...

Sinds een 30-tal jaar past het gros van de Vlaamse schisisteams het behandelingsprotocol toe dat prof. Maurice Mommaerts opstelde in het AZ Sint-Jan van Brugge. Hij nam zijn expertise mee naar het UZ Brussel waar hij diensthoofd Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie is en leidde door de jaren heen verschillende specialisten op, onder wie dr. Ana Tache. Zij onderzocht voor het eerst (de patiëntresultaten van) prof. Mommaerts' specifieke aanpak van schisis, en vergeleek die met de internationale literatuur. Dr. Tache legt uit wat haar doctoraatsproject, dat vijf jaar in beslag nam, zoal aan het licht bracht. Over de behandeling van schisis is nog geen duidelijke consensus. De Eurocleft-studie1 bestudeerde 201 Europese schisiscentra - het ging om 194 verschillende protocollen. "Over de lipsluiting en de bottransplantatie2 is er meer consensus met betrekking tot de timing. Wat de operatietechnieken betreft en de timing van het sluiten van het gehemelte, daar zijn enorm veel variaties op", legt dr. Tache uit. "Het doel van mijn onderzoek was om te kijken hoe we het vandaag doen in Vlaanderen, waar we ons bevinden op wereldniveau." De gestandaardiseerde aanpak die prof. Mommaerts in 1991 uitschreef, heeft twee bijzonderheden. "Wij voeren een extra stap uit rond de leeftijd van 3-4 weken. Het gaat om de preliminaire sluiting van de lip via een lip-neusadhesie, gecombineerd met een groeigeleidingsplaat. Rond 3-4 maanden volgt de definitieve sluiting van de lip. Het sluiten van het gehemelte, wat 80% van de Europese centra in éénzelfde tempus uitvoeren, is bij ons gefaseerd: het zacht gehemelte sluiten wij rond 9-12 maanden, het hard gehemelte pas aan 3-4 jaar. Tot slot, rond 8-12 jaar, dichten we de tandenboogspleet via de bottransplantatie. Mijn onderzoek focust op de functionele outcomes, niet de esthetische. Dit wil ons centrum in een volgende fase onder de loep nemen", aldus dr. Ana Tache. Dr. Tache legde de resultaten van zo'n 13.500 patiënten naast die van de persoonlijke database van prof. Mommaerts. Vergeleken met het scala aan protocollen beschreven in de literatuur, scoort Vlaanderen (zeer) goed op de vier bestudeerde patiëntresultaten: het ontstaan van fistels na sluiting van het gehemelte, de groei van de bovenkaak (die minimaal belemmerd moet blijven), eventuele spraakproblemen en het slagen van de bottransplantatie. Het zijn allemaal zaken waarvoor, als het misgaat, secundaire interventies nodig zijn. Volgens dr. Tache zijn deze gunstige resultaten te danken aan een combinatie van factoren. "Enerzijds is de aanpak van prof. Mommaerts bepalend: door zowel de lip als het gehemelte in twee stappen te sluiten, vermijden we doeltreffend complicaties. Ook de ervaring van de chirurg speelt een rol. Bovendien is er een nauwe multidisciplinaire samenwerking binnen de Vlaamse schisiscentra: onze collega's van orthodontie, logopedie, tandheelkunde en NKO zijn werkelijk onmisbaar om de beoogde resultaten te bereiken. Meestal consulteren we samen. In Roemenië, waar ik vandaag kom, overlegt de chirurg niet. Men corrigeert de esthetiek, zonder verdere opvolging. En dan loopt het mis: het kind verliest tanden, eet of spreekt slecht en de sociale inclusie is problematisch", vertelt dr. Tache. "Later hoop ik af en toe naar Roemenië terug te keren. Onze expertise kan daar een groot verschil maken." De belangrijkste conclusie die we kunnen trekken uit het onderzoek? "Dat dit protocol werkt. En dan moeten we het ook durven blijven toepassen", vindt dr. Tache. "In de geneeskunde willen we altijd vernieuwen. Tegenwoordig kijkt men naar de mogelijke toepassingen van 3D-geprinte transplanten. In andere centra voert men neonatale lipsluitingen uit - maar de weefsels zijn te klein, te fragiel. Soms is old-school gewoon beter, dat is nu bewezen." Dr. Tache vindt het belangrijk om ouders te kunnen geruststellen. "Primaire schisis wordt meestal gediagnosticeerd op de echografie van het tweede trimester. Wij geven tijdens de zwangerschap al heel wat uitleg; we geven aan wat heelkundig mogelijk is, wat de resultaten zijn. Dat stelt vaak al gerust. Nu kunnen we de ouders ook op het hart drukken dat hun kind, hier bij ons, optimaal geholpen wordt. Het voorkomen van schisis blijft moeilijk door de multifactoriële etiologie ervan, maar er zijn enkele studies en richtlijnen: drie maanden voordat je als vrouw stopt met anticonceptie, moet je al foliumzuursupplementen beginnen innemen", geeft dr. Tache nog mee.