'Je beseft pas hoe waardevol je werk is als je het niet meer kan uitoefenen'

In november ontvangt onze redactie een mailtje van huisarts Ingrid Vande Casteele. Als lezer van Artsenkrant had ze opgemerkt dat onze krant regelmatig getuigenissen brengt over kwetsbaarheid en veerkracht. En haar echtgenoot, Geoffroy Vandeputte, heeft een "ongelofelijk" verhaal, schrijft ze. "Hij is op korte tijd uit een heel diep dal geklauterd. Hij heeft veel ellende doorstaan - vanaf het prille begin, met de wil om te beteren en zijn professionele leven weer op te nemen." Een verhaal dat ook de andere nieuwsmedia in tussentijd oppikken en zo komt het dat dr. Vandeputte, die al 22 jaar als orthopedisch chirurg werkt in het Heilig Hart Ziekenhuis Lier, aan Artsenkrant voor de zoveelste keer op korte tijd zijn verhaal vertelt. Zijn echtgenote Ingrid Vande Casteele is ook aanwezig. Geoffroy Vandeputte: Tien maanden geleden is er tijdens een mountainbiketocht in regio Aarschot een dode, scheefstaande boom op mij gevallen. Laten we zeggen dat ik toen op het verkeerde moment op de verkeerde plaats was. Ik liep een thoraxtrauma op alsook een dubbele wervelzuilbreuk met ruggenmergletsel. Dat laatste is blijvend - iets wat ik als arts overigens heel snel besefte, toen ik na het ongeval op de grond lag en mijn benen niet meer kon bewegen. Ik belde naar mijn echtgenote en zei: ik ben parapleeg. Ingrid Vande Casteele: Wat volgde, was een lange operatie. Na afloop belden de artsen mij op: de operatie is gelukt, maar de schade is er. Er was vijf procent kans dat het ruggenmergletsel zou herstellen. De dagen nadien hebben we Geoffroy vaak de vraag gesteld: En, voel je iets? Aanvankelijk voelde hij daadwerkelijk iets, en daar trokken we ons aan op. Maar het bleek valse hoop te zijn. Geoffroy: De dagen in het ziekenhuis waren lang, en vreemd. De coronamaatregelen waren erg streng, de bezoektijden beperkt. Je zit in je kamer met niets anders dan tijd om na te denken. Wat kan ik nog? Wat kan ik niet meer? Wat zou ik graag opnieuw kunnen? Zo begon ik met mezelf kleine doelen te stellen. Ingrid: Echt straf. (tot Geoffroy) Ongeveer een maand na je ongeval ging je al op zoek naar andere paraplege chirurgen die vanuit de rolstoel opereren. Je was enorm geëngageerd om opnieuw professioneel te kunnen functioneren. Geoffroy: Op internet vond ik een filmpje van een Amerikaanse paraplege chirurg die zich in de operatiezaal staand kon verplaatsen met behulp van een speciale rolstoel. In het Groothertogdom Luxemburg vond ik een gepensioneerde chirurg die 15 jaar lang als abdominaal chirurg vanuit de rolstoel had geopereerd. Met hem heb ik contact gehad. Hij stelde voor om zijn rolstoel te gebruiken, maar die was wat verouderd en bovendien helemaal op zijn maat gemaakt. Vrienden vonden via Google nog een Italiaanse paraplege orthopedisch chirurg. Die verhalen gaven mij hoop; als het daar kan, waarom zou het hier niet lukken? GV: Mijn eerste prioriteit in mijn revalidatieproces was om opnieuw zelfstandig te zijn. Met de auto te kunnen rijden. Thuis zelfstandig te zijn; we hebben een lift laten plaatsen en enkele ruimtes aangepast. Kort na het ongeval zijn we uitgenodigd bij een tetraplege patiënt thuis, dat was zeer verrijkend. Hij heeft ons getoond hoe hij leeft en hoe hij het thuis allemaal voor mekaar krijgt.IV: Dat was een eyeopener voor ons - het idee dat we ons huis perfect konden reorganiseren. GV: Na zelfstandig zijn, was mijn volgende prioriteit werk. Sinds begin oktober ben ik opnieuw aan het werk. Eerst was ik van plan om in januari (2023, nvdr) te starten, vervolgens werd het december. Uiteindelijk is het twee maanden vroeger geworden. Er is een collega-chirurg op zwangerschapsverlof, ik heb haar uren overgenomen. De ziekenhuisdirectie en de collega's stonden vanaf de eerste week na mijn ongeval open voor een werkhervatting. "We gaan ervoor zorgen dat je daar naartoe kan werken", zeiden ze. IV: Bij tegenslag blijkt eens te meer hoe belangrijk het is om goed omringd te zijn, zowel familiaal als collegiaal. Geoffroy's collega's kennen hem, ze weten dat hij een harde is. Die komt terug, klonk het - op een moment dat dat zelfs voor mij nog niet duidelijk was. GV: Ik heb er nooit aan getwijfeld of ik het werk zou kunnen hervatten. Ik dacht: als ik niet meer kan opereren, kan ik nog steeds consultaties doen of medische expertisen verrichten. Ik had een plan B en een plan C, maar het is plan A geworden. Het verschil met vroeger is dat ik nu halftijds werk en voorlopig geen complexe operaties doe. Opereren doe ik zittend, zoals voordien. Alleen voor bepaalde handelingen, zoals mijn handen wassen, heb ik mijn starolstoel nodig. Of ik zenuwachtig was om het werk te hervatten? (rustig) Totaal niet. Ik doe dit werk al 22 jaar. Opereren is repetitief werk en ik kom van operaties met een grote complexiteit. IV: Je popelde om terug te kunnen beginnen! Je had het al die maanden zó gemist. Sinds je heropstart kom je elke dag goedgezind thuis. GV: Natuurlijk, we hebben zo'n mooi beroep. Je beseft pas hoe waardevol je werk is als je het niet meer kan uitoefenen. Ik had mij echter voorgenomen: als ik niet dezelfde kwaliteit kan leveren als voor mijn ongeval, dan hoeft het voor mij niet. (stellig) Geen cowboytoestanden wat mij betreft. GV: Ik denk niet dat mijn ongeval mij veranderd heeft als arts. Of ik patiënten nu beter begrijp als ze bepaalde ongemakken hebben? (haalt schouders op) Ik heb die ongemakken ook gehad en ga ervan uit dat patiënten die ook kunnen overwinnen. Natuurlijk begrijp ik dat elke patiënt een andere draagkracht heeft. We zijn niet allemaal topsporters, mensen hebben verschillende jobs... Maar ik hecht als arts veel belang aan werkhervatting en heb patiënten daar altijd in aangemoedigd. Ik ben ervan overtuigd dat wie zich wentelt in zijn ziek zijn, minder goed herstelt en minder gelukkig is dan wie het werk hervat. Werk is belangrijk om structuur in je leven te brengen. Ik trek dat advies nu door, bij mezelf. Tijdens consultaties spreek ik overigens niet over mijn handicap. Ik laat patiënten binnen, neem plaats achter mijn bureau en we zijn vertrokken. IV: Dat is wel anders in het huisartsenberoep. Nadat het nieuws bekend was, vroegen patiënten mij: Hoe gaat het met uw man? Kan hij stappen? Zal hij ooit weer kunnen stappen? Ik vind dat niet vervelend om die vragen te krijgen, nee. Ik weet dat men in het dorp erg met ons meegeleefd heeft. Mensen vinden ons sterk, maar weet dat wij sterk zijn dankzij de patiënten. Patiënten tonen oprechte bezorgdheid; tegelijkertijd voel je je nuttig wanneer je bezig bent en mensen kan helpen en men is je dankbaar - dat doet deugd. GV: Of ik negatieve reacties gehad heb van patiënten over het feit dat ik in een rolstoel zit? Niet één, maar ik kan mij wel voorstellen dat bepaalde patiënten niet meer bij mij willen komen. Al denk ik dat de meeste patiënten die een afspraak bij mij maken, wel weten hoe het zit. Ik zeg tegen patiënten dat ik mijn grenzen ken. Zo doe ik alleen handchirurgie en voorvoeten. Bij bepaalde operaties heb je kracht nodig, of moet je gaan staan. Dat zijn dingen die ik voorlopig niet kan. Ik houd het bij operaties die ik zittend kan uitvoeren. Mijn balans is goed, ik heb zelfs meer kracht in mijn armen dan vroeger door alle revalidatieoefeningen die ik moet doen, mijn precisie is perfect. Ik kan 100% de kwaliteit bieden die ik vroeger bood. Voorlopig blijf ik evenwel halve dagen werken, ik wil mezelf niet opbranden. Dat is niet goed voor mij, en niet goed voor de patiënten. GV: Volgend jaar zou ik de complexiteit van de ingrepen die ik doe progressief willen opvoeren. Professioneel ben ik op de goede weg. Meer tijd kunnen vrijmaken voor ons gezin en ontspanning zou een mooie, volgende stap zijn. Het hoogtepunt van het jaar voor ons is op vakantie gaan met onze kinderen. IV: Wij zijn gepassioneerde zeilers, maar een zeilreis was dit jaar om evidente redenen niet mogelijk. We hebben weliswaar een waardig alternatief gevonden. Zonder hulp van de kinderen was het echter niet mogelijk geweest. Maar het gevoel om opnieuw met z'n allen vakantie te kunnen beleven, dat was goud waard. GV: Een boodschap voor collega-artsen: gun je chronische patiënt ook wat vakantie en quality time met familie. Aanvankelijk keken ze maar vreemd op in Pellenberg toen ik zei dat ik op reis ging. Maar ook dat is belangrijk in een revalidatietraject, naast gewichten heffen om je spieren te versterken. Voor mijn ongeval was ik inderdaad een fervent sporter. Ik daagde mezelf graag uit, wilde bijvoorbeeld nog leren kiten. Maar ik weet niet of en wanneer ik het sporten terug kan opnemen. Er kruipt veel tijd in parapleeg zijn. IV: Geoffroy is altijd een hele snelle geweest, vroeger vloog hij bij wijze van spreken het huis in en uit. Maar nu neemt 'gewoon' in zijn auto stappen al heel veel tijd in beslag. Iemand zei: parapleeg zijn is een halftijdse job, en dat is echt zo. Toen Geoffroy terug naar huis mocht, dacht ik dan ook dat ik mijn werk als huisarts zou moeten afbouwen om hem thuis te ondersteunen. Hij trok evenwel snel zijn plan, wat mij vertrouwen gaf. Hij zei ook tegen mij: het zal wel gaan, laat mij gerust! (lacht) Volledig op mijn gemak ben ik echter nooit. Wat als hij bijvoorbeeld uit zijn rolstoel valt en niet bij zijn telefoon kan? Gelukkig werk ik in een praktijk in de buurt en kan ik overdag snel eens binnenspringen. IV: Na het ongeval was ik zó blij dat ik hem nog had; hij heeft zijn verstand nog, zijn karakter is hetzelfde. Hij is nog zoals hij was, dankzij zijn karakter. GV: Ik heb pech gehad, dat is niet rechtvaardig en waar mogelijk probeer ik, onder meer dankzij technologie, terug te krijgen wat mij afgenomen is. Tezelfdertijd heeft mijn ongeval mij ook doen inzien dat het op elk moment in je leven de moeite loont om te kijken naar wat je wel hebt, in plaats van te focussen op wat er niet of niet meer is. Dat je een heel traject hebt afgelegd om arts te worden met een mooie praktijk, is toch heel veel waard? In interviews heb ik vaak de vraag gekregen of ik nu een inspiratiebron voor anderen ben of wil zijn. Mijn antwoord is: niet per se. Als dat zo is, zoveel te beter. Ik ben uiteindelijk zelf ook geïnspireerd geweest door andere paraplege chirurgen die het werk hervat hebben. IV: (tot Geoffroy) In revalidatieziekenhuis RevArte (waar dr. Vandeputte ambulant revalideert, nvdr) gebeurt het dat nieuwkomers zeggen dat ze blij zijn dat ze met jou gesproken hebben, hè? Ze zien wat hij op korte tijd gepresteerd heeft, en trekken zich daar aan op. Maar als ik op sociale media sommige reacties lees, stel ik vast dat er ook - al gaat het slechts om een kleine minderheid - afgunst is. Jij kan dat allemaal al, maar jij kan het ook betalen, klinkt het. Parapleeg zijn veroorzaakt niet alleen fysiek en mentaal leed, er is ook het prijskaartje. Het is een extreem dure zaak. Je moet je huis laten aanpassen, je auto,... Gelukkig kunnen wij dat zelf financieren, maar ik kan erin komen dat sommigen dat niet kunnen. Op tegemoetkomingen is het tergend lang wachten; daarnaast moet je je weg vinden in het aanbod van aanvragen en moet je ook weten hoe je eraan begint. Dat kan en moet beter. Vanuit je ziekenbed had jij al heel veel praktische zaken geregeld, Geoffroy. Ik kan me niet inbeelden dat ik in eenzelfde situatie bij mijn thuiskomst al evenveel gerealiseerd zou hebben als jij. GV: (haalt de schouders op) Problemen oplossen is mijn job. IV: Ja, en liefst vandaag nog, niet morgen (glimlacht).