Misschien bent u zelf jonge ouder of krijgt u als arts heel wat jonge ouders over de vloer in uw praktijk. Dan weet u ongetwijfeld dat ouders van jonge kinderen regelmatig stress ervaren. Daarom start het Vlaamse agentschap Opgroeien een campagne om ouders te informeren, en hulplijnen aan te reiken waaronder de arts.
...
De campagne richt zich tot ouders en hun omgeving. Ze werd ontwikkeld in samenwerking met het Vlaams Expertisecentrum voor Kinder-mishandeling en stress-experten. "Ik ben heel blij met de samenwerking en de externe validatie door experten", zegt Nele Wouters, woordvoerder van het agentschap Opvoeden. "We wilden iets heel concreets maken voor ouders, maar tegelijk ook de bredere academische blik erbij betrekken."Ter gelegenheid van de lancering organiseerde Opgroeien een rondetafelgesprek met psychologen en onderzoekers Marie-Anne Vanderhasselt (Universiteit Gent) en Saskia Malcorps (KU Leuven) en Liv Leeman (Vlaams Expertisecentrum Kindermishande-ling). Ouderstress ontstaat vaak doordat de emoties of het gedrag van kinderen heftig en onvoorspelbaar zijn, zegt Marie-Anne Vanderhasselt. "Dat hoort allemaal bij kind-zijn. Als ouder heb je dan het gevoel dat je geen controle hebt. Dat zorgt ervoor dat het bakje soms vol loopt."Ook de overgang naar ouderschap op zich kan stressvol zijn, vult Saskia Malcorps aan. "Je krijgt een nieuwe rol, de relatie met je partner verandert. Je hebt heel wat vragen of twijfels. Daarbovenop komen ook verwachtingen van mensen uit je omgeving met misschien een andere kijk op opvoeding."Op zich is stress een normale reactie van lichaam en brein. Maar chronische stress is niet goed, zegt Marie-Anne Vanderhasselt. "Je lichaam staat altijd aan en je gedachten draaien overuren. Je voelt je aanhoudend moe, je hebt het gevoel dat je het allemaal niet meer rond krijgt, dat je de pedalen kwijt bent. Dan loop je continu op de tippen van je tenen en krijg je het gevoel dat je bij een kleine prikkel, als je kind bijvoorbeeld een glas omstoot, meteen in een stressreactie schiet. Je voelt je daarna schuldig of boos."Af en toe stress is op zich geen probleem, zegt Liv Leeman. "Wat belangrijk is, is hoe we met die stress omgaan. Dat geef je ook door aan kinderen. Zolang we erin slagen te herstellen en weer tot rust te komen is er niets aan de hand. Als je kind zelf onrustig of over z'n toeren is, heeft hij een rustige ouder nodig om zelf rust te kunnen vinden. Ook als volwassene kan het helpen om een rustig iemand bij jou te hebben als je gestresseerd bent."De campagne (zie kader) leert ouders hun stressniveau te herkennen op een schaal van groen, oranje tot rood, en pakt uit met een nummer van kapitein Winokio dat je leert om even diep adem te halen op een stressmoment. "Dat '4-4-4'-lied is natuurlijk een aandachtstrekker", zegt Joke Vandamme, psycholoog en medewerker van Opvoeden. "Maar er is evidentie dat ademhalingstechnieken wel degelijk voor rust kunnen zorgen. Het is natuurlijk geen wondermiddel. Focussen op je ademhaling doet chronische stress niet verdwijnen. Als je te veel ballen in de lucht moet houden, als je financiële zorgen hebt of je zit in een moeilijke relatie, je partner is net vertrokken of je bent je werk kwijt, dan kan ademhaling misschien futiel lijken. Daarom is de boodschap ook: als je voelt dat je door al die factoren al heel lang op een te hoog stressniveau zit, vraag dan hulp."De campagne richt zich ook tot de omgeving van de ouder, die een belangrijke steunpilaar is. Een klein gebaar, een luisterend oor, een helpende hand kunnen verschil maken. Maar dat moet omzichtig gebeuren, zegt Joke Vandamme. "Het laatste waar ouders op zitten te wachten is extra opvoedtips waar ze alleen nog maar meer stress van krijgen. 'Hoe kan ik helpen?' is een betere vraag dan 'Kan ik helpen?', want het helpt de ouder om te reflecteren op wat ze eigenlijk nodig hebben."Naast de directe omgeving kunnen ook huisartsen helpen om opvoedstress bespreekbaar te maken. "De kracht van de huisarts is dat hij iedereen ziet", zegt Joke Vandamme. "Soms komt een ouder met een andere klacht, maar dan kan gewoon al de vraag 'Hoe is het voor de rest met u?' al wonderen doen om een gesprek te openen. En omdat een huisarts veel laagdrempeliger is dan een psycholoog, is die vraag veel minder intimiderend.""Uit dat gesprek kan de arts leren hoe hoog het stressniveau is, en of het over momentopnames gaat dan wel chronische vormen van stress. Iedere ouder maakt wel eens momenten met veel stress mee, en we moeten van een mug geen olifant maken." Joke Vandamme zou ouders niet te snel doorverwijzen. "Zelfs de suggestie van doorverwijzen kan weer een schuldgevoel geven. Ik kom weer terug naar de vraag: Hoe kan ik helpen? De reflectie die daaruit groeit, helpt ouders om na te denken over hun eigen stressniveau en dat aan te pakken, waardoor ze misschien wel naar groen zakken en doorverwijzing niet meer nodig is."