...
Om het werk van René Magritte te duiden, moeten we even in de geschiedenis van de filosofie duiken. We maken een reis naar de Grot van Plato die worstelde met het idee dat wat wij waarnemen misschien niet de werkelijkheid, maar slechts een afspiegeling daarvan is. Ondertussen weten we uit neurologisch onderzoek dat onze waarneming een construct is van onze hersenen. Onze zintuigen sturen bepaalde prikkels door naar de hersenen waar een beeld 'gevormd' wordt. Andere 'diersoorten' die door evolutie andere zintuigen hebben ontwikkeld, zullen een andere realiteit 'waarnemen'.Ceci n'est pas une pipe. Uiteraard is dit geen pijp, maar slechts de afbeelding van een pijp. In feite zijn het slechts kleurpigmenten met penseel op doek aangebracht, waarin wij een pijp menen te herkennen. La Trahison des Images wordt het werk ook genoemd. De Nederlandse vertalingen - Het verraad der Beelden of Woordbreuk der Beelden _ bekken minder goed. Het geniale van Magritte is dat hij dat fundamentele vraagstuk, waar filosofen eeuwenlang hun tanden op hebben stukgebeten, op zo'n eenvoudige wijze heeft duidelijk gemaakt dat zelfs een kind het begrijpt. Bij het bekijken van het werk van Magritte moet je voortdurend uitgaan van deze stelling: Ceci n'est pas une pipe. Magritte zoekt voortdurend naar de werkelijkheid achter de werkelijkheid, zet de toeschouwer op het verkeerde been, geeft een nieuwe betekenis aan de woorden.De erfenisOp de tentoonstelling zijn een reeks foto's en een merkwaardige zwartwit film van Maria Gilissen te zien waarin René Magritte en Marcel Broodthaers samen figureren. Zij plukken allebei een bolhoed uit een fruitboom in de tuin, zetten die voor de camera op het hoofd en maken een kruisteken: In de naam van de Vader en de Zoon... Op een foto zien we hoe een lachende Magritte zijn bolhoed overhandigt aan Broodthaers die het geschenk nederig aanvaardt. We schrijven 1966. Dit beeld zou men kunnen interpreteren als de grootmeester die zijn artistieke erfenis doorgeeft aan een jongere kunstenaar waarin hij een geestesgenoot herkent. Broodthaers zal de erfenis dankbaar aanvaarden. Van alle kunstenaars die na Magritte komen is hij de trouwste volgeling. Allebei vinden ze hun inspiratie bij Stéphane Mallarmé: Magritte overhandigde Broodthaers reeds in 1946 een dichtbundel van de Franse schrijver. Het geniale van Broodthaers is dat hij Magritte geenszins imiteert, maar een heel eigen weg inslaat waarin hij het pad dat zijn artistieke vader koos, verder exploreert.Magritte en Boordthaers samen, dat geeft vonken. De confrontatie van hun werk vormt het hoogtepunt van deze tentoonstelling. In de expositie gaat men verder op zoek naar invloeden van Magritte in de hedendaagse kunst. Die zijn legio. Soms zijn het briljante verwijzingen: bij Arman en César, Keith Haring, Leo Copers en Albert Szukalski bijvoorbeeld. De permanente aanwezigheid van Magritte in de hedendaagse kunst vraagt beslist een verdere uitdieping.Annex loopt ook een interessante expositie van een van de minder bekende aanhangers van het surrealisme, Marcel Lecompte, auteur en filosoof die vanuit het dadaïsme mee het surrealistische debat gevoed heeft en René Magritte mede geïnspireerd heeft.Magritte, Broodthaers & de hedendaagse kunst. Tot 18 februari 2018 in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten, Brussel. De tentoonstelling en het Magritte Museum zijn in die periode alle dagen te bezichtigen, ma tot vr van 19u tot 17u, za en zo van 11u tot 18u. Gesloten op 1 en 11 november, 25 december, 1 en 11 januari. Info: www.fine-arts-museum.beMarcel Lecompte. Heimelijke hoeken van het surrealisme. Eveneens in het de Kon. Musea voor Schone Kunsten, Brussel.