Van Vlaamse Primitieven tot Giacometti

Alberto Giacometti is hot. Samen met Picasso is de Zwitserse kunstenaar de meest getoonde van het moment. Moeilijk dus om nog een originele invalshoek te vinden. Het Centro de Arte Moderna Gulbenkian slaagde daar wonderwel in. In samenwerking met de Fondation Giacometti werd een dubbeltentoonstelling opgezet met de Portugese kunstenaar Rui Chafes. Om weg te komen van de traditionele zaalopstelling bouwde de tentoonstellingsarchitect een parcours uit waarlangs je op verrassende plaatsen naar het werk van Giacometti kan kijken, soms door een piepklein kijkgaatje, soms achter een tralieachtige constructie, soms op een piëdestal in een ruimte waarin de organische gitzwarte sculpturen van Chafes als hammen van het plafond neerhangen. Het resultaat is verbluffend. Door minuscule kijkgaatjes krijgen de fragiele beeldjes van Giacometti, soms amper 2 à 3 centimeter groot, een monumentaal karakter. Chafes stelt zich niet naast Giacometti, maar houdt zich met enige schroom op afstand. Wat bijzondere perspectieven oplevert. Als toetje krijg je nog zwart-witfoto's te zien van een ondergesneeuwde sculptuur van Chafes, in volle natuur opgesteld in het bergdorp Stampa waar Alberto Giacometti, net als zijn vader en zijn broers, resideerde en zijn atelier had.Geniet in Gulbenkian ook van de tijdelijke expo Histórias de uma Coleç?o waar u een overzicht krijgt van de Portugese kunst vanaf de jaren 1950 tot heden. En breng zeker ook een bezoek aan het Calouste Gulbenkian Museum in hetzelfde complex waar u de hoogtepunten uit de schitterende collectie kan bewonderen van de Brits-Armeense zakenman en mede-oprichter van oliemaatschappij Shell. Hier ziet u werk van het kruim van de Franse impressionisten - Monet, Renoir, Fragonard... -, maar ook drie schilderijen van Rubens, twee van Rembrandt en ga zo maar door. De stad Lissabon heeft de jongste jaren duidelijk een inhaalbeweging gemaakt. Aan de oever van de Taag werd een oude elektriciteitscentrale omgebouwd tot een hip centrum voor hedendaagse kunst, het zogeheten Gabinete. Tussen de oude turbines wordt het werk getoond van Luisa Cunha, een van de belangrijkste hedendaagse kunstenaars van Portugal. Neem de tijd om haar kunst te doorgronden want de dame zit vol dubbele bodems. Ze werkt met fotografie, installaties, geschreven teksten. Je hoort haar stem ook, zo onder meer in het doolhof van de turbinezaal waar ze in verschillende toonaarden 'Luisa, hello, are you here?' uitroept. Naast het industriële pand werd een futuristische nieuwbouw neergezet van de Britse architecte Amanda Levete, als een brede golf die de kade overspoelt. Het oude en het nieuwe gebouw samen vormen het MAAT, Museu de Arte, Arquitetura e Technologia. Je kan er niet alleen een lekkere hap eten op het terras aan de oever van de Taag, je kan ook op het glooiende dak genieten van het prachtige uitzicht dat beroemde zeevaarders in de 15de en 16de eeuw inspireerde om het ruime sop te gaan verkennen. In de hippe tentoonstellingsruimte voelt de Franse kunstenaar Hervé Di Rosa zich als een vis in het water. In één grote ruimte toont hij eigen werk gecombineerd met werk uit zijn verzameling met curiosa van over de hele wereld die hij in de Franse kuststad Sète heeft ondergebracht in het Musée International des Arts Modestes. Het werk van Di Rosa zit vol verwijzingen naar mythische figuren, naar iconen van onze tijd, vaak uit de populaire culturen. Dat alles samen, zijn eigen kunstwerken en de verzamelde werken van nobele onbekenden van over de hele wereld, vormt een caleidoscopisch universum, waar humor in al zijn vormen, van zachte ironie tot bijtend sarcasme, de bovenhand haalt. De verzamelde werken vormen samen als het ware een Gesamtkunstwerk, een wereld apart, de Archipelago Hervé Di Rosa, zoals de expo genoemd wordt. Bezoek in het MAAT ook het werk van de Azoriaanse fotografe Sandra Rocha die in de expo Da calma fez - se vento mythische verhalen op subtiele wijze tot leven brengt. Van Di Rosa naar Jeroen Bosch is een grote sprong in de tijd, maar slechts een kleine stap in de geest. Ook Bosch construeert zijn eigen bizarre wereld vol figuren die voortspruiten uit dromen en nachtmerries. Ook zijn werk staat vol van humor, ironie, maatschappelijke spot, soms bijtend sarcasme. Een van zijn meesterwerken kan je bewonderen in het Museo Nacional de Arte Antiga dat een overzicht biedt van ruim 500 jaar Portugese en Europese kunst. Blikvanger is het drieluik De verzoeking van de Heilige Antonius, een Bosch grand cru die de mensheid een spiegel voorhoudt.Het museum heeft ook een zeer uitgebreide collectie Vlaamse kunst, met topwerken van Hans Memling, Gerard David, Quinten Metsys, Goswin Van der Weijden, Joachim Patinir, Jan van Scorel, Pieter Coecke van Aelst, Anton Van Dijck, Joos van Cleeve, David Teniers, maar ook minder bekende meesters als Dirk Jacobs, Jan Sanders, David Ryckaert, Jan Tyt, Jasper Geeraerts, Joos Momper, ga zo maar door. Voor wie zich wil verdiepen in de Vlaamse primitieven en volgelingen, een absolute must! Lissabon is een stad met vele verborgen schatten. De stad ook van de saudade, een term die onvertaalbaar is, en verwijst naar een gevoel van heimwee, weemoed, een triest verlangen naar iets uit het verleden, naar iets ongrijpbaars, dat alles verpakt in die prachtige melancholische fadomuziek. Een adres? Fama d'Alfama in de oude wijk Alfama, waar je voor, tussen en na de muzikale sessies van topmuzikanten, kan genieten van heerlijke Portugese gerechten, en waar je wordt aangemaand om tijdens het optreden de stilte te bewaren zodat je je volledig kan onderdompelen in de melancholie van de fado.