...

Dengue is een virale infectie die wordt overgedragen door muggen van het geslacht Aedes. De ziekte is endemisch in een honderdtal landen, hoofdzakelijk in Azië en Zuid-Amerika. Ieder jaar worden zowat 400 miljoen mensen besmet. Meestal is het ziekteverloop mild: patiënten zieken ongeveer een weeklang uit, met koorts, rillingen en malaise. Ongeveer een kwart van de patiënten kent een ernstiger verloop, met invaliderende spier- en gewrichtspijn. In een aantal gevallen treden levensbedreigende bloedingen op, die worden toegeschreven aan een hyperinflammatoir syndroom - beter bekend als de cytokinestorm, met dank aan het SARS-CoV-2. Dengue mag in de immunologie een paradigma heten. Er circuleren vier serotypes van het virus. Na infectie met een serotype ontstaat tegen dat specifieke serotype een levenslange immuniteit. Gekruiste immuniteit met de andere serotypes verdwijnt snel, waardoor mensen in endemische gebieden in hun levensloop vaak met een tweede serotype besmet raken. Hier komt de original antigenic sin in beeld. Als het immuunsysteem wordt geconfronteerd met het tweede serotype, herkent het dit gedeeltelijk. Daardoor komt de immuunrespons die werd ontwikkeld voor het eerste serotype snel op gang. Maar omdat het tweede serotype immunologisch verschilt van het eerste, is die immuunrespons suboptimaal. Dat verklaart, althans gedeeltelijk, waarom een tweede episode van dengue doorgaans ernstiger verloopt dan de eerste. De original antigenic sin is ook beschreven met het influenzavirus. Het fenomeen komt eveneens ter sprake in verband met het SARS-CoV-2 (zie artikel hiertegenover). Een infectie met het SARS-CoV-2 bij iemand die vooraf gevaccineerd was, zou mogelijk kunnen leiden tot superimmuniteit. Maar het is ook denkbaar dat het immuunsysteem zonder meer een beroep doet op het immuungeheugen dat werd ontwikkeld naar aanleiding van de vaccinatie, en geen bredere respons op het virus op gang brengt. De resultaten die prof. Neyts enkele weken geleden bekend maakte, vloeien voort uit meer dan tien jaar screening van tienduizenden moleculen via een automatisch testproces. De molecule die nu voorligt, werkt in vitro even efficiënt tegen de vier circulerende serotypes. In een tweede fase bleek het middel zowel preventief als curatief te werken bij een muismodel, waarbij het zeer doeltreffend ingreep op de virale lading en de ziekteverschijnselen. Verder onderzoek wijst uit dat het middel het replicatiecomplex van het virus blokkeert. Dat is een systeem van eiwitten die samenwerken om de intracellulaire replicatie van het denguevirus tot stand te brengen. De nieuwe molecule moet worden toegediend binnen de paar dagen na het opkomen van de symptomen, wat in de endemische landen niet voor de hand liggend is. In een interview met Science gaf professor Neyts aan dat het gebruik van een dergelijk middel moet gepaard gaan met sensibiliseringscampagnes ter attentie van zowel artsen als patiënten. Klinische studies zijn intussen aan de gang, maar daarover wou de onderzoeker liever nog niets vertellen. Hij gaf wel aan dat een eerste mededeling zou plaatsvinden in de tweede helft van november op het congres van de American Society of Tropical Medicine and Hygiene.