'Slacht de kip met de gouden eieren niet'

Caroline Ven, CEO van pharma.be, de vereniging van de innovatieve geneesmiddelenindustrie, wijst erop dat België in 2022 zijn positie als 'farmaland' andermaal bestendigde. "De werkgelegenheid steeg van 42.000 in 2021 naar 43.500 mensen vorig jaar", aldus Ven."De investeringen in O&O, het kloppende hart van de innovatieve farma, verhoogden van 5,2 naar 5,7 miljard in 2022. Dat is 15 miljoen per dag! België dankt daar zijn Europees statuut als innovatieleider aan." Weliswaar door beleid uit het verleden want er doemen tal van bedreigingen op. Caroline Ven: "25 jaar geleden ontwikkelde en produceerde Europa de helft van alle innovatieve geneesmiddelen wereldwijd. Vandaag nog maar een vijfde. De VS en Azië - vooral China - groeien sterk. Wegtrekkende investeringen zijn een algemeen probleem. Vooralsnog houdt België goed stand, maar ons land valoriseert zijn innovatieve geneesmiddelen ook niet goed. Momenteel wordt amper de helft van de nieuwe medicijnen die het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) de voorbije vier jaar goedkeurde, terugbetaald in ons land. In de buurlanden is dat 60 à 70%, in Duitsland zelfs bijna 90%." Nochtans bekleedt ons land met meer dan 500 klinische studies per jaar een toppositie in O&O. "Het is cynisch dat dat de bredere groep van patiënten niet ten goede komt. En natuurlijk investeren bedrijven liever in landen waar ze de patiënten bereiken", zegt Ven. "Met de Galenusprijs zetten we de meerwaarde van innovatie extra in de verf. We benadrukken ook ons sterke ecosysteem, een samenspel tussen industrie, universiteiten, onderzoeksinstellingen, enz. Dat moeten we bestendigen." Met een 'roadmap' wil het Riziv maatregelen nemen die medicijnen verbeterd en versneld terugbetalen (AK 2749). Voor Caroline Ven is dat op zich positief maar ze ziet in de voorstellen tal van pijnpunten. "Dat plan onverkort doorvoeren, impliceert juist dat onze toegankelijkheid achteruit dreigt te gaan. Men verstoort evenwichten en door niet met de industrie tot een globaal pact te komen, creëert men een risico op 'cherry picking'." Het kalf ligt gebonden bij de voorgestelde beperking in de verlengbaarheid van conventies waarbij innovatieve medicijnen gedurende een bepaalde tijdsspanne versneld op de markt komen. Zo wordt nagegaan of ze echt 'outperforming' zijn vergeleken met bestaande behandelingen. "Het systeem is succesvol omdat er veel innovatie is. Onder meer door de volume-caps zit de druk op de prijs erin vervat. Het bedrijf aanvaardt kortingen en volume-caps zolang er klinische en budgetonzekerheden zijn, onder meer over hoeveel patiënten in aanmerking komen. Voor de overheid zijn die terugstortingen door de industrie vanuit begrotingsstandpunt mooi meegenomen. Bedrijven storten aan het Riziv nu al jaarlijks 1,3 miljard terug. Maar met dit mechanisme reflecteert de kost van het geneesmiddel onder conventie niet langer de waarde van het medicijn. Na afloop van de conventie dreigt die kost onder conventie de finale prijs te worden. Onder zulke voorwaarden willen bedrijven niet uit de conventie stappen. Omdat België internationaal een referentie is voor prijszetting, kan dat elders tot een gigantische prijzenslag leiden. Daaraan wensen de bedrijven gewoon niet mee te doen. Bereiken ze geen overeenkomst met het Riziv en is men niet bereid het geneesmiddel correct en onmiddellijk te vergoeden, dan bestaat het risico dat België als klein land langer moet wachten vooraleer het product op de markt komt. Dat is een heel groot gevaar. Terwijl men het gewoon moet vergoeden als een product zinvol is voor meer patiënten. Is het niet zinvol dan is doelgerichter voorschrijven aangewezen." Problematisch is voorts dat experten die aan klinische studies meewerkten niet meer zouden toegelaten worden tot de hearings waar men producten evalueert. "Dat straalt wantrouwen uit", zegt Ven. "Terwijl deze mensen toch wetenschappelijk hun sporen hebben verdiend. We betreuren dat de regering zulke trajecten uitzet maar geen globaal pact wil afsluiten dat een fair en evenwichtig akkoord met de industrie bevat." Ons land trekt aan de kar om geneesmiddelen internationaal meer en beter beschikbaar te maken. Een goede zaak, vindt Ven. "Structurele tekorten en een gebrek aan alternatieven vormen een reëel probleem. Medicijnen uitwisselen in crisissituaties is zinvol. Tijdens covid werden we bijvoorbeeld sneller dan sommige andere landen geconfronteerd met een tekort aan basisgeneesmiddelen. Met de hulp van de industrie konden we ze naar België halen. Geen enkele patiënt bleef in de kou staan." In Europa massaal geneesmiddelen produceren, botst echter op de hoge loon- en energiekosten. "De prijs die we betalen om zelfvoorzienend te zijn, kan heel hoog oplopen. Het is zeker niet voor alles mogelijk. Van belang zijn vooral goede logistieke systemen, een open markt en zicht op de stromen. En het behoud van innovatieve activiteiten. In de voorliggende fiscale hervorming vragen we daarom om de innovatieve activiteiten van onze industrie niet te treffen. Het in vraag stellen van intellectuele eigendomsrechten, zoals in de discussie over dwanglicenties, bevordert de investeringen in O&O niet. Evenmin trouwens als lage prijzen en een slechte terugbetaling." De export van cruciale geneesmiddelen beperken bij tekorten in België is voor pharma.be wel zinvol op voorwaarde dat het administratief vlot verloopt, het geen automatisme is en men de lijst kritische geneesmiddelen niet lichtzinnig opstelt.