...

Voluit klinkt het Lille Métropole Musée d'Art moderne, d'Art contemporain et d'Art brut. De tentoonstelling Paul Klee, entre-mondes past wonderwel in het museum van Villeneuve d'Ascq met zijn mooie beeldentuin. De vaste collectie bevat heel wat werken van Modigliani én Klee, naast een aanzienlijke verzameling art brut. In die omgeving vormt de kunst van Paul Klee een ideaal raakpunt tussen art brut en het surrealisme. Meteen gelegenheid voor het museum om dieper in te gaan op het fenomeen van de psychiatrische kunst. Tijdens de Verlichting was het de gangbare gedachte dat genie en waan hand in hand gaan, en die stelling werd in het eerste kwart van de 20ste eeuw getoetst door psychiaters uit Frankrijk, Duitsland, Zwitserland die verzamelingen van psychiatrische kunst aanlegden en het werk onderzochten van personen die de diagnose schizofreen opgekleefd kregen. Zo werd ondermeer het werk van Adolf Wölfli onderwerp van verscheidene studies over wat men noemde 'art asilaire'. Baanbrekend werk was het boek Bildnerei der Geisteskranken van psychiater en kunsthistoricus Hans Prinzhorn. Kunstenaars van de nieuwe surrealistische beweging, Max Ernst, Salvador Dali en in het bijzonder Paul Klee, waren meteen aangetrokken door deze kunstvormen. Klee was immers het prototype van de kunstenaar die de grenzen van de kunst wil openbreken. Hij was vooral geïnteresseerd in kunstvormen die in zijn tijd niet behoorden tot de canon van de westerse kunstgeschiedenis en precies uit die stromingen daarin putte hij zijn inspiratie. De etnografische collectie van het Bernisches Historisches Museum werd reeds rond 1900 uitgekamd Paul Klee. Hij vond ook aansluiting bij de kunstenaars van de expressionistische beweging Der Blaue Reiter en ging de canons van de etnische kunsten in zijn eigen kunstwerken overnemen. Revolutionair was zijn idee om de zogeheten primitieve kunsten op dezelfde hoogte te plaatsen als de westerse klassieke kunsten. De nieuwe kunstvormen die bij het begin van de 20ste eeuw opborrelden leiden als het ware tot een herontdekking van het originele concept van het begrip kunst. Als vanzelfsprekend ging Klee zich ook interesseren in de prehistorische kunsten. Het lineaire aspect van de rotstekeningen in het bijzonder trok zijn aandacht en zou een van de kenmerken van zijn kunst worden. Zo werden zijn werken opgenomen in de belangrijke tentoonstelling Prehistoric Rock Pictures in Europe and Africa die in 1937 in het gezaghebbende Moma in New York werd gehouden. De basis van alle kunsten lag volgens Paul Klee in de kindertekeningen. Wat hem bijzonder interesseerde in deze vorm van kunst was de eenvoud van de lijn en de authenticiteit, het onbezoedelde karakter van de tekeningen. Zo nam hij zijn eigen kindertekeningen mee op in zijn tentoonstellingen, net als die van zijn zoon Felix die hij op gelijke hoogte plaatste als zijn eigen kunstwerken. Zo voedde Paul Klee voortdurend het debat over wat kunst precies inhoudt. Voor de nazi's was hij vanzelfsprekend het prototype van wat men noemt de Entartete Kunst. Op de beruchte nazi-expositie van die gehate en zogeheten gedegenereerde kunst in 1937 werden niet minder dan 17 werken van zijn hand getoond.Paul Klee werd dan ook uit al zijn functies aan de Academie voor Schone Kunsten in Düsseldorf ontslagen en vluchtte naar Bern. Hij overleed in juni 1940 bij het begin van WOII op 60-jarige leeftijd. Maar zijn werk blijft zo fris en actueel dat het vandaag geschilderd zou kunnen zijn.