...

Er loopt veel mis in de GGZ en dat zullen we geweten hebben. Voor het eerst klaagt de hele sector dit ook aan. Gisteren donderdag organiseerden de Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie en het Steunpunt Geestelijke Gezondheidszorg een (Vlaamse) Staten-Generaal. Niet minder dan 400 mensen uit 42 GGZ-organisaties - beroepsverenigingen, stakeholders, sleutelorganisaties, patiëntenkoepels, familieplatformen...- maakten hun opwachting. "De nood aan verandering op korte termijn is groot", zo luidt het.Uitgangspunt zijn een aantal verontrustende vaststellingen. Zo kampen heel veel Vlamingen met psychische problemen en ligt het aantal suïcidepogingen en de alcoholconsumptie in ons land veel te hoog. Daar staat een in gebrek blijvende zorgverlening tegenover. Preventie loopt mank, slechts één op drie mensen met psychische problemen zoekt professionele hulp en de consumptie van psychofarmaca is opvallend hoog.Alleen al de financiële gevolgen zijn desastreus. De OESO raamt de directe economische kost op 20,7 miljard (5% van het Bruto Binnenlands Product). Waar er minstens 10% van het gezondheidsbudget naar psychische zorg zou moeten gaan, is dat in ons land slechts 6%.Om het niveau van de zorgverlening te verhogen, zijn er ingrijpende hervormingen nodig. Bijvoorbeeld een meer evenwichtige verdeling van budgetten en een opwaardering van intellectuele ten nadele van technische prestaties. Het huidige 'kokerdenken' dient plaats te ruimen voor een visie rond integratie van gezondheidsaspecten. Psychiatrische ziekenhuizen moeten financiële stimuli krijgen tot netwerking en per regio is er een uniek loket nodig en een uitgetekend zorgtraject doorheen de instellingen. Vanzelfsprekend moeten alle GGZ-bevoegdheden op hetzelfde - federale of gemeenschaps-niveau komen. In plaats van de huidige financiering van structuren/bedden is een prospectieve, programma-georiënteerde financiering van activiteiten nodig afgestemd op doelgroepen of op een populatie binnen de zorgregio.Incentives moeten flexibele daghospitalisatie aantrekkelijker maken en de afstemming tussen spelers verbeteren. In de eerste lijn, bij preventie en vroegdetectie moet geestelijke gezondheidszorg financieel versterkt en voor minderjarigen gratis worden. De sector vindt het ook tijd om experimenten met een persoonsgebonden financiering op te starten. Niet onbelangrijk is dat wetgevende initiatieven moeten voorkomen dat verzekeringsproducten/hospitalisatieverzekeringen GGZ-patiënten uitsluiten. De overheid dient ook een budget te vinden voor innovatie. Onderzoek is nodig naar de correlatie tussen diagnose en niveau van zorggebruik. En mogelijk moet psychotherapie een voorwaarde worden voor de terugbetaling van medicatie.De Staten-Generaal stelt vast dat 165.000, kwetsbare weinig zichtbare, patiënten met een ernstige psychiatrische aandoening kampen. Zij krijgen onvoldoende aandacht en verdienen veel meer ondersteuning. Vooral ook omdat velen in armoede leven en goede zorg ontberen. Generatie-armoede is hier schering en inslag.Om aan dit alles te remediëren wil de sector patiënten met ernstige psychiatrische aandoeningen een recht op financiering en tegemoetkoming geven vergelijkbaar met dat van diabetici en kankerpatiënten. Verder zouden ze prioritair moeten ingeschreven worden bij wijkgezondheidscentra en is een veralgemeende regeling derde betaler en voorrang bij sociale huisvestingsmaatschappijen noodzakelijk. Voorts dient bewindsvoering gratis te zijn en moet GGZ georganiseerd worden in intensieve samenwerking met de sociale diensten van ziekenfondsen, OCMW's en CAW's.Ernstige psychische klachten manifesteren zich meestal al tijdens de overgang van adolescentie naar jong volwassenheid. Tijdig adequate zorg verlenen, kan echter veel leed voorkomen. Helaas gebeurt dat te weinig en is de zorg niet erg toegankelijk. Evenmin is de GGZ voor kinderen en jongvolwassenen goed op elkaar afgestemd. Tweede en derdelijnszorg zou dus veel meer geïntegreerd moeten verlopen -over de leeftijdsgrens van jongere naar volwassene heen. De zorgcapaciteit in de tweede en derde lijn is aan versterking toe en investeringen in de opleidingen van zorgverstrekkers dringt zich op. Een terugbetaling van prestaties aan kinderen, adolescenten en jongvolwassenen is nodig waarbij interprofessionele samenwerking moet worden aangemoedigd.Qua preventie en eerstelijnszorg zijn er investeringen nodig in 'community mental health' (sensibilisering, vorming van sleutelfiguren, programma's voor vroegdetectie...). Meer geld voor preventie en een laagdrempelig eerstelijnsaanbod een vereenvoudigd -en dus beter begrijpelijk-zorglandschap zijn eveneens noodzakelijk.Last but zeker niet least lanceert de sector een aantal voorstellen om de extreme wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg - nu gemiddeld drie maanden - weg te werken.