...

De SOLIDARITY-studie werd vanaf maart 2020 opgezet. Ze liep in 30 landen. Uiteindelijk zouden de gegevens van meer dan 11.000 patiënten worden verzameld, verspreid over 405 landen. Het uitgangsidee was de herbestemming van reeds goed gekende geneesmiddelen, die moesten aantonen wat ze vermochten tegen het SARS-CoV-2. De mogelijke therapeutische opties omvatten uitsluitend antivirale middelen: remdesivir, interferon, hydroxychloroquine, lopinavir/ritonavir. Helaas bereikte geen daarvan de eindpunten die de SOLIDARITY-studie had vooropgesteld: hetzij een kortere hospitalisatieduur, hetzij een afname van de mortaliteit. Nadat de beheerders van SOLIDARITY half oktober 2020 de afschampende resultaten bekend hadden gemaakt, verdween de studie even van de radar. Van buitenaf werd teleurgesteld gereageerd (1). SOLIDARITY was samen met de Britse RECOVERY-studie 's werelds grootste klinisch onderzoek naar behandelingen voor covid-19. Vele andere studies wijzen waardevolle pistes aan, maar hebben niet voldoende power om definitieve conclusies mogelijk te maken. Een paar inschattingsfoutjes noopten SOLIDARITY tot een adempauze. Er bestond niet echt een plan op lange termijn. De beslissers wilden inzetten op monoklonale antilichamen, maar toen bleken die het best te werken in de vroege fasen van de ziekte, terwijl SOLIDARITY toegesneden was op gehospitaliseerde patiënten. De werkgroep die de eerste reeks te testen geneesmiddelen koos, was geen permanente structuur. Pas in november 2020 werd een vast comité opgezet. Intussen bleven de Britten met RECOVERY dapper patiënten rekruteren voor een diversiteit aan geneesmiddelen, zoals aspirine, colchicine, baricitinib en dimethylfumaraat. Concrete resultaten van de Britse studie inspireren nu SOLIDARITY. De Britten toonden vorige zomer voor het eerst aan dat anti- inflammatoire middelen een meerwaarde kunnen betekenen bij patiënten bij wie het immuunsysteem ontspoort tijdens een infectie met het SARS-CoV-2: dexamethason bleek de mortaliteit bij ernstige covid-19 te reduceren (2). Een paar weken geleden nog, deed RECOVERY het weer: ook tocilizumab, een remmer van de receptoren voor IL-6, beperkt de mortaliteit (3). SOLIDARITY gaat nu een tweede leven tegemoet, met drie potentiële remmers van het hyperinflammatoir syndroom: infliximab, imatinib en artesunaat (4). Voor elk van deze middelen hebben kleinere studies hoopvolle resultaten opgeleverd. Infliximab is een welbekende remmer van TNFa, een cytokine dat samen met IL-6 stijgt bij het hyperinflammatoir syndroom. Het is kijken of infliximab na een lange loopbaan als behandeling van inflammatoire gewrichts- en darmziekten ook iets kan betekenen bij de aanpak van ontspoorde covid-19. Imatinib is een tyrosinekinaseremmer die een belangrijke doorbraak betekende bij de behandeling van chronische myeloïde leukemie. Het idee om imatinib in SOLIDARITY een kans te geven stamt uit de vaststelling dat covid-19 minder vaak voorkomt bij patiënten die met tyrosinekinaseremmers worden behandeld. Bovendien heeft imatinib in preklinische modellen blijk gegeven van een antiviraal en immunomodulerend potentieel. Net zoals hydroxychloroquine is ook artesunaat een geneesmiddel tegen malaria, maar blijkt in vitro een krachtiger effect te hebben op het SARS-CoV-2. Daarnaast heeft de molecule in vitro anti-inflammatoire eigenschappen gerelateerd aan een impact op metabole wegen die door IL-6 worden gemedieerd.