Het verband tussen het microbioom en ziekte of gezondheid heeft de jongste jaren flink wat inkt doen vloeien. Er wordt ook specifiek gekeken naar het verband met pathologie van de hersenen.
...
"Steeds meer gegevens tonen aan dat het microbioom een essentieel onderdeel vormt van de immuniteit, het metabolisme en het neurologisch functioneren. We weten intussen ook meer over de rol ervan bij ziekten van het spijsverteringsstelsel en het centraal zenuwstelsel. We hoeven daar niet meer over te discussiëren, het staat als een paal boven water", zegt psychiater Perle Rillon. We leven met ons microbioom in symbiose. Het is aanwezig in de darm, de luchtwegen, de vagina, enz. Het microbioom heeft verschillende functies, zoals gisting van voedingsstoffen, bescherming (bijvoorbeeld als barrière in de darm), rijping van het immuunsysteem en regulering van de botmassa. Tussen de hersenen en het darmmicrobioom bestaat er een wederzijdse communicatie, die tot stand wordt gebracht door het immuunsysteem, het metabolisme, het neuro-endocriene systeem en de nervus vagus. "Immuuncellen worden geactiveerd door de metabolieten van darmbacteriën en maken cytokines aan die op hersenen inwerken via het bloed of de zenuwbanen, waardoor inflammatoire en/of immunologische reacties op gang komen", weet dr. Rillon. "Bacteriële metabolieten activeren ook endocriene cellen, die daardoor hormonen afscheiden. De hormonen werken in op de hersenen en wijzigen de activiteit van de neuronen. In die context verwijs ik naar het werk van prof. Patrice Cani (UCLouvain) en prof. Willem de Vos (Universiteit van Wageningen) met de bacterie Akkermansia, die een rol speelt bij gewichtsverlies." "De neuronen in het zenuwstelstel van de darm ondergaan eveneens de invloed van de bacteriële metabolieten, en stimuleren op die manier de nervus vagus tot in de hersenen. Deze gegevens suggereren dat het darmmicrobioom de reactiviteit van de bijnieras kan reguleren. Rechtstreekse activering van de bijnieras door de nervus vagus gaat gepaard met het afscheiden van glucocorticoïden, waarvoor in het bijzonder de microglia talrijke receptoren heeft." "Onderzoekers en psychiaters vermoedden al enige tijd dat er een verband bestond tussen het microbioom en de hersenen. Intussen kunnen we dat ook aantonen met genoomanalyse van het microbioom", aldus de psychiater. "Een verstoord evenwicht van het microbioom beïnvloedt niet alleen het ontstaan van ziekten zoals chronisch inflammatoir darmlijden, obesitas en diabetes, maar ook van psychiatrische en neurodegeneratieve aandoeningen. De as hersenen-microbioom speelt een belangrijke rol bij autismespectrumstoornissen. Bij schizofrenie tonen studies een invloed aan van de voeding op het verbeteren van de symptomen." Bij gebruik van (grote hoeveelheden) alcohol neemt de doorlaatbaarheid van de darm toe, waardoor bacteriële producten in de bloedsomloop terechtkomen. Dat activeert immuuncellen en leidt tot inflammatie in de lever en het zenuwstelsel. "Dr de Timary van de UCLouvain heeft aangetoond dat alcohol bovendien rechtstreeks inwerkt om de samenstelling van het microbioom. Ook als iemand geen alcohol gebruikt, komt er alcohol in de stoelgang terecht. Die is afkomstig van darmbacteriën, die positief worden uitgeselecteerd als men alcohol gebruikt." Het gebruik van alcohol doet zodoende de hoeveelheid alcohol in de darm toenemen door toedoen van het microbioom. "De Finse onderzoeker Filip Scheperjans heeft aangetoond dat het microbioom een vroegtijdige merker zou kunnen zijn voor het ontstaan voor de ziekte van Parkinson. Als de patiënt bepaalde probiotica gebruikt (Lactobacillus acidophilus, L. reuteri, L. fermentum, Bifidobacterium bifidum), verbeteren de motorische symptomen en de mini mental state." Verschillende factoren kunnen op het microbioom een gunstig effect hebben, zoals bevallen langs vaginale weg, borstvoeding en het gebruik van prebiotica of probiotica. "Prebiotica kunnen worden opgenomen via voedingsmiddelen die rijk zijn aan fructo-oligosacchariden (artisjok, asperges, uien, look,...) en galacto-oligosacchariden (venkel, butternut, pistachenoten,...). Daarnaast zijn een goede slaaphygiëne, genoeg lichaamsbeweging en het bestrijden van stress belangrijk." Stoffen die het microbioom verstoren zijn xanthines (koffie, thee, chocolade), nicotine (via een impact op de neus-, mond en darmflora), drugs en bepaalde geneesmiddelen (antipsychotica, antidepressiva, anxiolytica, opioïden,...). Stoelgangtransplantatie werd al in de 4de toegepast in China. Europese wetenschappelijke verenigingen erkennen deze behandeling sinds 2013, meldt Perle Rillon nog: "Momenteel heeft ze als enige indicatie de behandeling van herval na een darminfectie met Clostridium difficile, met een succespercentage van 90%. Maar ze zou ook interessant kunnen zijn bij andere ziekten waarvan men een verband met het microbioom kan aantonen, zoals chronisch inflammatoir darmlijden, insulineresistentie, multiple sclerose, kanker,..." Daarnaast kan een eenvoudig contact met de natuur het microbioom gunstig beïnvloeden, door het aanraken van de bomen en aarde. "Zolang men maar gevaccineerd is tegen tetanus", luidt een laatste waarschuwing.