...

Mensen die er warmpjes bijzitten, respecteren vaker de beschermingsmaatregelen dan zij die de buikriem moeten aan- halen: dat is de conclusie van een studie van de Johns Hopkins University in Baltimore. Tijdens de eerste golf was de naleving van de regels 54% hoger bij mensen die meer dan 230.000 dollar per jaar verdienden, vergeleken met landgenoten die met maar 13.000 dollar moesten rondkomen.De analyse bracht ook een rechtstreeks verband aan het licht tussen het inkomen en de mogelijkheid om thuis te werken; de kans om veilig activiteiten te blijven doen zonder buiten te komen was een pak groter naarmate het in- komen toeneemt. Vergeleken met personen die niet konden telewerken, bleken zij die van thuis uit actief konden blijven 24% meer neiging te ver- tonen om de regels beter op te volgen. Het risico op jobverlies tijdens de pandemie was ook groter bij de slecht betaalde werknemers. De link tussen respect voor de beschermingsregels en het inkomen kan je verklaren door 'mechanische' elementen. Maar hangen die mechanismen op hun beurt niet eerder samen met psychologische aspecten? De voortdurende stress die we nu al een jaar ervaren, in combinatie met culturele beperkingen leidt tot een soort van dierlijke regressie. Daarbij treden de primaire defensieve hersengedeeltes in werking en doen complexere over- wegingen er niet meer toe: zich laten vaccineren om andere mensen te redden, thuis blijven om ouderen in woonzorgcentra te beschermen,...Voor prof. Gérald De Schietere, diensthoofd crisiscentrum en psychiatrische spoed in het UZ St-Luc, doet de enorme stress die wij met zijn allen ondervinden het beschavingsproces wankelen. "Dat weten we al lang en studies tonen duidelijk aan dat het gedrag van mensen kan veranderen al naargelang de context. Bepaalde onderzoeken in extreme omstandigheden zijn in dat opzicht uiterst boeiend." "We moeten toegeven dat globaal gesproken heel veel mensen de regels ter bestrijding van het virus respec- teren, ook al voelen ze zich daar niet prettig bij en staan de resultaten niet altijd in verhouding tot de 'opofferingen' die ze moeten doen. Toch geven sommigen blijk van hun woede - vaak is dat angst - om de heropening van hun activiteiten te bekomen. Het meest voorkomende psychologische mechanisme in deze toch wel markante periode in onze geschiedenis, is ontkenning, wat tegelijk ook een verdedings- reactie is tegen angst. Het gaat dan zowel om ontkenning van de realiteit van de pandemie als ontkenning van de complexiteit van het leven dat niet louter terug te brengen is op de biologische oorsprong." Kort door de bocht kan je stellen dat rijken beter opgevoed zijn, en een bovengemiddeld IQ hebben. Is respect, gebaseerd op het begrip van de complexe mechanismes van profylaxe, gelinkt aan een intelligentieniveau, dat op zich vereist is voor een correct inzicht in de bedreiging?Volgens De Schietere is dat een brug te ver. "Intelligentie is een ingewikkelde kwestie. Ik denk niet dat je zomaar een correlatie kan veronderstellen tussen intelligentie en rijkdom. Respect voor de regels hangt in dit geval van meerdere elementen af: je moet het nut ervan begrijpen, de proportionaliteit van de regels inzien, oog hebben voor het gemeenschappelijke belang, ... Van de mensen die in januari naar rode zones zijn gereisd - en je kan ervan uitgaan dat dat niet meteen de armsten onder ons waren - heeft slechts 60% zich nadien laten testen, ook al was dat verplicht. De andere 40% (en dat zijn zo'n 30.000 personen) hebben de test niet gedaan. Daaruit blijkt dat het respect voor de maatregelen wellicht van een meer genuanceerde logica afhangt." "Het komt er vandaag vooral op aan om je gedrag te 'maskeren' als dat niet aan de regels voldoet", vervolgt De Schietere. "En daarin zijn bepaalde sociale groepen wellicht meer bedreven, denk maar aan het ontduiken van belastingen. Het is inderdaad vrij gemakkelijk om de regels op te volgen in functie van de de sociale omstandigheden - logement, tewerkstelling, ... Ik denk dat dit onderzoek er net op focust om elementen aan te halen om een meer inclusieve wereld te bouwen, waarin elkeen redenen vindt om te leven. Denk maar aan de studies die het belang aantoonden van sociale cohesie om een goede mentale en fysieke gezondheid te bevorderen."