...

In 2019 vielen er nog 644 doden en 3.605 zwaargewonden op de Belgische wegen. In 2020 waren er wegens de covid-19-crisis minder ongevallen (-19,8%), en dus ook minder verkeersslachtoffers (22,5% minder doden, 17,7% minder zwaargewonden). Maar over het algemeen scoort België niet goed qua verkeersveiligheid. Vias institute heeft berekend (*) hoeveel slachtoffers vermeden zouden kunnen worden als Belgische bestuurders van personenwagens zich perfect aan de verkeersregels zouden houden, zodat de belangrijkste risicofactoren in het verkeer zouden verdwijnen. Omdat perfectie niet des mensen is, werd ook berekend hoeveel slachtoffers vermeden kunnen worden als we voor de verschillende risicofactoren het best presterende Europese land evenaren. Het percentage van bestuurders die onder invloed van alcohol rijden, is in België een van de hoogste in Europa. Bij willekeurige controles test 1,94% hoger dan de wettelijke limiet van 0,5 g/l. In een attitudepeiling geeft een op vier Belgische bestuurders toe dat ze in de voorbije vier weken met een hoger bloedalcoholpercentage dan toegelaten aan het verkeer deelnamen. Om het aantal vermijdbare slachtoffers als gevolg van alcoholgebruik te schatten, gebruikte Vias de informatie over alcoholintoxicatie uit de ongevallenstatistieken, gecorrigeerd voor de gevallen waarbij de intoxicatie van slachtoffers niet gemeten werd. Deze werden gelinkt aan kengetallen over het verband tussen alcoholintoxicatie en een verhoogd ongevalsrisico. Als alle bestuurders zich aan de wettelijke limiet houden, zouden jaarlijks 79 tot 138 doden en 256 tot 315 zwaargewonden vermeden kunnen worden. Als het percentage bestuurders onder invloed zou dalen naar het niveau van het beste Europese land (Noorwegen) dan zou dit 110 doden minder betekenen. De gordelplicht wordt in België goed gerespecteerd: 95% van de inzittenden voorin en 86% van de passagiers op de achterbank houdt er zich aan. Toch zouden 56 doden en 226 zwaargewonden vermeden worden als elke inzittende altijd een gordel zou dragen. De meeste slachtoffers zouden vermeden worden als het al hoge percentage van gordeldragers vóórin nog verder zou stijgen. De 'doelgroep' van inzittenden voorin, is immers veel groter dan die van de passagiers op de achterbank. Met dezelfde percentages als Duitsland (99% voorin en 99% achterin draagt altijd de gordel), worden 25 doden en 135 zwaargewonden vermeden. Overdreven snelheid is gerelateerd zowel aan het aantal ongevallen als aan de ernst ervan. Doordat bestuurders minder tijd hebben om op onvoorziene omstandigheden te reageren, verhoogt het risico op een ongeval naarmate de snelheid toeneemt. En omdat bij grotere snelheden de impact groter is, zijn de gevolgen van een ongeval zwaarder. Vias analyseerde de ongevalcijfers volgens de verschillende snelheidsregimes (van 30 km/u tot 120 km/h). In de ideale situatie, als iedereen de lokale snelheidsbeperking respecteert, zijn er 96 tot 191 doden en 376 tot 755 zwaargewonden minder. Als we ons spiegelen aan de Europese landen waar de limieten het best gerespecteerd worden, vallen er 51 tot 121 doden en 183 tot 434 zwaargewonden minder. De grootste winst valt te rapen in de 70 km/h-zones, omdat hier de meeste slachtoffers door snelheidsovertredingen vallen. Deze analyse gaat uit van de bestaande snelheidslimieten. Vias stelt nog dat bij wegen met kruisend verkeer (en dus met kans op zijdelingse aanrijdingen) de maximale veilige snelheid 50 km/h is. Bij mogelijke interacties met zwakke weggebruikers is dat 30 km/h. Het is duidelijk dat niet alle snelheidslimieten in België hieraan aangepast zijn, aldus Vias. Een bestuurder die niet zijn volle aandacht op de weg houdt, heeft een verhoogd risico op een ongeval. Afleiding heeft vandaag vooral te maken met gebruik van smartphones, maar ook praten met passagiers, eten en drinken zijn risicofactoren. Vias schat dat bestuurders die door een gesprek afgeleid waren jaarlijks aan de basis liggen van meer dan 100 zware ongevallen. Als niemand nog afgeleid zou rijden in het verkeer, kunnen 144 tot 147 doden en 850 to 869 zwaargewonden vermeden worden. Als we de schattingen van het maximaal aantal vermijdbare slachtoffers in de vier risicocategorieën optellen, is de som groter is dan het aantal doden en zwaar gewonden in het verkeer die er in België in een jaar vallen. Dat komt doordat risicofactoren vaak in combinatie voorkomen. Veel ongevallen hadden dus op verschillende manieren voorkomen kunnen worden. De geschatte reducties van het aantal slachtoffers mogen daarom niet zomaar opgeteld worden, stelt Vias. Ze geven wel aan welke prioriteit elke risicofactor heeft. Afleiding en overdreven snelheid aanpakken levert de meeste winst.