'Neem de levenswijsheid die je opdoet, zelf ter harte'

Het is met andere woorden 'goed' dat ze zes jaar geleden getroffen werd door een burn-out, zegt dokter Sophie Tobback (41) als we haar spreken in de sfeervolle eetzaal van haar restaurant in Affligem. Van meet af aan is de huisarts open geweest over wat haar overkomen is. Omdat ze het belangrijk vindt om het thema bespreekbaar te maken, zegt ze. En om anderen die mogelijk hetzelfde doormaken, te steunen. Destijds ontving ze veel reacties op haar getuigenis. Geen enkele daarvan was echter afkomstig van een collega. Sophie Tobback: "Als artsen hebben we het idee dat we sterk moeten zijn, omdat we het goede voorbeeld moeten geven aan onze patiënten. Het is nog een brug te ver om te zeggen: ik ervaar dat ook." Moesten artsen daarentegen erkennen dat ook zij zwakke momenten kunnen hebben, dat hun energie op kan geraken en ze er nood aan hebben om op de rem te gaan staan - "kortom dat ze menselijk zijn" -, dan zou dat net veel goeds kunnen teweegbrengen, zegt Sophie Tobback. "Voor iedereen." "Ik werkte lange dagen, vaak tot tien à elf uur 's avonds, en kon moeilijk grenzen stellen", blikt dokter Tobback terug op de periode 2014-2015. "Soms is geneeskunde te vrijblijvend. We weten de oplossing niet voor een bepaald probleem? Ik stuur je naar een collega, zeggen we tegen onze patiënt. Ik wilde alle problemen zelf oplossen, waardoor ik gaf, en gaf, en gaf. Maar dat ik meerdere avonden per week aan het werk was, terwijl mijn familie thuis zat, begon op den duur te steken." Het waren twee collega's die naar dokter Tobback toestapten en haar aanmaanden om hulp te zoeken. "Dat was een slag in mijn gezicht, kwaad dat ik was! Maar na een nachtje slapen, kwam het besef: als ze de moeite doen om mij na hun uren op te zoeken, dan moeten ze toch echt met mij begaan zijn. Dus besloot ik om hun advies op te volgen, weliswaar op voorwaarde dat ik zelf zou kiezen hoe ik mij zou laten begeleiden. Al na twee sessies bij een psychiater kreeg ik duidelijk inzicht in mijn situatie, wie ik ben en hoe ik ineenzit, en wat ik bijgevolg kon verbeteren." Vandaag werkt dokter Tobback deeltijds in een revalidatiecentrum op de dienst psychogeriatrie. "Een uitdagende job, zeker niet voor watjes", stelt de huisarts, "en tegelijkertijd omkaderd: het aantal uren dat ik werk, staat vast; ik heb twee collega's en er is een wachtregeling. Die begrenzing had ik nodig." Haar huisartsenpraktijk volledig loslaten kon Sophie Tobback echter niet. De invulling die ze eraan geeft, is weliswaar anders. Ze biedt nog de 'klassieke' consultatie aan, maar de focus ligt vooral op langere consultaties waarbij energieproblemen, burn-out, chronische vermoeidheid, depressie, existentiële of levensfaseproblematiek, ... aan bod komen. Daartoe volgde dokter Tobback een bijkomende mental coach-opleiding. Sophie Tobback: "In feite denken wij artsen heel weinig na over onze manier van praktijkvoering. Neem nu dit restaurant. Vooraf hebben mijn echtgenoot en ik bepaald wat we zouden aanbieden, aan wie, volgens welke service en tegen welke prijs - een businessplan, dus. Artsen doen dat niet. Wij zetten de deur van onze praktijk open, en vervolgens zien we wel wat er gebeurt." Zelf vindt ze het bijvoorbeeld handig om te weten voor welke type consultatie een patiënt langskomt. Een korte consultatie kan bijvoorbeeld vaak de dag zelf, maar voor een langere consultatie type mentale problematiek trekt dokter Tobback graag de nodige tijd uit. Veel van haar patiënten komen bij haar terecht via een collega of psychotherapeut. "Ik denk dat ik authenticiteit kan bieden omdat ik zelf donkere dagen heb gekend. In de opleiding leer je bijvoorbeeld over rouwprocessen. Maar omdat ik zelf twee jaar geleden mijn echtgenoot heb verloren, heb ik kennis die ik nooit ofte nimmer uit boeken zou opgepikt hebben. Hoe lang een rouwproces duurt, en hoe diep die gevoelens kunnen gaan, om maar een paar voorbeelden te noemen Misschien hoort het niet om als arts/coach persoonlijke informatie te delen, maar ik heb zelf ondervonden dat het net die ervaringen zijn die raken en bijblijven." Ondanks het feit dat haar dagindeling er al een aantal jaar heel anders uitziet, zijn er nog steeds momenten dat Sophie Tobback tegen haar eigen grenzen aan schuurt, geeft ze toe. "De aard van het beestje." Het verschil met zes jaar geleden is dat ze nu doorheeft wanneer dat het geval is. "Als ik te lang mijn viool niet heb aangeraakt bijvoorbeeld, weet ik dat mijn agenda te druk is. Maar meestal slaag ik er dan in om binnen de drie à vier dagen opnieuw wat rust in te lassen." Ja, ze heeft nog een boodschap voor collega-artsen zegt ze, bij wijze van afsluiter. "We hebben lang gestudeerd, zien dagelijks veel mensen, horen veel verhalen... Dat is heel wat levenswijsheid bij elkaar. Neem die zelf ter harte! Binnen de geneeskunde kan het niet de bedoeling zijn dat je alles geeft voor anderen ten koste van jezelf. Als je eerste hulp bij ongevallen toedient, is de eerste regel dat je jezelf in veiligheid moet brengen vooraleer je anderen kan helpen."