...

In de jaren negentig zijn hormonale anticonceptiva met nieuwe progestagenen (gestodeen, norgestimaat, drospirenon enz.) in de handel verschenen. Die pillen van de derde of de vierde generatie worden beter verdragen, maar verhogen ook het risico op veneuze trombo-embolie. "Het probleem is dat sommige artsen ze voorschrijven zonder rekening te houden met de vasculaire risicofactoren", aldus dr. Pascale Grandjean, hoofd van de groep endocrinologie van de Groupement des Gynécologues Obstétriciens de la langue française de Belgique (GGOLFB).1"Roken, een hoge BMI en een hogere leeftijd zijn relatieve tot absolute contra-indicaties voor een gecombineerde hormonale anticonceptiva. Roken verhoogt het risico op veneuze trombo-embolie en een hoge BMI verhoogt het risico op arteriële trombo-embolie." De dosering van nieuwe progestagenen en oestradiol werd daarom verlaagd en artsen zijn over het algemeen ook meer aandacht gaan besteden aan de voorgeschiedenis van de patiënten. Maar toch ging het grote publiek aan het twijfelen.Er zijn nieuwe pillen in ontwikkeling en er zullen binnenkort nieuwe pillen in de handel worden gebracht,2 maar vrouwen worden steeds wantrouwiger ten aanzien van 'hormonen' (sic) gezien de bijwerkingen, en/of uit persoonlijke, ecologische of milieuoverwegingen. Dat blijkt onder meer uit een studie die het ziekenfonds Solidaris in 2017 heeft uitgevoerd bij 4.600 leden in Wallonië en Brussel.3Tussen 2010 en 2017 is het aantal mensen dat het gevoel had dat (hormonale) anticonceptiva schadelijk zou zijn voor de gezondheid toegenomen (+12 punten), is de algemene tevredenheid over de pil met 6 punten gedaald en werd vaker van voorbehoedmiddel veranderd (+21 punten). Die cijfers kunnen misschien niet worden doorgetrokken naar de algemene bevolking, maar wijzen toch op een tendens. De combinatiepil is nog altijd het meest gebruikte voorbehoedmiddel, maar verliest terrein ten voordele van andere methoden die als 'natuurlijker' worden beschouwd en/of die minder bijwerkingen veroorzaken.Vooral het koperspiraaltje puurt daar winst uit. Almaar meer vrouwen vragen een spiraaltje. De laatste jaren werden meerdere nieuwe IUD's (intra uterine device) in de handel gebracht en er zullen er nog andere volgen zoals IUB®, dat een ronde vorm heeft, Gyn-CS®, dat wordt geplaatst na een keizersnede enz. Recentelijk werd ook het i-vormige GyneFix® weer in de handel gebracht."Niet-hormonale IUD's die 300 mg koper per mm2 bevatten, zijn effectief", aldus dr. Grandjean. "Ze zijn kleiner, veroorzaken allicht minder infecties en lenen zich dan ook beter voor vrouwen die nog niet zijn bevallen. Maar de vrouwen die erom vragen, kennen vaak de mogelijke nadelen ervan niet: onregelmatige cycli, overvloedige menstruatie ... Het is daarom belangrijk dit goed uit te leggen tijdens een consultatie over contraceptie. Je moet de vrouwen een doeltreffende contraceptieve methode voorstellen die zo weinig mogelijk bijwerkingen veroorzaakt."Ook de vaginale ring, huidpleisters en een contraceptief implantaat hebben de wind in de zeilen, hoewel het hormonale anticonceptiva zijn. "Ringen en pleisters kunnen worden voorgesteld aan vrouwen die weleens vergeten hun pil in te nemen of die geen zin meer hebben er elke dag aan te denken", vervolgt de gynaecologe. "Deze voorbehoedsmiddelen zijn ook zeer interessant voor patiënten met een chronische inflammatoire darmaandoening zoals de ziekte van Crohn of coeliakie. Bij inflammatoire darmaandoeningen worden de contraceptieve hormonen immers minder goed geabsorbeerd."Implanon® bevat enkel progestagenen, waardoor de huid en het haar vettiger wordt. Maar het veroorzaakt geen cardiovasculaire bijwerkingen en verhoogt het risico op trombose niet. Het kan dus worden aangeraden aan vrouwen die roken, zwaarlijvige vrouwen en vrouwen met een voorgeschiedenis van trombose.Contraceptie blijft overwegend een zaak voor vrouwen. Veel mannen en vrouwen wachten echter vol ongeduld op de ontwikkeling van een 'pil voor mannen', die een sterke, maar reversibele daling van de productie van spermatozoa veroorzaakt.De klinische studies die tot nog toe werden uitgevoerd, werden onderbroken wegens bijwerkingen die door de vrijwilligers als 'ondraaglijk' werden beschouwd ... hoewel ze in feite vergelijkbaar waren met de bijwerkingen die vrouwen kunnen krijgen als gevolg van hormonale contraceptie. Maar er is hoop. Begin dit jaar heeft een groep vorsers van de Universiteit van Washington een nieuwe pil voor mannen aangekondigd: 11-bètamet-hyl-19-nortestosterondodecylcarbonaat. Een fase 1-studie bij 40 gezonde jonge mannen heeft aangetoond dat dit geneesmiddel veilig is en goed wordt verdragen. In het beste geval zal het echter toch nog een tiental jaar duren voor deze pil in de handel zal kunnen worden gebracht."De enige 100% betrouwbare mannelijke contraceptie op dit ogenblik is een vasectomie", aldus dr. Grandjean. "Een vasectomie veroorzaakt een definitieve sterilisatie. In vergelijking met andere voorbehoedsmiddelen wordt maar zelden overgegaan tot een vasectomie, maar toch is die ingreep almaar minder taboe en wordt ze toch meer en meer toegepast in België." Volgens het Riziv hebben 8.780 mannen in 2016 een vasectomie laten uitvoeren, een stijging met 16,5% in tien jaar. Een succes dat toe te schrijven is aan het feit dat een aantal mannen hun partner de nadelen van een eileiderligatuur (operatief risico, algemene anesthesie,...) of een hormonale contraceptie wil besparen. Al dan niet terecht, de angst voor hormonen heeft dan toch ook een goed kantje.