...

De onderzoekers bestudeerden de vitamine D-status van 186 patiënten met ernstige covid-19. Die vergeleken ze met een grote pre-pandemische controlepopulatie met vergelijkbare leeftijdsdistributie en vitamine D-waarden gemeten in hetzelfde seizoen.De resultaten laten er geen twijfel over bestaan: patiënten met covid-19 hadden een significant lagere mediane 25(OH)D-waarde (18.6 ng/mL versus 21.5 ng/mL; P=0.0016) en vertoonden een fors hogere prevalentie van vitamine D-tekort, gedefinieerd als 25(OH)D < 20 ng/mL (58.6% versus 45.2%, P=0.0005). Dit verschil vertoont een verrassend seksueel dimorfisme: enkel de mannen bleken at risk voor een vitamine D-tekort (zie kader). Bovendien konden de onderzoekers de graad van vitamine D-tekort koppelen aan het stadium van de ziekte, geëvalueerd met gedetailleerde CT-longscans.Bevestiging hiervoor vinden ze in een aantal andere gegevens. In eerste instantie zijn een vijftal andere studies tot dezelfde conclusie gekomen. Voorts blijkt uit analyse van grote datasets dat covid-19 ernstiger uitpakt bij populaties die leven op hogere breedtegraden, waar de blootstelling aan zonlicht beperkter is en vitamine D-tekort vaker voorkomt. Bovendien slaat de epidemie hard toe in landen met een hoge prevalentie van vitamine D-tekort, zoals Spanje, Italië, (de mediterrane zone van) Frankrijk, én België. In de VS blijken Afro-Amerikanen, die wegens hun donkere huid minder gemakkelijk vitamine D aanmaken, vaker ernstige covid-19 te ontwikkelen. "We hebben in AZ Delta een gegevensbank van vitamine D-waarden", melden Geert Martens en Dieter De Smet. "De gegevens betreffen 16.000 patiënten die in 2019 om diverse redenen in het ziekenhuis werden opgenomen. We zien daarbij verschillen naargelang het seizoen (betere waarden in de zomer) en de sekse (mannen hebben vaker een tekort). Maar onze cijfers geven ook aan dat de vitamine D- status beter is in de leeftijdsgroep tot 18 jaar dan in de oudere leeftijdsgroepen. Dat is opmerkelijk met het oog op de vaststelling dat covid-19 veel minder frequent is bij kinderen en adolescenten." Hoe kunnen we dat potentiële beschermende effect van vitamine D verklaren? "Vitamine D wordt vooral naar voren geschoven als een hormoon dat essentieel is voor de botopbouw. Maar daarnaast fungeert het ook als een tolerantie- bevorderend cytokine", verklaart prof. Martens. "Globaal gezien blijkt uit onderzoek dat vitamine D de activiteit van het immuunsysteem licht dempt. Nu klinkt het misschien wel paradoxaal dat een dempende werking op het immuunsysteem zou beschermen tegen een ernstige infectie, maar bij nader inzien passen de stukjes van de puzzel in elkaar." Want: "Bij een deel van de ernstige zieke covid-19 patiënten is de ongunstige evolutie niet te wijten aan de virale infectie, maar veeleer aan een afwijkende reactie van het immuunsysteem. Er ontstaat een buitensporige inflammatoire respons, die in extreme gevallen uitmondt in een cytokinestorm. Het lijkt erop dat het dempende effect van vitamine D tegen die ontsporing beschermt." De studie is gepubliceerd op de preprint-server medRxiv.org, een site gerund door Cold Spring Harbor Laboratory. Onderzoekers kunnen er hun resultaten wereldkundig maken nog voor die een peer review hebben gehad. In deze drukke coronatijden is medRxiv een dankbaar kanaal voor het snel verspreiden van nieuwe gegevens, die gretig gedeeld worden. Commentaren op het werk van de Vlaamse artsen via de sociale media bleven dan ook niet uit. Correlatie betekent niet noodzakelijk causaliteit, klinkt het in de rangen van de sceptici. Hiermee wordt verwezen naar het risico op confounders: het is immers mogelijk dat personen met vitamine D- tekort ook andere onderliggende aandoeningen hebben, en dat die aandoeningen de echte risicofactor zijn. Zo zou het kunnen dat mensen met diabetes of vaatlijden ook een minder gezonde voeding hebben of minder mobiel zijn. In dat geval is vitamine D-tekort geen echte risicofactor, maar eerder een indicator van een andere onderliggend risico."We hebben een verdere analyse uitgevoerd om na te gaan of patiënten met een vitamine D-tekort ook meer COPD, coronair hartlijden en diabetes hebben", weerleggen de onderzoekers. "Dat blijkt niet het geval te zijn. We concluderen dus alsnog dat er een causaal verband bestaat tussen de vitamine D-status en het risico op ernstige covid-19." Het team van AZ Delta wordt hierin bijgetreden door een groep uit de UK, die op eigen onderzoeksresultaten een causal interference model toepaste, en eveneens de conclusie van een reëel causaal verband trok. "Sommige correspondenten opperen dat het beschermende effect van vitamine D- supplementen tot op heden niet kon worden aangetoond in gerandomiseerde gecontroleerde studies, ongeacht of het eindpunt bescherming van het bot dan wel van hart- en bloedvaten was", zegt hoofdonderzoeker dr. Dieter De Smet. "Maar al deze studies zijn uitgevoerd in populaties die al van meet af aan geen vitamine D-tekort hadden." "Het klopt dat onze resultaten door verder onderzoek moeten worden bevestigd. Maar we beseffen dat vitamine D- tekort in België een ernstig, miskend gezondheidsprobleem is. Daarom willen we er nu al de aandacht op vestigen dat een eenvoudige, veilige, goedkope ingreep zoals het toedienen van vitamine D- supplementen bij personen met een tekort, volgens onze studie de impact van covid-19 gunstig kan beïnvloeden. Nog los van andere gezondheidseffecten." medRxiv, 5 mei 2020 - preprint doi: https://doi.org/10.1101/2020.05.01.20079376.t