Spike Lee matters

Ofschoon Da 5 Bloods lang voor de moord op George Floyd werd ingeblikt, wint de film door de massale protesten voor Black Lives Matter nog aan relevantie. Al zijn hele leven voert Spike Lee een oorlog voor gelijke rechten voor zwarten. Hij doet dat als filmregisseur, als professor en als opiniemaker. Zowel Lee als zijn scenarist zijn professoren. "Ik ben een groot historicus", vertelde Lee naar aanleiding van zijn nieuwste film, en hij citeerde hierbij Afro-Americaan Crispus Attucks, die gedood werd tijdens het Boston Massacre en zo het eerste slachtoffer werd van de Amerikaanse revolutie: "Ik leerde dat Afro-Amerikanen van dag 1 al voor dit land vochten". Lee verwijst er trouwens naar in Da 5 Bloods, een geschiedenisles als het ware die focust op de onderdrukking van Afro-Amerikanen en hun strijd voor gelijke rechten.De film opent met een collage van foto's en filmmateriaal die de VS confronteren met hun raciaal beladen verleden. Samen met zijn broer verslond Spike Lee als kind oorlogsfilms. Vaak in gezelschap van hun vader, de bekende jazzmuzikant Bill Lee, die dan telkens weer beaamde: "Wij waren daar ook als soldaten". In 2008 sensibiliseerde de regisseur al rond het thema oorlog met Miracle at St. Anna, over wat blanke infanteristen, de zogeheten Buffalo Soldiers, te verduren kregen tijdens World War II. "We zijn nog steeds aan het vechten voor dit land."Racisme en het samenleven van twee gemeenschappen zit in zowat alle Spike Lee films. Ziehier een selectie. Zo maakte Public Enemy speciaal voor Do the Right Thing de fenomenale hiphopsong Fight the Power die opent met een gesproken sample van burgerrechtenadvocaat Thomas 'TNT' Todd. In Jungle Fever zien we de verwikkelingen van een relatie van een zwarte man met een blanke vrouw. Het meest prominent is de raciale problematiek aanwezig in de biopic Malcolm X die magistraal afsluit met Nelson Mandela die de kijker toespreekt. In BlacKk-Klansman wordt de link met het heden in de verf gezet met nieuwsbeelden van de Unite the Right mars door Charlottesville en Donald Trumps vergoelijkende respons op dit hedendaags fascisme. Tijdens de Vietnamoorlog raakte ' Bloods' bij Afro-Amerikaanse soldaten ingeburgerd als broederlijke term waarmee ze hun kameraadschap in de verf te zetten. De 'bloods' uit de film zijn vier veteranen die samen met de zoon van een gesneuvelde makker op zoek gaan naar diens begraven lichaam en naar een goudschat. Ze lijden aan posttraumatische stressstoornissen. Bij Paul die zich bovendien ook als aanhanger van Donald Trump out, slaan de pedalen door. Een andere 'blood' is een arts, verslaafd aan oxytocin. Zowel de ideeën van Malcolm X als Martin Luther King zijn aanwezig in de groep. Op verscheidene momenten in de film brengen da bloods de Black Powergroet. Die werd in de jaren 1960-70 een symbool in de strijd voor gelijke rechten. Tommie Smith en John Carlos brachten de groet met gebogen hoofd en een vuist in de lucht tijdens de medailleceremonie van de 200 meter atletiek op de Olympische Spelen in 1968 in Mexico en werden prompt naar huis gestuurd door het Amerikaans Olympisch Comité. Die groet zit trouwens in de collage bij het begin van de film.Met Da Bloods maakte Lee zeker niet zijn beste film maar wel een heel relevante. Al raden we u toch aan zeker ook films als Moonlight, If Beale Street Could Talk of I Am Not Your Negro te (her)bekijken. Lee legt wel heel duidelijk de vinger op de wonde die al eeuwenlang ettert in de Verenigde Staten en ver daarbuiten. Via zijn personages en via de werkelijk bestaande Hanoi Hannah die in opdracht van het Noord-Vietnamese leger via de radio het moreel van de Amerikaanse troepen trachtte onderuit te halen, geeft Spike Lee heel wat niet mis te verstane info mee. Zo leren we dat George Washington over 123 slaven beschikte. Dat zwarte Amerikanen in Vietnam in een immorele oorlog verzeild raakten die niet de hunne was. Dat maar liefst 150.000 Afro-Amerikanen tijdens de burgeroorlog en 850.000 tijdens WOII ten strijde trokken maar nooit de gelijke rechten kregen die hen beloofd werden. Dat tijdens de Vietnamoorlog 30% Afro-Amerikanen meestreden, vaak als cannon meat in de vuurlijn gejaagd, terwijl hun aandeel in de bevolking van de VS slechts 11% bedroeg. Wanneer wordt Black Lives Matter realiteit?