...

Diepehersenstimulatie ofwel Deep Brain Stimulation (DBS) is een neurochirurgische procedure waarbij in de hersenen een of twee electroden worden geplaatst. Daarmee kunnen specifieke kernen in de hersenen worden gestimuleerd om de symptomen van sommige aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson, dystonie en tremoren te verlichten. De belangrijkste neurologische indicatiegebieden met de bijbehorende lokalisatie van de electroden zijn: tremoren (nucleus ventralis intermedius van de thalamus en de caudale zona incerta), ziekte van Parkinson (nucleus subthalamicus) en dystonie (globus pallidus internus).Bij een DBS-ingreep plaatst de neurochirurg merendeels een tweetal elektroden in deze specifieke kernen in de hersenen. De volledige procedure neemt enkele uren tot een dagdeel in beslag. Volgens de klassieke methode gebeurt deze plaatsing bij een wakkere patient. Op geleide van beeldvorming (MRI en stereotactische CT/MRI) kan nauwkeurig de juiste positie van de te plaatsen electroden worden bepaald. Het voordeel van het uitvoeren bij een wakkere patient is dat direct het effect van een bepaalde lokalisatie van de elektroden op de symptomen kan worden bemerkt door de patiënt en zo nodig worden aangepast. De laatste jaren vindt er binnen de centra in België en wereldwijd enige verschuiving plaats naar een DBS-ingreep onder narcose. De optimalisering van de preoperatieve beeldvorming en het volgen van strikte MRI-protocollen voor het vervaardigen en beoordelen ervan spelen een rol bij deze verschuiving. Hoewel het merendeel van de neurochirurgen nog immer de voorkeur heeft voor deze procedure bij een wakkere patient, biedt de narcosemogelijkheid wel een alternatief voor de zeer angstige patient. Het DBS-team van AZ Sint-Jan Brugge voert gemiddeld per maand twee van deze tijdrovende ingrepen uit bij patiënten in de leeftijd tussen ongeveer 30 (denk hierbij aan de groep juveniele parkinsonpatiënten) en 70-75 jaar. Boven die leeftijd worden de risico's groter (bijvoorbeeld bloedingen) en wordt de procedure technisch gecompliceerder door de fysiologische toename in cerebrale atrofie.Nieuw is de mogelijkheid om via de virtual clinic met het DBS-team op afstand een consultatie uit te voeren en zelfs waar nodig een behandeling bij te stellen. Hierdoor kan er op afstand ingespeeld worden op een specifieke behoefte voor een patiënt. Na plaatsing van de elektroden kunnen er met een programmeertoestel (gelijkend op een smartphone) aanpassingen worden gedaan aan de sterkte van de elektrische signalen om de symptomen beter onder controle te krijgen. Dat gebeurt in nauwe samenwerking tussen het DBS-team en de patiënt. Dr. Janssen legt uit: "Natuurlijk kunnen we ons heel goed voorstellen dat het vooral in de beginfase een eng idee is voor een patiënt om zelf de hersenstimulatie te kunnen regelen. De aanpassingen zijn echter alleen mogelijk binnen bepaalde veilige grenzen die wij als behandelaar instellen. Om ze met deze techniek vertrouwd te maken worden patiënten dan ook multidisciplinair begeleid. Er is binnen ons DBS-team een goede samenwerking met gespecialiseerd verpleegkundige Nanou Winter, psychologen Luc Craeynest en An Delaere en met neurologe dr. Gaëlle Vermeersch (AZ Sint-Lucas Brugge)." Het DBS-team is tevreden over de resultaten tot nu toe. Er is een duidelijke verbetering in kwaliteit van leven voor de patiënt dankzij een betere en stabiele symptoomcontrole met behulp van de DBS.Dr. Bergmans voegt daar nog aan toe: "Natuurlijk is het niet de bedoeling dat deze oplossing alle persoonlijke consultaties vervangt, maar de NeuroSphere TM Virtual Clinic is een door de patiënten zeer gewaardeerde aanvulling in bepaalde (nood)situaties. Daarnaast is het door het gebruiksvriendelijke systeem ook geschikt voor mensen op hogere leeftijd."De ontwikkelingen binnen dit veld gaan snel. Dr. Janssen en dr. Bergmans verwachten voor de nabije toekomst dat door de technologische evoluties bijkomende mogelijkheden in de toepassing zullen volgen. De segmentatie van de elektroden maakt ook directioneel stimuleren mogelijk. Deze gerichte sturing van de stroom kan het effect optimaliseren. Het is nu ook mogelijk om de abnormale hersenactiviteit in de betrokken kernen te meten. Dat opent perspectieven naar adaptieve DBS ofwel closed-loop-stimulatie. Hierbij worden door het systeem registraties opgeslagen en afhankelijk van deze registraties automatisch aanpassingen aan de stimulatie verricht. Wat dr. Janssen afsluitend betreurt, is het feit dat diepe hersenstimulatie door sommige zorgverleners nog te veel wordt gezien als een allerlaatste redmiddel. In verband met de terugbetalingscriteria moet een patiënt medicamenteus uitbehandeld zijn voordat hij in aanmerking kan komen voor DBS. Maar dit betekent niet dat de patiënt nodeloos moet wachten indien de medicatie geen stabiel effect meer heeft, de cognitie gaat achteruit terwijl de ziekte verder evolueert. "Indien de optie van DBS tijdig en op het meest optimale moment wordt ingezet als behandelingsoptie kan dit resulteren in een enorme en langdurige winst in kwaliteit van leven. Dan kan deze chirurgie echt life-changing zijn. De ingreep is trouwens minder ingrijpend dan gedacht en kent een laag complicatierisico. De meeste patiënten verlaten na vijf dagen het ziekenhuis", aldus dr. Janssen en dr. Bergmans.