...

Hoopgevend nieuws vanuit Italië: het aantal nieuwe hospitalisaties en ICU-opnames stijgt op het moment van schrijven (maandag 13 april, nvdr) al meer dan een week niet verder, en op veel plekken zoals in het meest getroffen noorden dalen deze cijfers traag maar zeker. De maatregelen werken dus wel degelijk.Het gaat dus de goede kant op met de epidemie, maar trager dan het grote publiek lijkt te verwachten. Nochtans, in China was er zelfs met nog striktere maatregelen een plateau van meer dan drie weken voor het aantal gevallen echt begon te dalen. Sowieso moeten we door de incubatietijd tot twee weken wachten om te kunnen spreken van een structurele stabilisatie of daling. Dat onrealistische verwachtingspatroon bij gebrek aan een duidelijk langetermijnperspectief lijkt een fundamenteel probleem te worden. De maatregelen werden op 10 april net nog met drie weken verlengd in Italië. Maar iedereen heeft de mond vol van 'exit-strategieën' of de 'lockdown opheffen'. Wanneer de eerste golf besmettingen dankzij de huidige lockdown onderdrukt en uitgesmeerd zal zijn, is het vuur niet gedoofd, zelfs met een R0 onder 1. Het virus behoudt immers de intrinsieke capaciteit tot exponentiële verspreiding, mede dankzij een proportie presymptomatische of asymptomatische overdracht, waarbij één geval twee tot drie anderen besmet. Dit maakt dat dit ene geval na een maand leidt tot gemiddeld 244 gevallen, en na twee maanden tot 59.604 nieuwe gevallen. Er zullen dus steeds her en der en plekken zijn waar de epidemie aan het smeulen is. Maatregelen 'lossen' is dan als een fris zuchtje wind, levensnoodzakelijk voor het gemoed en onze socio-economische structuren, maar ook een catalysator voor een heropflakkering die even snel als in het begin van dit jaar kan omslaan in uitslaande brand en meerdere 'extra' golven. Tenzij we betere brandblusapparaten vinden in de vorm van effectieve therapie of het materiaal - in casu onszelf - niet-ontvlambaar kunnen maken door een vaccin. Een vaccin dat werkt, veilig is en op een schaal van miljarden doses kan geproduceerd worden, lijkt vrijwel utopisch vòòr de zomer of herfst van 2021. Het wordt tot dan koorddansen op een slappe koord in het volle besef dat een jojo-effect tussen versoepelen en moeten terugkeren naar striktere maatregelen wanneer de ziekenhuiscapaciteit in gevaar dreigt te komen, bijna onvermijdelijk is. We willen niet terechtkomen in het scenario van de Spaanse Griep. Na een eerste, relatief beperkte golf en een dip in de zomermaanden, eisten de 2de en 3de infectiegolven veel meer levens mede door de verminderde social distancing (o.a. door de parades en maximale fabriekscapaciteit voor laatste oorlogsvoering in de herfst van 1918). Het meest succesvolle alternatief of complement dat er voor lijkt te kunnen zorgen dat minder strikte social-distancing- maatregelen nodig zijn, is het 'Zuid-Koreaanse model'. In Zuid-Korea hebben ze nooit gekozen voor een lockdown, maar hebben ze naast het structureel aanmoedigen van thuiswerken, het sluiten van scholen en massa-evenementen, maximaal ingezet op regelmatig gratis en operationeel laagdrempelig (bv. drive-in) PCR-testen van de algemene bevolking. Na elke positieve test worden automatisch alle contacten getraceerd, en volgen drie weken quarantaine van zowel de 'positieve' persoon als de contacten, ongeacht de aanwezigheid van symptomen. Dit komt in feite neer op een meer gerichte vorm van social distancing. Een dergelijke strategie vereist uiteraard bijna onbeperkte testcapaciteit, en personeel om die testen uit te voeren en te evalueren. Ook contact tracing en het controleren van de naleving van de quarantaine zijn arbeidsintensieve, maar noodzakelijke voorwaarden voor het slagen van deze strategie. Door gebrek aan testcapaciteit en beschermend materiaal zijn we hier in België en Italië spijtig genoeg nog niet aan toe. Soms zit het probleem in de boodschap, en de waarheid in de woordkeuze. Misschien dekt 'exit' sowieso de lading niet. Het lijkt immers een irrealistische belofte. Alsof wij na de voorbije moeizame vechtscheiding alsnog in onderlinge overeenstemming zouden kunnen beslissen om simpelweg te scheiden van het Covid-virus. Het zal eerder moeizaam samenleven worden, en dit nog een hele tijd. Misschien moeten beleidsmakers daarom overwegen om bewust niet te spreken over 'exit', maar eerder een duidelijke langetermijnvisie formuleren en uitdragen. Op die manier kunnen ze zorgen voor een mentaliteitswijziging, waardoor social distancing niet langer verplicht moet worden maar eerder op natuurlijke wijze gebeurt, omdat iedereen begrijpt wat het veel minder aantrekkelijke alternatief is. Wat is het ergste: elke twee weken teleurgesteld zijn omwille van iets dat eigenlijk toch nooit echt realistisch was (i.e. 'exit'), of proactief en collectief het volledige rouwproces doormaken over het feit dat een bepaalde wisselende constellatie aan maatregelen geen keuze is, maar een noodzaak?