Steeds vaker vluchtmisdrijf

In 2022 gebeurden in België 4.708 ongevallen met doden of gewonden waarbij de dader vluchtmisdrijf pleegde. Het gaat dus over bijna 13 ongevallen per dag. Hoewel het aantal letselongevallen tussen 2012 en 2022 daalde van 43.954 tot 37.306, nam het aantal ongevallen met vluchtmisdrijf nog toe. Vandaag gebeuren er dus verhoudingsgewijs meer ongevallen met vluchtmisdrijf dan tien jaar geleden (12,6% ten opzichte van 10,60%).Vooral in Brussel is de situatie zorgwekkend. Maar liefst 20% van alle letselongevallen gaan daar gepaard met vluchtmisdrijf (ten opzichte van 12,5% in Vlaanderen en 10,3% in Wallonië). In totaal werden 5.233 verkeersslachtoffers na een ongeval door de dader achtergelaten: 32 doden en 5.201 gewonden. Vooral kwetsbare weggebruikers werden slachtoffer van vluchtmisdrijf. Een op de vijf fietsers (21 procent) werd na een aanrijding aan zijn lot overgelaten en één op de zeven voetgangers (14 procent). In de overgrote meerderheid (85 procent) kon de dader van het vluchtmisdrijf achteraf worden opgespoord. Dat is aanmerkelijk meer dan tien jaar geleden. Volgens Vias komt dat doordat de politie steeds vaker gebruik kan maken van publieke en private camerabeelden om bestuurders op te sporen. Volgens de wet pleegt elke persoon die, wetende dat hij de oorzaak van of de aanleiding tot een verkeersongeval is geweest, de vlucht neemt om zich aan de dienstige vaststellingen te onttrekken, vluchtmisdrijf. Dit geldt ook wanneer het ongeval niet aan zijn schuld te wijten is. De straf voor vluchtmisdrijf is altijd zwaarder dan de straf voor de normale overtreding. Wie enkel blikschade, stoffelijke of materiële schade veroorzaakte, komt ervan af met een boete van ? 1.600 tot ongeveer ? 16.000 en eventueel een voorwaardelijke celstraf van 15 dagen tot zes maand. Vluchtmisdrijf na een ongeval met gewonden of doden wordt bestraft met een gevangenisstraf van 15 dagen tot drie jaar, een geldboete van 3.200 euro tot 40.000 euro en een rijverbod dat kan gaan van drie maanden tot levenslang. Bij vluchtmisdrijf kan de politie geen correcte vaststellingen doen meteen na het ongeval; zo kan bijvoorbeeld niet tijdig een ademtest of bloedproef worden afgenomen. Volgens een studie van Vias zijn bestuurders die letselongevallen veroorzaken, nochtans vaker onder invloed van alcohol. In de periode 2019-2021 testten 11% van de plegers van vluchtmisdrijven positief, tegenover 7% van alle bestuurders die betrokken waren bij een letselongeval. Dit hoewel slechts 35% van alle bestuurders die vluchtmisdrijf pleegden tussen 2019 en 2021 onderworpen werden aan een alcoholtest, terwijl dit 75% was voor alle letselongevallen. Waarschijnlijk zijn de werkelijke percentages dus nog hoger, stelt Vias. Vias onderzocht ook waarom bestuurders na een ongeval de vlucht nemen. Een populair verklaringsmodel is de 'rationele keuzetheorie' die uitgaat van de mens als rationeel en nutsmaximaliserend wezen. Volgens deze theorie maakt de bestuurder een nuchtere afweging van kosten en baten. Bij een 'succesvol' vluchtmisdrijf ontloopt de dader alle gevolgen van een ongeval; daartegenover staan de hogere straffen wanneer hij alsnog gevat wordt. Bij dit model kan men zich echter afvragen in hoeverre bestuurders rationeel handelen net na een ongeval, zeker als er alcohol in het spel was. Een studie uit het Verenigd Koninkrijk identificeerde vijf verschillende types van daders van vluchtmisdrijf: rationele vluchters, trivialiserende/ontkennende vluchters, paniekerige vluchters, geïntimideerde vluchters en vluchters onder invloed. Er is nog een zesde type vluchter, de onoplettende vluchter, die zich omwille van bepaalde factoren (leeftijd, weersomstandigheden, type vervoersmiddel, stress) helemaal niet bewust was het ongeval. Net omwille van deze niet-rationele vluchtredenen volstaat het volgens de onderzoekers niet om de pakkans te vergroten en vluchtmisdrijf zwaar te bestraffen. Men zou er dan ook voor kunnen opteren om in te zetten op informatiecampagnes en opleidingen om vluchtmisdrijf in te perken. Sensibilisering blijkt een effectieve maatregel ter bevordering van de verkeersveiligheid. Er zou meer aandacht kunnen worden besteed aan het fenomeen vluchtmisdrijf tijdens de rijopleiding, en de rijopleiding zou ook kunnen aanleren hoe correct te handelen in situaties van stress en paniek.