...

Toen Orson Welles in 1962 het voorstel van de producers Alexander en Michael Salkind kreeg om de literaire klepper te verfilmen, vertoefde hij al een hele tijd in ballingschap in Europa. De Salkinds beloofden hem een immens budget en volledige artistieke vrijheid. Spek naar de bek van de door de filmmoguls inmiddels verguisde Welles, die ondanks zijn genialiteit al jaren niet meer het laatste woord over zijn films had.Dat en veel meer lezen we in het krachtige essay van Jan Ceuleers dat de tekeningen in de catalogus voorafgaat. Een aanrader om eerst te lezen vooraleer u de tekeningen bekijkt. Ceuleers duidt dat Welles er niet op uit was het boek te illustreren. De film laat zich eerder bekijken als verfilmde kritiek op het boek.Welles schilderde van kindsbeen af. Als theatermaker stond hij ook in voor de decors en de kostuums. De schetsen die in de expo te zien zijn, laten u getuige zijn van zijn werkwijze. Ze tonen aan hoe de regisseur zijn stempel op alle aspecten van de film drukte. Van bij de start creëert hij de sfeer van een nachtmerrie.In weinig films werden tijd en ruimte zo op hun kop gezet. Orson Welles: "De productie zoals ik ze had geschetst bestond uit sets die geleidelijk verdwijnen. Het aantal realistische elementen zou kleiner en kleiner worden en het publiek zou dat beseffen. Tot het punt dat alleen een lege ruimte zou overblijven, alsof alles in het niets was opgelost."Orson Welles verbindt de diverse ruimtes: diverse kamers, gangen, trappen met elkaar. Zo laat hij de ruimtes en de materialen spreken. Al vanaf zijn filmdebuut Citizen Kane hanteerde Welles een nieuwe beeldtaal. The Trial is nog een pak experimenteler. Denk aan Duits expressionisme en films als Das Cabinet des Dr. Caligari. Welles exploreert ten volle de mogelijkheden van film als ruimtelijke kunst.The Trial toont geen weergave van de werkelijkheid maar een realiteit die voortspruit uit de gedachten van het hoofdpersonage K. Het labyrint als Leitmotiv wijst op de angst in diens hoofd. Uiteindelijk bleek er toch niet voldoende budget voor de immense decors die Welles op basis van zijn tekeningen in gedachten had. Een lumineus idee doemde op toen Welles het leegstaande Gare d'Orsay (nu Musée d'Orsay) zag.In een interview met regisseur Peter Bogdanovich vertelt Orson Welles over de beoogde kijkervaring van The Trial: "Je wordt verondersteld iets heel onaangenaams mee te maken. Dat is de bedoeling: het je echt moeilijk maken in de bioscoop. Ik maak dan een film en ik wil dat het publiek die gaat bekijken zonder ervan te houden. Maar die paradox is juist de kern van mijn hele oeuvre."Welles zet zich af tegen de zielige vorm en inhoud van de Hollywoodfilms. Niet voor niets heet een boek van een zekere Cristina Vatulescu, The medium on trial. Orson Welles takes on Kafka and cinema.