Dr. Michel Roland, voormalig voorzitter van Dokters van de Wereld, deelt zijn ervaring met de zorg voor patiënten in armoede. "Hoewel het Belgische systeem goed en zeer toegankelijk is, ondervinden deze patiënten problemen bij de toegang tot zorg vanwege een soort subcultuur van armoede die verband houdt met geografische, sociale en culturele factoren," zegt hij.
...
Artsenkrant: Zijn arme patiënten echt anders en hebben zij echt een andere aanpak nodig? Dr. Michel Roland: Armoede is een onderdeel van kwetsbaarheid, net zoals de vroege kinderjaren, ouderdom, zwangerschap, enz., dat zijn. Al deze factoren versterken elkaar eerder dan dat zij naast elkaar bestaan. We krijgen dus te maken met mensen die in alle opzichten zeer kwetsbaar en fragiel zijn: ze kampen met somatische problemen, zwaarlijvigheid, zoals u in uw enquête vermeldt, en geestelijke gezondheidsproblemen. Zijn ze als zodanig verschillend? Nee. De menselijke natuur is universeel. Maar als je met hen in contact komt, merk je wel een verschil. Zijn ze voor een deel verantwoordelijk voor hun situatie? Ja, ze eten slechter dan anderen. Ze laten zich minder onderzoeken, zelfs als het gratis is. De mondgezondheid van hun kinderen is er slecht aan toe. Er is minder opvolging op school. Er zijn tekortkomingen op alle niveaus. Maar dat is niet 'vrijwillig'. Zelfs het percentage rokers ligt bij hen hoger. Maar roken is duur... Dat weten ze. Ze zitten in een soort subcultuur van armoede. Het voornaamste probleem is dat ze niet anticiperen op hun gezondheidstoestand. Zij zitten met hun neus in het heden en moeten zich bezighouden met dagelijkse problemen: hoe de kinderen te kleden, de schoolkantine te betalen... Of gewoon een nieuwe tv kopen, wetende dat het huishoudbudget de spuigaten uitloopt... De toekomst is voor hen minder voorspelbaar en interesseert hen weinig, vooral omdat die relatief somber is. Hetzelfde geldt voor de gezondheidszorg. Dat verklaart de zwakte van de preventieve gezondheidszorg voor deze precaire groepen. Toch is de gezondheidszorg in België toegankelijk... Ja, maar je moet onderscheid maken tussen toegankelijkheid en bereikbaarheid. Toegankelijkheid is een theoretisch begrip. De zorg in België is zeer toegankelijk. Maar de toegang is niet zozeer gegarandeerd omdat geografische, culturele en sociale factoren een rol spelen. De 'armen' hebben veel minder 'toegang' tot zorg. Het financiële aspect is niet noodzakelijk wat hen tegenhoudt. Het is eerder de 'subcultuur' waarin ze leven. Hetzelfde geldt voor de geestelijke gezondheid. Zij genieten sociale rechten waarvan ze zich waarschijnlijk niet bewust zijn. Misschien geloven ze er niet meer in? Misschien kennen ze de toegangswegen niet? Voor ons is het soms ontmoedigend... We drukken hen op het hart dat ze hun gebit moeten laten behandelen en dan zien we ze drie maanden later terug met een abces... We moeten screenen op tuberculose. Met name migranten hebben recht op verzorging via medische spoedhulp. Maar ze maken er niet noodzakelijk gebruik van. Is dat niet tijdrovend voor de zorgverstrekkers? We besteden meer tijd aan patiënten met een slechte geletterdheid. Je moet dingen herhalen, hele simpele woorden gebruiken... Hebben patiënten in precaire situaties meer dan anderen te lijden onder de administratieve kronkels van ons zeer complexe gezondheidszorgsysteem? Absoluut. Vooral de armen in België... Uit eigen ervaring stel ik echter vast dat jonge migranten beter met de smartphone omgaan dan u en ik! Het is hun directe link met de wereld. Zij weten alles van het systeem. De obstakels hier zijn eerder van politieke aard. Terwijl de armen en de ouderen in België op een verschrikkelijke digitale kloof botsen. Ons zorgstelsel is zo complex, we hebben veel overlappende zaken... Zijn organisaties zoals de Orde, wetenschappelijke verenigingen en zelfs artsenkringen zich voldoende bewust van de armoede van patiënten?Ik denk het niet. Ik ben het niet altijd eens geweest met de Orde over remgelden e.d. Maar tegenwoordig wordt er steeds meer forfaitair gewerkt. De wetenschappelijke verenigingen worden zich steeds meer bewust van de problematiek. De vluchtelingenstroom uit Oekraïne bijvoorbeeld betekent dat wij mensen ontmoeten die legaal of illegaal ontworteld zijn. Of het nu ecologisch, politiek of klimatologisch is, we zullen er meer en meer mee te maken krijgen. Oekraïne toont aan dat mensen niet altijd migreren omdat ze dat willen. Daarover is geen discussie mogelijk.