...

Op diverse plaatsen in de Akense binnenstad stoot je op Archeologische Fenster, ze bieden een blik op het rijke verleden van deze stad. Dat is ook het geval in het park achter de Elisenbrunnen: hier vind je nog restanten van de Romeinse en zelfs Keltische badcultuur, weet mijn gids. "Je weet dat de naam Aken afgeleid is van het Germaanse woord 'Ahha', wat staat voor water?"De verklaring zit in de ondergrond: de zwavelhoudende warmwaterbronnen in Aken en buurgemeente Burtscheid worden gevoed door het Eifelplateau. Net die vulkanische oorsprong doet hier het heetste water (tot 73 graden Celsius) ten noorden van de Alpen opborrelen. De heilzame werking van die bronnen, tegen onder meer jicht en artrose, was een van de hoofdredenen om Aquis Grannae te stichten. "De naam verwijst naar de Keltische god van de genezing, Grannus. Aken was dus geen garnizoenstad, hier kwam men vooral om te kuren. Een muur van de Romeinse thermen zit verwerkt in een boekhandel (Mayersche Buchhandlung, EB)."Ook Karel de Grote was naar verluidt verwoed fan van deze bronnen. Het zou zijn keuze voor Aken als rijkshoofdstad mee hebben bepaald, meer zelfs: volgens de legende hield hij al badend audiëntie. Die baden bevonden zich toendertijd onder de huidige Dom.Opvallend: artsen spelen ook hier een rol in de (toeristische) promotie: Ruremundanus prees in de 16e eeuw al uitvoerig de helende kracht van de lokale waterbronnen, en ook François Blondel uit Luik, die in 1652 arts wordt in de stad, vond "dat zowel gezonde als zieke mensen gebruik moesten maken van de wonderbaarlijke eigenschappen van de thermale bronnen".Het is vooral de stadsbrand van 1656, die meer dan 90% van Aken in de as legt, die Blondel er toe aanzet om zijn nieuwe werkplek als kuuroord op de Europese kaart te positioneren. Zijn uitspraak "Wat het vuur heeft vernield, moet door water opnieuw worden opgebouwd" vat het kernachtig samen. Blondel introduceert ook nieuwe kuurmethoden: patiënten moeten niet enkel baden, ze krijgen ook het advies om van het mineraalrijke water te drinken, zeker bij maag- en darmklachten. Dat nieuwe therapeutische model, neergeschreven in een boek uit 1688, zie je naderhand overal in Europa gekopieerd worden, luidt het hier.Als Blondel op zijn 73e ook stadsarts wordt, krijgt hij bovendien de zorg en controle op ziekenhuizen en apotheken onder zijn hoede. Hij moet er onder meer over waken dat apotheken geen excessieve prijzen aanrekenen, en hij toont zich een pleitbezorger voor gratis gezondheidszorg voor minder begoede burgers.Zijn promopraatjes leggen Aken intussen geen windeieren: in de Komphausbadstrasse verrees in de 17e en 18e eeuw het ene badhuis naast het andere, maken oude gravures in het stadsmuseum duidelijk. In het Altes Kurhaus ontmoette de beau monde mekaar. De plakkaten aan de Elisenbrunnen illustreren dat: het lijstje vorsten, prinsen en kunstenaars die kwamen kuren, leest als de 'who is who' van Europa's elites. Al was niet iedereen overtuigd: de Pruisische koning Frederik de Grote vond de hele bad- en kuurcultuur een grote farce.Aken is de Luikenaar niet vergeten: vlak bij ons hotel stoten we op een Blondelstraat. En aan de voormalige Dominicanerkerk (Jacobstrasse) hangt een gedenkplaatje met de vermelding dat hij hier in 1703 begraven werd.Anno 2018 lijkt de kuurhype in Aken voorbij. Het stadstheater, casino en mondaine kuurhotels zoals Quellenhof herinneren aan dat prestigieuze verleden, de Carolusthermen worden nog gevoed met het warme water en in het stedelijk zwembad (Elisabethstrasse) kan je baantjes trekken in een art-nouveaukader. "Maar vanaf de 19e eeuw hebben oorden als Baden Baden en Wiesbaden de leidende rol van Aken overgenomen. Hier ligt de focus intussen meer op onderwijs en wetenschap", krijg ik te horen. De studentenpopulatie geeft Aken een jong imago, al blijven carnaval, de kerstmarkt en de terrasjescultuur stevig ingebedde klassiekers. En met het Suermondt Museum en Ludwigforum heeft Aken voor cultuurtoeristen een mooi aanbod. Verrassend is wel dat net dat cultuurpatrimonium door nog een reeks andere landgenoten vorm is gegeven. Maar dat verhaal vertellen we graag een andere keer...