...

Drie jaar geleden startten de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (KMSKB), waarvan het Fin-de-Siècle Museum deel uitmaakt, het programma Museum op Maat - Musée sur Mesure. Binnen dit kader kam men tijdens de coronaperiode haast vanzelfsprekend op het thema 'locked-in'. Vragen die daarbij rijzen: Wat doet de huidige beperkte bewegingsruimte met jou die actief bent in de zorgsector? Word ook jij als hulpverlener in meer of mindere mate geconfronteerd met het alleen zijn? In welke mate verschilt je huidig functioneren met dat van zes maanden geleden?Voor dit project werden twaalf schilderijen en sculpturen geselecteerd. We stellen er twee voor, met commentaar van klinisch psycholoog/psychotherapeut Luc Moyson en psychologe Halima Mimoumi.Fernand Khnopff Luc Moyson is psychoanalytisch psychotherapeut in privépraktijk, en opleider en supervisor in de specialisatie psychoanalytische therapie aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij koos voor het schilderij Portret van Marguerite van de Belgische symbolist Fernand Khnopff (1858-1921). "Voor mij was er geen keuzemogelijkheid tussen de verschillende voorgestelde werken. Het moest Portret van Marguerite van Fernand Khnopff worden. Deze charmante dame prijkt reeds jaren in mijn werkkamer na mijn bezoek vele jaren terug aan de tentoonstelling van Khnopff. Toen werd ik meteen verleid door het (weliswaar minder dan 50 tinten) grijs, het serene kleurenpalet en de strakke compositie van de achtergrond. Ook de elegante kledingstijl van die tijd sprak me sterk aan. De sfeer die het schilderij uitstraalde, fascineerde mij wellicht ook door de vermeende incestueuze relatie van de schilder met zijn zuster-model.""Maar in dit coronatijdperk reflecteert Marguerite een deel van mijn attitude: 'Zij staat er!' Haar blik afgewend van de toeschouwer of het 'gevaar', de corona medusa die ons dreigt te verstenen. 'Het enige waar men bevreesd moet voor zijn, is de angst' opperde de Amerikaanse president Abraham Lincoln.""Ik heb mij in deze tijd amper angstig gevoeld. Ik bleef voorzichtig mijn gezond verstand gebruiken in de overtuiging dat angst en stress moorddadiger dan virussen kunnen zijn. Ik heb het lot niet getart maar ook niet deelgenomen aan een te negatief doemdenken. Mijn patiënten niet of enkel virtueel zien, achtte ik te nadelig voor hun reeds te kwetsbare zelf. Zij waren mij dankbaar en verwoordden hun gemis aan de gebruikelijke handdruk en hun schrijnend tekort aan huidcontact. Ook Marguerite draagt handschoenen en weerhoudt met haar linkerhand dat de rechter zou gebruikt worden om contact te maken. Haar stralende elegante kleed leert mij om je uiterlijk te blijven verzorgen ook als het zo nauw niet steekt in deze bijzondere tijden. Het wat 'dode' grijs wordt opgewarmd door het natuurrijke bruin. ""Alles is netjes onder controle, zover het kan. Zo kan ik verder."Léon SpilliaertHalima Mimouni is werkzaam als psychologe bij de vzw Lama, Sint-Jans-Molenbeek, waar zij instaat voor de therapeutische begeleiding van verslaafden in het stedelijk milieu. Zij koos voor het schilderij Vrouw op de dijk, Vrouw voor de zee (1907), van de Belgische symbolist Léon Spilliaert (1881-1946). Haar commentaar bij het werk:"Tijdens deze lockdown periode voel ik me dicht bij deze gouache die mijn gemoedstoestand mooi weergeeft. Ik had de indruk dat ik voortdurend in beweging was, en dat ik plots moest halt houden. Ook mijn professionele activiteiten stopten. Over de stad heerste een ongekende stilte.""Ik hou van horizons, niet zozeer om ze te bereiken maar omdat ze me stimuleren om verder te gaan en vooruit te kijken. De horizon in deze gouache schenkt me een innerlijke rust. Alsof ik van mezelf loskom, en mezelf in de verte zie. Mijn kwetsbaarheden en mijn angsten bevinden zich daar. Zonder veel na te denken, beleefde ik het 'nu'. Hoe voorrang geven aan wat dringend is, en mijn prioriteiten voorop stellen?""Het relationele en het sociale contact zijn eigen aan ons werk. Onze opvang en heel onze professionele praktijk bouwen voort op de relatie, het woord en de nabijheid.""In deze gouache vind ik de verbeelding terug die nodig is om ons anders te organiseren en het contact met de patiënten te behouden (zij die een telefoon hebben, voor de anderen zochten we nieuwe pistes). Met mijn collega's zorgden we ervoor dat de zorg en de behandeling van elke patiënt kon verdergezet worden. Hen beschermen en hen niet nodeloos ongerust maken, want voor hen is het psychische leed reeds te groot."