze leeftijdsgroep de immuunrespons op onderhuids ingespoten varicellavirus fors verbetert. Een fase 3-studie is aan de gang om na te kijken of losmapimod bij ouderen het optreden van respiratoire insufficiëntie en overlijden door covid-19 kan doen afnemen. Daarnaast zijn er de senolytica. Deze groep stimuleert de klaring van disfunctionele cellen uit het lichaam. Normaal gezien worden die cellen door het immuunsysteem verwijderd. Maar met toenemende leeftijd wordt de klaring gebrekkig, wat bijdraagt tot inflammatie. We hebben momenteel nog niets klinisch bruikbaars om het immuunsysteem te verjongen. Onderzoekers zijn nochtans vastbesloten er werk van te maken. Als hun pogingen falen, kan men ook vaccins kunnen ontwikkelen speciaal voor ouderen, met hogere dosissen antigenen of extra adjuvantia - zo'n vaccin is al voor griep beschikbaar in de VS. Als men echter een middel vindt om niet de vaccins, maar het immuunsysteem te versterken, dan kan dat allround worden toegepast voor ieder type vaccinatie in de hogere leeftijdsgroep.