...

Neem je wel eens rilatine om te studeren? Heb je al eens geneesmiddelen genomen op een feestje? YOUTH-PUBMED maakte een analyse van niet-medisch gebruik van voorschriftplichtige geneesmiddelen bij jongeren - NMUPD (Nonmedical Use of Prescription Drugs) in de internationale literatuur. De studie was het werk van de Universiteit Gent, de Université Saint-Louis in Brussel en de hogeschool Vives, dankzij de financiële steun van het Belgisch Wetenschapsbeleid (BELSPO). De resultaten werden gepresenteerd op een webinar (1 juni). "De jongste jaren zien we wereldwijd een groeiende trend in NMUPD", geeft Frédérique Bawin (Universiteit Gent) aan. "Nochtans wordt hierover in Europa weinig onderzoek uitgevoerd. In België zijn de prevalentiecijfers niet buitensporig hoog, maar we hadden vooral kwaliteitsvolle gegevens nodig over het niet-medisch gebruik van voorschriftplichtige middelen bij personen tussen 18 en 29 jaar." Niet-medisch gebruik verwijst naar het innemen van een geneesmiddel om andere redenen dan die waarvoor het voorschrift werd verstrekt, en/of in een verhoogde dosis - meestal over een langere periode - en/of via een andere toedieningsweg dan die welke werd voorgeschreven en/of zonder voorschrift. Moleculen die niet-medisch worden ingenomen zijn vooral stimulantia (methylfenidaat, modafinil, ...) en pijnstillers (tramadol, codeïne, fentanyl, oxycodon, ...), alsook sedativa, anxiolytica en slaappillen. De studie was gebaseerd op een online bevraging (574 antwoorden), een reeks interviews (64) en een analyse van discussiefora (27). De rekrutering vond plaats via de website en de Facebookpagina van het project, via andere sociale media, e-mail en online fora.De respondenten waren hoofdzakelijk Nederlandstaligen (66%), vrouwen (61%) en studenten (67%), met een gemiddelde leeftijd van 23 jaar.Een eerste vaststelling is dat de beweegredenen en het profiel van de gebruikers sterk uiteenlopend zijn en dat het eerste gebruik op zeer jonge leeftijd (16-18 jaar) plaatsvindt. Stimulantia worden gebruikt om te studeren, zich beter te concentreren, zich energiek te voelen, alsook met recreatieve doeleinden. Sedativa en anxiolytica worden vooral gebruikt als automedicatie, om te slapen, zich te ontspannen, of om angst, depressie en droefheid te bestrijden. Vaak worden de middelen occasioneel of sporadisch gebruikt, en door de mond ingenomen - snuiven vindt vooral plaats in het kader van recreatief gebruik. De dosissen variëren (ze zijn hoger bij recreatief gebruik). Combinatie met drugs beoogt het psychoactieve effect te verhogen of te verlagen. Jongere gebruikers verkrijgen de middelen vooral binnen het gezin (43,4%), bij vrienden (37,3%), door middel van een voorschrift voor één of ander gezondheidsprobleem (17,2%). Een andere bron is het voorschrift van een arts die niet te veel vragen stelt (15,2%). Soms kopen gebruikers de pillen bij een familielid/vriend (9,8%), op het internet (9,6%) of een dealer (8,5%). Een gedeelte is afkomstig uit een apotheek aan de hand van valse of vervalste voorschriften (0,9%). De rest (3,1%) is gestolen goed.De gebruikers oordelen dat voorschriftplichtige geneesmiddelen veiliger zijn dan drugs. In hun ogen bestaan er verschillende manieren om het risico bij gebruik van middelen te beperken: een weloverwogen keuze rond het werkingsmechanisme, de instantie die het middel aanlevert en de context waarin men het middel gebruikt. Ze gaan ervan uit dat functioneel gebruik moreel meer aanvaardbaard is dan recreatief gebruik. En, als veel gestelde vraag: wat gebeurde er tijdens de lockdown? "Tijdens de echte lockdown van vorige lente vonden er geen significante verschillen plaats", zegt Frédérique Bawin. "We zagen kleine verschillen in de frequentie van het gebruik en de hoeveelheden. De situatie was verschillend voor de stimulantia (meer gebruikt) en de sedativa (minder gebruikt)." "Voor jongvolwassenen is het alsnog belangrijk om op één of andere manier het risico gerelateerd aan het gebruik van middelen te kunnen beperken", merkt Julie Tieberghien (Vives) op. "Daarom zoeken ze informatie over de chemische structuur, de bijwerkingen, de maximale dosis, de toedieningsweg, de risico's, enzovoort. Ze lezen zowel objectieve medische artikels als subjectieve getuigenissen."Op discussiefora wordt er vooral advies gevraagd aan lotgenoten en wisselen gebruikers ervaringen uit. Wat kan ik nemen tijdens de examens? Help, mijn angst neemt toe als ik stop met Xanax ... "Onze studie bevestigt dat het een complex onderwerp is", concluderen de onderzoekers. Ze wijzen op de nood aan informatie voor de bevolking over risico's verbonden aan het niet-medisch gebruik van geneesmiddelen. Informatie moet er ook zijn over alternatieven die ter beschikking zijn om bepaalde ongemakken anders te bestrijden dan met niet-medisch gebruik van geneesmiddelen. Het zou nuttig zijn om wat van dichterbij te kijken naar de rol van reclame voor vrij verkrijgbare geneesmiddelen als normaliserende factor voor het gebruik ervan. "NMPUD treedt al op jonge leeftijd op", voegen Kevin Emplit en Christine Guillain (Université Saint-Louis) nog toe. "Dat benadrukt de rol van de opvoeders. Sensibilisatiecampagnes moeten bij studenten misvattingen rond stimulantia corrigeren. Ouders moeten in huis over de voorraad ongebruikte geneesmiddelen waken."