De jonge huisarts Lucie Blondé is het toonbeeld van een maatschappelijk geëngageerde arts. Ze werkt deeltijds in een wijkgezondheidscentrum in Gent en deeltijds voor de vzw Pasop die medische dienstverlening biedt aan sekswerkers in Vlaanderen. Eén keer per jaar reist ze af naar vluchtelingenkampen in Europa. Verder is ze erg actief in de klimaatbeweging (leuk weetje: ze doet dat samen met Prijs van de Jonge Huisarts 2019-kandidate Marieke De Sutter, nvdr).

Voor de aandachtige lezer zal dokter Blondé overigens geen nobele onbekende zijn. Zo'n twee jaar geleden vertelde ze in Artsenkrant (zie nr. 2501) al hoe ze de vzw Een Hart voor Vluchtelingen (EHVV) mee hielp opbouwen en over haar (toenmalige) job als arts in de gevangenis van Gent.

Driehoek

Vanuit al deze engagementen ziet ze een driehoek tussen duurzaamheid, gezondheid en armoede. Lucie Blondé: "Alle drie deze aspecten zijn met elkaar verweven; zodoende zullen maatregelen die het klimaat (duurzaamheid) ten goede komen, de (volks)gezondheid en de sociaaleconomische verhoudingen in de samenleving beïnvloeden en verbeteren."

Dit artikel maakt deel uit van de reeks 'Duurzame artsen'.
Dit artikel maakt deel uit van de reeks 'Duurzame artsen'.

Dokter Blondé legt het stap voor stap uit. Over de link tussen duurzaamheid en gezondheid kan ze kort zijn. De klimaatcrisis beïnvloedt en belast onze gezondheidsstelsels. Een duurzame levensstijl - je met de fiets verplaatsen in plaats van met de auto, een voedingspatroon met minder dierlijke eiwitten en meer fruit/groenten, ... - komt onze gezondheid ten goede.

Ten tweede is er de link tussen gezondheid en armoede. "Het zijn niet alleen nieuwe geneesmiddelen die bijdragen tot een vooruitgang in levensverwachting, maar ook socio-economische determinanten zoals een gezonde leefomgeving, werkbare werkomstandigheden, goede huisvesting, goede waterkwaliteit, gezonde voeding, ..."

Veel van dokter Blondé's patiënten in het wijkgezondheidscentrum en van de mensen met wie ze in contact komt via EHVV, leven in armoede. "Heel wat zaken die voor een middenklassengezin vanzelfsprekend zijn, zoals dagelijks verse groenten en fruit kopen, zijn voor deze mensen niet betaalbaar. Vaak zijn de goedkopere keuzes die ze maken, denk aan geïndustrialiseerde producten die op grote schaal aangemaakt worden, dan ook minder gezond - en uiteindelijk ook minder duurzaam."

Duurzaamheidsexperts

Dat brengt de jonge huisarts tot het verband tussen economische (on)gelijkheid en klimaatverandering. "Mensen in armoede worden vaak harder getroffen door klimaatverandering en milieuvervuiling dan mensen uit de middenklasse; hun woningen staan vaker in vervuilde buurten, zijn voorzien van een houtkachel in plaats van een warmtepomp,...", zegt Lucie Blondé.

Dokters en patiënten kunnen elkaar als partners zien in de strijd tegen de klimaatverandering, net zoals bij de aanpak van chronische ziektes

"Door hun gebrek aan middelen, worden ze ook gedwongen om een meer vervuilende levensstijl aan te houden met bijvoorbeeld een oude dieselauto, goedkope kledij en voeding." Ze worden daarvoor vaak met de vinger gewezen, vindt dr. Blondé. "We mogen echter niet vergeten dat deze beslissingen slechts een kleine impact hebben in vergelijking met het consumptiegedrag van andere groepen in de samenleving. Arme mensen consumeren dan wel niet duurzaam maar wel weinig, mensen uit de middenklasse consumeren duurzamer maar veel meer."

Volgens Lucie Blondé moeten we mensen in armoede dan ook zien als duurzaamheidsexperts. "Zij zijn een krak in circulaire economie. Zo ken ik een patiënte die zo weinig drinkwater verbruikte - ze poetste, waste en de spoelde de wc door met regenwater -, dat de watermaatschappij fraude vermoedde. Dergelijke creatieve manieren van besparen kunnen echter een inspiratiebron zijn in het duurzaamheidsdebat."

Bottom-up/top-down

In hun engagement voor de gezondheid van hun patiënten, is het de taak van artsen en andere zorgverstrekkers om het klimaat als een prioriteit naar voor te schuiven, zegt Lucie Blondé. "Bottom-up kunnen we luisteren naar de bezorgdheden en verwachtingen van onze patiënten omtrent hun gezondheid, en hen informeren over de link tussen de klimaatcrisis en gezondheidseffecten. We kunnen hen ook vragen wat ze als positief zouden ervaren in een meer duurzame samenleving - naar analogie met de motivatiecirkel bij rookstoppatiënten - gezien dit leidt tot gedragsverandering. Dokters en patiënten kunnen elkaar als partners zien in de strijd tegen de klimaatverandering, net zoals bij de aanpak van chronische ziekten."

Vele patiënten staan wel degelijk open voor een verandering van levensstijl die zowel hun gezondheid als de planeet ten goede komt, gelooft Lucie Blondé, maar ze moeten hierin ondersteund worden. Daarom is het noodzakelijk om tegelijkertijd actie van bovenaf te ondernemen. "Het gebrek aan maatregelen van onze regeringen om de klimaatverandering in te perken maakt mij uiterst bezorgd. Wetenschappers informeren ons nochtans met de regelmaat van de klok over de impact ervan, onder meer op gezondheid en welzijn. Daarom kan de stem van artsen waardevol zijn in het klimaatdebat."

De jonge huisarts Lucie Blondé is het toonbeeld van een maatschappelijk geëngageerde arts. Ze werkt deeltijds in een wijkgezondheidscentrum in Gent en deeltijds voor de vzw Pasop die medische dienstverlening biedt aan sekswerkers in Vlaanderen. Eén keer per jaar reist ze af naar vluchtelingenkampen in Europa. Verder is ze erg actief in de klimaatbeweging (leuk weetje: ze doet dat samen met Prijs van de Jonge Huisarts 2019-kandidate Marieke De Sutter, nvdr).Voor de aandachtige lezer zal dokter Blondé overigens geen nobele onbekende zijn. Zo'n twee jaar geleden vertelde ze in Artsenkrant (zie nr. 2501) al hoe ze de vzw Een Hart voor Vluchtelingen (EHVV) mee hielp opbouwen en over haar (toenmalige) job als arts in de gevangenis van Gent.Vanuit al deze engagementen ziet ze een driehoek tussen duurzaamheid, gezondheid en armoede. Lucie Blondé: "Alle drie deze aspecten zijn met elkaar verweven; zodoende zullen maatregelen die het klimaat (duurzaamheid) ten goede komen, de (volks)gezondheid en de sociaaleconomische verhoudingen in de samenleving beïnvloeden en verbeteren."Dokter Blondé legt het stap voor stap uit. Over de link tussen duurzaamheid en gezondheid kan ze kort zijn. De klimaatcrisis beïnvloedt en belast onze gezondheidsstelsels. Een duurzame levensstijl - je met de fiets verplaatsen in plaats van met de auto, een voedingspatroon met minder dierlijke eiwitten en meer fruit/groenten, ... - komt onze gezondheid ten goede.Ten tweede is er de link tussen gezondheid en armoede. "Het zijn niet alleen nieuwe geneesmiddelen die bijdragen tot een vooruitgang in levensverwachting, maar ook socio-economische determinanten zoals een gezonde leefomgeving, werkbare werkomstandigheden, goede huisvesting, goede waterkwaliteit, gezonde voeding, ..."Veel van dokter Blondé's patiënten in het wijkgezondheidscentrum en van de mensen met wie ze in contact komt via EHVV, leven in armoede. "Heel wat zaken die voor een middenklassengezin vanzelfsprekend zijn, zoals dagelijks verse groenten en fruit kopen, zijn voor deze mensen niet betaalbaar. Vaak zijn de goedkopere keuzes die ze maken, denk aan geïndustrialiseerde producten die op grote schaal aangemaakt worden, dan ook minder gezond - en uiteindelijk ook minder duurzaam."Dat brengt de jonge huisarts tot het verband tussen economische (on)gelijkheid en klimaatverandering. "Mensen in armoede worden vaak harder getroffen door klimaatverandering en milieuvervuiling dan mensen uit de middenklasse; hun woningen staan vaker in vervuilde buurten, zijn voorzien van een houtkachel in plaats van een warmtepomp,...", zegt Lucie Blondé."Door hun gebrek aan middelen, worden ze ook gedwongen om een meer vervuilende levensstijl aan te houden met bijvoorbeeld een oude dieselauto, goedkope kledij en voeding." Ze worden daarvoor vaak met de vinger gewezen, vindt dr. Blondé. "We mogen echter niet vergeten dat deze beslissingen slechts een kleine impact hebben in vergelijking met het consumptiegedrag van andere groepen in de samenleving. Arme mensen consumeren dan wel niet duurzaam maar wel weinig, mensen uit de middenklasse consumeren duurzamer maar veel meer."Volgens Lucie Blondé moeten we mensen in armoede dan ook zien als duurzaamheidsexperts. "Zij zijn een krak in circulaire economie. Zo ken ik een patiënte die zo weinig drinkwater verbruikte - ze poetste, waste en de spoelde de wc door met regenwater -, dat de watermaatschappij fraude vermoedde. Dergelijke creatieve manieren van besparen kunnen echter een inspiratiebron zijn in het duurzaamheidsdebat."In hun engagement voor de gezondheid van hun patiënten, is het de taak van artsen en andere zorgverstrekkers om het klimaat als een prioriteit naar voor te schuiven, zegt Lucie Blondé. "Bottom-up kunnen we luisteren naar de bezorgdheden en verwachtingen van onze patiënten omtrent hun gezondheid, en hen informeren over de link tussen de klimaatcrisis en gezondheidseffecten. We kunnen hen ook vragen wat ze als positief zouden ervaren in een meer duurzame samenleving - naar analogie met de motivatiecirkel bij rookstoppatiënten - gezien dit leidt tot gedragsverandering. Dokters en patiënten kunnen elkaar als partners zien in de strijd tegen de klimaatverandering, net zoals bij de aanpak van chronische ziekten."Vele patiënten staan wel degelijk open voor een verandering van levensstijl die zowel hun gezondheid als de planeet ten goede komt, gelooft Lucie Blondé, maar ze moeten hierin ondersteund worden. Daarom is het noodzakelijk om tegelijkertijd actie van bovenaf te ondernemen. "Het gebrek aan maatregelen van onze regeringen om de klimaatverandering in te perken maakt mij uiterst bezorgd. Wetenschappers informeren ons nochtans met de regelmaat van de klok over de impact ervan, onder meer op gezondheid en welzijn. Daarom kan de stem van artsen waardevol zijn in het klimaatdebat."