...

Dezelfde tekst opende deze week BMJ, The Lancet, het New England Journal of Medicine, PLOS Medicine en meer dan 200 andere gereputeerde tijdschriften van over de hele wereld. 'Ons' Tijdschrift voor Geneeskunde en Gezondheidszorg figureert niet op de officiële lijst maar draagt zeker zijn steentje bij - en plaatst de integrale tekst van het editorial op zijn website (tvgg.be). Aan de tekst schreven 17 vooraanstaande redacteurs mee. Initiatiefnemer is UK Health Alliance on Climate Change - de voorzitter daarvan is Richard Smith, oud-hoofdredacteur van BMJ. Het opvallende en unieke initiatief wil de urgente boodschap overbrengen aan politici en beleidsmensen die straks aanschuiven op de VN-top over bio- diversiteit in het Chinese Kunming (in oktober), en op de COP26 - de klimaatconferentie - in Glasgow (in november). Deze maand nog vindt er een grote vergadering van de VN plaats, ook daar is het dus hoog tijd om knopen door te hakken. Want het ís hoogstdringend, stellen de auteurs. Dit jaar moet het kanteljaar worden. We moeten niet wachten tot de covidcrisis voorbij is. Hetzelfde gevoel van verhoogde waakzaamheid als we nu voor covid hebben aangenomen, moeten we blijven handhaven om de klimaatcrisis met beide handen aan te pakken.Want doelstellingen worden niet gehaald. Steeds meer wordt het als onvermijdelijk - en zelfs aanvaardbaar - gezien dat de temperatuur globaal meer dan 2°C zal stijgen. Er is geen veilig niveau voor klimaatopwarming. De voorbije 20 jaar is de mortaliteit bij 65-plussers door hittegolven met de helft gestegen. Hogere temperaturen hebben al hun tol geëist van de gezondheid van vele mensen: huidtumoren, allergie, toegenomen cardiovasculaire mortaliteit, noem maar op.Het zijn vooral kwetsbare bevolkingsgroepen die worden getroffen: ouderen, kinderen, minderheids- groepen, sociaal achtergestelde groepen. Het zijn de armere landen die veel meer getroffen worden dan de rijkere, geïndustrialiseerde landen - hoewel deze laatste historisch veel meer hebben bijgedragen tot het ontstaan van het probleem.Wanneer de temperatuur boven de 2°C stijgt, wordt de situatie nog veel nijpender. De planetaire systemen dreigen zo instabiel te worden dat mensen de situatie niet meer onder controle gaan kunnen houden, of de gevolgen van rampen gaan kunnen verzachten. Gezondheidszorg zal een stuk moei- lijker worden. De klimaatverandering staat niet op zichzelf. Ze draagt ook bij aan de toe- nemende destructie van ecosystemen waarvan we afhankelijk zijn voor onze voeding, drinkbaar water, onze gezondheid ... Klimaatopwarming versnelt bijvoorbeeld het verontrustende tempo waarmee vruchtbare aarde verloren gaat - sinds 1981 is de wereldwijde oogstcapaciteit met 1,8 tot 5,6% afgenomen. Om deze aan elkaar gekoppelde gevaren aan te pakken zijn fundamentele aanpassingen nodig die billijk gespreid moeten zijn. Rijkere landen moeten het doel van zero-emissie veel sneller bereiken. De huidige scenario's gaan overigens uit van een weinig plausibele hypothese dat we tegen het midden van deze eeuw al voldoende capaciteit gaan hebben opgebouwd om op grote schaal broeikasgassen uit de atmosfeer te halen.De huidige strategie om het aan te moedigen dat markten voor ver- vuilende producten verdwijnen ten voordele van propere technologieën, volstaat niet. We moeten onze eco- nomie, onze transportsystemen, onze steden, onze investeringsinstrumenten, onze gezondheidssystemen ... actief herdenken en transformeren. Dat moet gecoördineerd gebeuren omdat de transformatie niet ongewild zou leiden tot nog meer destructie van natuurlijke bronnen door exploitatie. De auteurs vinden dat de rijkere landen meer moeten bijdragen tot de capaciteit van armere landen om zich ook aan te passen aan de globale veranderingen en om de gevolgen van crises en rampen te kunnen opvangen. De toezegging om jaarlijkse 100 miljard US dollar beschikbaar te maken is on- voldoende. Armere landen moeten nieuwe fondsen krijgen, de schuldenlast moet verminderen, niet groter worden gemaakt.Na de covidcrisis is het niet het moment om terug te keren naar een streng financieel beleid, terwijl een ongelijke verdeling van welvaart en van macht binnen en tussen landen ongemoeid wordt gelaten. Maar de auteurs zijn niet pessimistisch: in- vesteren in de transformatie zal leiden tot kwaliteitsvolle banen, minder lucht- vervuiling, meer fysieke activiteit, betere voeding en huisvesting. De gevolgen voor de economie en voor de gezondheid van deze grote investe- ringen kunnen zelfs gunstig uit- pakken. Gezondheidsprofessionals kunnen niet aan de zijlijn blijven staan, vinden de auteurs. Ze moeten een bijdrage leveren aan de transitie naar meer duurzaamheid, veerkracht, billijkheid en gezondheid. Ze kunnen zelf acties ondernemen om de systemen waar ze een beroep doen duurzamer te maken - al vraagt dat een aanpassing van de klinische praktijk. Maar daarnaast kunnen ze andere personen informeren over de gevaren voor de gezondheid van de huidige crises. En ze moeten degenen die de macht hebben om rekenschap blijven vragen.