...

Bernardo Bertolucci (1941, Parma) trok naar de Universiteit in Rome en viel op vroege leeftijd in de prijzen als dichter. Vrij snel ruilde hij de poëzie in voor film omdat er namelijk al een betere dichter in de familie was: zijn vader Attilio. Oedipus en erosBernardo werkte reeds als assistent-regisseur mee aan Accatone van die andere dichter/filmmaker, Pier Paolo Pasolini. Zijn eerste langspeelfilm, La commare secca, is schatplichtig aan die filmische vader. Prima della rivoluzione staat dan weer onder onmiskenbare invloed van een andere 'vader': Jean-Luc Godard. De tegenstelling tussen kapitalisme/bourgeoisie en revolutie komt hier voor het eerst op het voorplan.Een fenomenale Jean-Louis Trintignant krijgt in Il conformista weerwerk van twee actrices die vaker opduiken bij Bertolucci: de enigmatisch mooie Dominique Sanda en de hyper-Italiaanse Stefania Sandrelli. Bertolucci baseerde zijn absolute meesterwerk op de roman van Alberto Moravia over fascisme en homoseksuele zelfonderdrukking. Hij noemt Il Conformiste de eerste film uit zijn carrière die inspiratie haalde uit het leven én uit de cinema. Met deze film toont hij zich een uitzonderlijk stilist en tovert samen met cameraman Vittorio Storaro en componist Georges Delerue een verrukkelijke hommage aan de films van de jaren 1930.Ultimo TangoBertolucci's meest roemruchte film blijft L' Ultimo tango a Parigi, met een losgeslagen Marlon Brando die met de jonge voluptueuze Maria Schneider een macabere seksuele relatie beleeft. De meningen blijven verdeeld. Bertolucci kreeg een Oscarnominatie als beste regisseur en een veroordeling met vier maanden uitstel met verlies van burgerrechten voor jaren. Het verdict van de Italiaanse rechtbanken: "obsceen en eeuwige verbanning". Maria Schneider verklaarde dat ze zich verkracht voelde door Marlon Brando én door Bertolucci doordat de scène niet in het script stond. Ingmar Bergman noemt het "een film over homoseksuelen. Alleen in die zin kan Last Tango in Paris van enige betekenis zijn". Bertolucci was zelf decennialang in psychoanalyse al omschreef hij zich ooit als een slachtoffer van Freud. Tip: op het internet vindt u de integrale licentiaatsthesis, Een psychoanalytische lezing van leven en werk van Bernardo Bertolucci van Charlotte Luyckx. De film La luna is pure Freud met incest en schizofrenie in de relatie tussen een operazangeres en haar verslaafde zoon.Episch of huis closIn Novecento, zijn meest epische film, schitteren de jonge Robert De Niro en Gérard Depardieu. Bertolucci verfilmt klassenstrijd en opkomst van communisme vs. fascisme in het Italië van 1900 tot WO II, aan de hand van twee op hetzelfde moment geboren jongemannen (zoons van de landeigenaar en diens pachter). Naar eigen zeggen: een filmisch equivalent van Verdi's politieke opera's.De vijf uur (in twee opgedeeld) zijn ongelijkmatig van niveau maar vooral het eerste deel en het einde van het tweede behoren tot het beste wat Bertolucci ooit maakte met al even memorabele muziek van Ennio Morricone. Een ander epos, The Last Emperor, een biopic van de laatste Chinese keizer Pu Yi, is Bertolucci's meest succesvolle prent, en behaalde liefst 9 Oscars, met dank aan briljante muziek van Ryuichi Sakamoto, David Byrne en Cong Su.Bertolucci's laatste drie films spelen zich in de leefwereld van jongeren af. In de retrospectieve vinden we Stealing Beauty en The Dreamers terug waarin drie cinefiele jongeren tegen de achtergrond van het Parijs van mei '68 seksualiteit en politiek ontdekken.Met het dozijn geprogrammeerde films ontdekt u in CINEMATEK hoe deze gigant van de Europese cinema in de afgelopen 60 jaar steeds de vervlechting van politiek en privé analyseerde en het smachten van protagonisten naar 'normaal', nu eens in een huis clos dan met epische dimensies.Retrospectieve Bernardo Bertolucci, van 1 maart tot 15 mei in CINEMATEK, Brussel. www.cinematek.be.