...

Een arts mag zelf een rijgeschiktheidsattest (model VII of model VIII) invullen wanneer er geen locomotorische of visuele problematieken zijn die de rijvaardigheid beïnvloeden, en rekening houdend met de wettelijke criteria. Maar de arts kan ook doorverwijzen naar CARA, een afdeling van Vias institute, waar een multidisciplinair team onder verantwoordelijkheid van een arts de rijgeschiktheid nagaat. Deze rijgeschiktheidsproef is geheel gratis voor de patiënt. Om een onderzoek aan te vragen moest de arts tot voor kort een dossier van 24 bladzijden op papier invullen en per post opsturen naar CARA, waar het werd gescand en verwerkt. Sinds kort kan de aanvraag veel sneller en makkelijker. Het aanvraagformulier is nu ook digitaal beschikbaar via HealthConnector (Hector), onder 'Rijgeschiktheidsonderzoek Vias'. Mark Tant van CARA legt de procedure uit. "We vragen eerst de gegevens van de patiënt en de arts, en doorlopen dan de relevante wetgeving, net zoals in het papieren formulier. Het grote voordeel is dat de arts informatie die al in de eHealth-omgeving zit automatisch kan toevoegen. Externe rapporten zoals verslagen van een neuroloog of diabetoloog worden als bijlage meegestuurd." Het ingevulde dossier wordt op een beveiligde manier naar CARA verzonden, waar het verwerkt wordt. De patiënt krijgt dan een uitnodiging voor de nodige medische, neuropsychologische en/of rijpraktische onderzoeken. In 2022 opende CARA 5.348 nieuwe dossiers. Er werden 5.059 rijpraktische proeven uitgevoerd - vooral met de personenwagen, maar ook met motoren en bromfietsen. 5.112 dossiers werden afgesloten. "Je zou op basis van die cijfers misschien denken dat we met een oplopende achterstand zitten, maar dat is niet het geval", verduidelijkt Mark Tant. "Een aantal dossiers wordt namelijk nooit afgesloten omdat bestuurders tijdens de procedure afhaken, of omdat we geen medische verslagen ontvangen." Van de onderzochte bestuurders werd 12% ongeschikt verklaard voor alle categorieën van voertuigen. Dat percentage stijgt al jaren lichtjes, weet Tant. Uit de cijfers blijkt dat hoe ouder de bestuurder is, hoe groter de kans dat hij rijongeschikt verklaard wordt. Dat heeft volgens Tant op zich niets met de leeftijd te maken maar wel met de hogere comorbiditeit in oudere leeftijdscategorieën. Soms wordt een ongeschiktheid voor een bepaalde categorie vastgesteld. "Stel dat je een CVA doet en er is een hemiplegie, dan is er een kans dat je goedgekeurd wordt voor een aangepaste personenwagen, maar niet voor een motorfiets", legt Tant uit. De wetgeving laat CARA immers toe om de bestuurder rijgeschikt te verklaren maar beperkingen op te leggen. "Het is dus geen ja-neeverhaal", zegt Tant. "We kijken altijd naar wat de bestuurder nog veilig kan. We kunnen bijvoorbeeld opleggen dat de bestuurder altijd een bril moet dragen bij het autorijden. Maar we kunnen ook bepalen dat hij alleen binnen een vertrouwde omgeving mag rijden, of alleen overdag, of niet op de autosnelweg. Zo behouden bestuurders toch nog een deel van hun mobiliteit." In 2022 werd 464 keer de beperking 'binnen een gekende omgeving', 383 keer 'niet op autosnelweg', 179 'enkel overdag', en 39 keer 'geen alcoholgebruik' opgelegd. Politierechtbanken leggen dergelijke beperkingen steeds vaker op aan verkeersovertreders, weet Tant. "Rechters hebben die codes ontdekt en gebruiken ze soms heel creatief. Onlangs kwam een geval van zware verkeersagressie voor de rechter. De dader kreeg de beperking opgelegd dat hij alleen in het gezelschap van een volwassene met een geldig rijbewijs mag rijden, zodat er sociale controle op zijn gedrag is. Dat is een beperking die ook in ons arsenaal zit - code 65 - maar die we weinig toepassen. Je zegt immers eigenlijk dat het beter zou zijn dat die andere persoon achter het stuur zit." Naast beperkingen kan CARA ook aanpassingen aan het voertuig opleggen. Dat gebeurt in 40 procent van de goedgekeurde dossiers voor categorie B. De meest voorkomende aanpassingen zijn een automatische versnellingsbak, het verplaatsen van stuur- en rempedalen naar het stuur, en bollen op het stuur. Tant hoopt dat door de elektronische procedure artsen sneller geneigd zullen zijn om een onderzoek aan te vragen. "Artsen zijn niet verplicht door te verwijzen, en worden soms door patiënten gevraagd om zelf een rijgeschiktheidsattest te tekenen. Maar het is beter om naar ons door te verwijzen voor een volledig onderzoek. Daar zijn we voor."