...

De twee nationale studies in Leuven en Luik lopen al sinds april, toen ook een eerste oproep werd gelanceerd. Sindsdien doneerden al ruim 220 donoren samen 609 keer plasma. Door de pijlsnelle evolutie van de pandemie en het toenemend aantal opnames van patiënten, is er nu veel meer plasma nodig. Minstens 400 nieuwe donoren prijken op het verlanglijstje."Vandaag kunnen we in snel tempo meer patiënten includeren in onze studie met plasmabehandeling (DAWN-Plasma Studie). Eind vorige week rondden we al de kaap van 200 en deze week zullen we zelfs aan de helft van het beoogde aantal studiedeelnemers geraken. Tegen het einde van het jaar kunnen we de studie vermoedelijk afronden", licht Geert Meyfroidt toe. "Tegelijk weten we dat de antistoffen in het bloed van genezen patiënten in de tijd afnemen. De meeste genezen patiënten kunnen maximaal zo'n 8 à 10 keer plasma doneren, vooraleer hun dosissen antistoffen te zeer terugvallen. Voor bloedgroepen A en AB zijn er momenteel al tekorten en moeten we soms al eens teruggrijpen naar plasma met lagere titers antistoffen."Niet alleen de vraag neemt toe, hetzelfde geldt door het stijgend aantal besmettingen ook voor het aantal potentiële donoren van covidplasma. Philippe Vandekerckhove:"De hoogste dosissen antistoffen worden gevonden in het bloed van patiënten die hooguit 2 maanden terug een positieve diagnose hadden. Die hoogste dosissen selecteren we uit voor de studies. Maar mensen moeten wel al 17 dagen symptoomvrij zijn. We mikken dus op mensen uit de tweede golf, die hun registratie als plasmadonor best niet uitstellen." "De rol van de huisartsen en andere zorgverleners om zoveel mogelijk nieuwe donoren te bereiken en te werven, kan niet onderschat worden", benadrukt Philippe Vandekerckhove. "Mensen die genezen zijn, zijn zich vaak niet bewust van hun potentieel om anderen te helpen. Huisartsen kunnen hen daarop alert maken. Want ook heel wat mensen die milde of geen covidsymptomen hadden en dus nooit in het ziekenhuis belandden, kunnen over hoge hoeveelheden antistoffen beschikken en ideale donoren zijn. Die groep kan door de huisarts aangesproken worden." Voor deze plasmadonatie gelden dezelfde criteria als voor normale bloedgiften, met één uitzondering. Het plasma van vrouwelijke donoren is om veiligheidsredenen uitgesloten. In het bloed van vrouwen die ooit - al dan niet bewust - zwanger waren bevinden zich antistoffen die ongewenste immuunreacties kunnen uitlokken bij de ontvanger. De DAWN-plasma studie die vanuit Leuven gecoördineerd wordt, dient sinds april convalescent plasma toe aan covidpatiënten in een vroeg stadium van de hospitalisatie en die dus nog niet beademd worden. Het beoogde eindpunt is het aantal patiënten dat beademing nodig heeft terugdringen. Zo'n eenvoudige en effectieve behandeling zou ook de druk op de ziekenhuizen aanzienlijk kunnen verminderen.Prof. Geert Meyfroidt: "Onze hypothese om vroeg te behandelen op een moment dat de patiënt nauwelijks eigen antistoffen heeft, lijkt overeen te stemmen met de eerste voorlopige studieresultaten. Die suggereren dat door deze groep patiënten antistoffen toe te dienen van genezen patiënten er een soort passieve immunisatie optreedt, die een gunstig effect heeft op hun verdere ziekteverloop. Dat wordt ook bevestigd door andere internationale studies. Qua veiligheid scoort de behandeling uitstekend. Bekende risico's die verbonden zijn aan plasmatransfusies zoals een vochtoverbelasting, hebben we opgevangen door een trage toediening. Ook overdreven immuunreacties op de antistoffen blijven uit, wat ook al uit eerdere plasmastudies naar SARS en MERS is gebleken maar we volgen alle transfusiereacties van nabij op. De veiligheid wordt ook mee bewaakt door een data safety monitoring committee." "Maar of de behandeling ook effectief leidt tot een vlotter genezingsproces, kortere opnames en minder patiënten die beademing nodig hebben, zullen we pas bij de eindanalyses kunnen bevestigen. Tenzij gelijkaardige internationale studies, waarmee we samenwerken, al eerder een antwoord kunnen leveren." Daarnaast loopt een tweede nationale studie vanuit Luik, die zich toespitst op de latere fase van de ziekte. Daarbij wordt het effect onderzocht van een plasmabehandeling bij covidpatiënten die beademd worden. Intussen signaleren ook andere spelers belangrijke stappen vooruit op het vlak van plasmabehandelingen, zoals het hyperimmuunglobuline tegen covid-19 van de Alliantie (CoVIg-19). De productiesite van Takeda in Lessines is een van de centra waar plasmagebaseerde hyperimmune globulinetherapie wordt geproduceerd voor deze studie. Hierbij wordt gewerkt met een geconcentreerd preparaat dat uit plasma wordt gehaald. Momenteel start daarover een fase 3 klinische studie bij covidpatiënten. Ook in Nederland staat een gelijkaardig project in de steigers. "Maar corona is een pandemie die ook in heel wat derdewereldlanden toeslaat", nuanceert Meyfroidt. "Lang niet alle landen zullen deze dure geconcentreerde preparaten kunnen betalen. Dat is een groot verschil met een plasmabehandeling op basis van donaties door genezen patiënten. Dit is een erg goedkope behandeling die ook perfect in armere streken kan georganiseerd worden zonder dat daar hoogtechnologische toestellen voor nodig zijn. Tijdens de ebola-epidemie is dat al aangetoond."