Halverwege de jaren 1960 kwam vader Ichiche met de eerste lichting Marokkaanse emigranten in België terecht om werk te zoeken. Inmiddels is hij bijna 50 jaar getrouwd met de Belgische Agnes Huysmans? De drie zoons hebben carrière gemaakt in de wereld van informatica en technologie, de twee dochters zijn arts. In de laatste aflevering van onze Zomerwedstrijd 2016 reizen we in de voetsporen van dr. Malika Ichiche, interniste op de spoeddienst van AZ Jan Portaels, naar het kleurrijke Marokko, op zoek naar de mooiste stranden en een overweldigende en ongerepte natuur.
Dokter Malika Ichiche (40) is geen onbekende voor lezers van Artsenkrant. Zo'n tien jaar geleden was zij een van de eerste moslima specialisten in de Belgische ziekenhuizen die een lans brak voor het dragen van de hoofddoek of sjaal. Inmiddels heeft zij het UZ Antwerpen, waar zij als nefrologe hoog aanzien genoot, geruild voor het AZ Portaels waar zij als interniste op de spoeddienst werkt. "Zeer boeiend omwille van de afwisseling, maar niet te onderschatten omwille van de werkdruk, de administratieve last en de toenemende veeleisendheid én agressie door patiënten op de spoeddienst", zegt ze. "Precies daarom ben ik trouwens overgeschakeld op minder uren", voegt dokter Ichiche eraan toe.
Gelukkig heeft zij een uitlaatklep als tegengif tegen de hoge werkdruk, en die bestaat erin de natuur op te zoeken: wandelen in de Hoge Venen, kajakken op wildwater, reizen in de natuurparken van de VS - "onlangs in de Everglades nog aangevallen door een reusachtige krokodil", voegt ze er met de glimlach aan toe -, en vooral rondtrekken in Marokko, haar vaderland in de letterlijke betekenis van het woord, waarop ze nooit uitgekeken geraakt.
50 reizen naar Marokko
"Als je rekent dat ik ieder jaar minstens één keer in Marokko geweest ben, dan kom je aan ruim 50 reizen", rekent ze uit. "Mijn vader is geboren in een klein dorp in het noorden, Targuiste, maar groeide op in de havenstad Tétouan aan de Middellandse Zee en volgde secundair onderwijs in de Spaanse enclave Cueta. Rond 1965 trok hij naar België om werk te zoeken. Officieel was hij 18 jaar, meer waarschijnlijk is dat hij 20 was. Volgens de verhalen was hij immers geboren op het einde van de oorlog. Maar in die tijd waren er nog geen geboorteakten, of werden die maar om de zoveel jaren uitgereikt. Maar hoewel mijn vader meer dan 50 jaar weg is uit Marokko is de band met de geboortestreek, met de familie zeer hecht gebleven."
"Sedert mijn ouders op pensioen zijn hebben ze zelfs een huis gekocht in Targha, een kleinere badplaats op zo'n 50 kilometer van Tétouan. Ze hebben hun leven gewerkt en trekken iedere winter zo'n 5 maanden naar Marokko om er te genieten van een welverdiende rust. In België ga ik nooit naar de zee. Ik ken de kust in Marokko: het verschil is me te contrasterend. Zo mooi en rustig is het aan de Marokkaanse kust dat ik er dagen kan slijten. Het is nog te vroeg om aan mijn pensioen te denken, maar ik zie dat wel zitten in de verre toekomst om hier ook een stek te hebben en mijn tijd wat te verdelen over de twee landen."
Dokter Ichiche houdt vooral van de natuur en in al die jaren heeft ze zowat het hele land bereisd. "Geef toe: Marokko is toch een prachtig land met een overweldigende natuur", straalt ze. Haar favoriete bestemmingen? "Marrakech is uiteraard een stad die je moet gezien hebben, maar na drie dagen hou ik het daar in de drukte wel voor bekeken. Dan trek ik verder het zuiden in, naar Ouarzazate, zo typisch Marokkaans met zijn geuren en kleuren, en dan verder naar het Atlasgebergte, en de woestijn in, via de oases... Neen, niet op de kameel, die is er voor de toeristen..."
"Bovendien - en dat is een ander verschil met België - is Marokko een ongelooflijk gastvrij land. De mensen zijn er veel meer open dan bij ons in België, hun deur staat altijd open."
Bekering tot de islam
Bij ons in België, zei u net. U hebt een vaderland en een moederland. Voelt u zich meer thuis in België of Marokko?
Toch wel in België. Geen twijfel. Ik weet zelfs niet of ik permanent in Marokko zou kunnen wonen. Mijn vader heeft me wel Arabisch leren lezen en schrijven, en tijdens de vele vakanties heb ik van mijn neven en nichten wel wat van de taal opgestoken, maar toch. De taalbarrière is groot. Thuis sprak in Frans met mijn vader, en Nederlands met mijn moeder. Dat zijn mijn talen. Ik weet ook niet of ik echt zou kunnen functioneren in Marokko. Er zijn toch wel een aantal heel grote verschillen met België, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg. Als je buiten de steden gaat, zijn er haast geen dokters. En in de ziekenhuizen kan je alleen terecht als je de zorg kan betalen. Er is nog veel moeder- en kindersterfte in Marokko, weet je?
Vader arbeider in België, moeder aan de kassa van een grootwarenhuis, vijf kinderen grootbrengen en hogere studies laten doen. Het klinkt niet zo evident.
Dat is een kwestie van prioriteiten stellen. Mijn ouders hebben het er steeds bij ons ingepeperd: je moet studeren, een diploma halen om vooruit te gaan in het leven. Wij hebben die mogelijkheden gekregen, waarvoor we hen dankbaar zijn? Ze hebben ons ook steeds aangemoedigd. Mijn broers zijn respectievelijk IT-ingenieur, informaticus bij de CM, leraar technologie. Mijn zus heeft een tijdlang voor het Antigifcentrum gewerkt en is nu schoolarts. Studeren was de evidentie!
U was een van de eerste moslima artsen in België en u ijverde er ook voor om een hoofddoek of sjaal te kunnen dragen in het ziekenhuis. Koos u voor de godsdienst van uw vader?
Euh, van mijn vader én mijn moeder. Ik herinner me nog goed - ik was een jaar of tien - het ogenblik dat mijn moeder zich bekeerd heeft tot de islam. Van die dag af ging ik met mijn broers en zus iedere zaterdag naar de moskee voor wat je zou kunnen noemen een initiatie in de islam, in het Frans. Ik weet ook nog heel goed dat ik vaak mijn haakwerk meenam om me bezig te houden. Zo zijn we met zijn allen opgegroeid in een islamcultuur en in een geest van volkomen tolerantie.
België - Marokko
Stel nu dat België tegen Marokko voetbalt, het land van uw moeder tegen het land van uw vader, voor wie kiest u dan?
"Dat is een moeilijke", zucht dokter Ichiche, "emotioneel dan toch. Het is niet dat ik geen kleur durf te bekennen. Eerlijk, in dat geval supporter ik sowieso voor de twee. Dat de beste moge winnen."
Met een Marokkaanse vader en een Belgische moeder hebt u de dubbele nationaliteit. U lijkt me wel zeer gehecht aan uw twee landen.
"Dat is inderdaad zo. Anders reis je toch geen 50 keer naar Marokko. Het is alsof ik twee thuizen heb. Vreemd dat het woord 'thuis' niet in het meervoud bestaat. Ook al reis ik heel graag - in september reizen mijn man en ik weer naar de VS: dit keer naar de Westkust, niet naar LA wel naar Yellowstone National Park - toch ben ik ook zeer gehecht aan mijn thuis, hier in Mechelen, daar in Marokko. Als u mij vraagt wat is uw favoriete plaats in België, dan is dat voor mij Mechelen. En in Marokko ligt mijn hart in ons kleine dorpje Targha waar mijn ouders nu half gesetteld zijn, met zijn smalle straatjes, de ezels die de lasten dragen, heel pittoresk."
"De familie is ook erg belangrijk voor ons. Dat zal ergens ook wel met de Marokkaanse roots te maken hebben. Het samenzijn met ouders, de broers en zussen, de negen kleinkinderen die er ondertussen al zijn - we werken eraan om de familie met nog een spruit uit te breiden. En of we mekaar nu zien in Marokko of in België, dat maakt geen zier uit."
In een notendop
Aan welk gerecht denkt u spontaan als u aan Marokko denkt?
Het klinkt wat cliché, maar dan denk ik spontaan aan tajine en couscous. De dampende schotels, de felle kruiden, de geuren van de Marokkaanse keuken. En de muntthee, niet te vergeten, met de hele ceremonie die erbij hoort. Liefst van al maak ik de tajine zelf klaar, in alle variëteiten, met kip, lamsvlees, vis, groenten, aardappelen. De grote stomende pot op tafel, dat heeft iets feestelijks. Of we gaan tajine eten in Ronda of La Boya, mijn twee favoriete restaurants in Mechelen.
Aan welk gerecht denkt u spontaan als u aan België denkt?
Frietjes met mosselen, natuurlijk!
Wat is uw favoriete muziek?
Dat is een klassieker: Cheb Khaled. Maghrebijns, maar ook gesmaakt in het westen.
Wat is uw geliefkoosde auteur?
Ik beken dat ik niet zo veel lees. Als ik lees, zijn het meestal Amerikaanse auteurs: Patricia Cornwell bijvoorbeeld, misdaadverhalen met een sterk forensische inslag; of Karin Slaughter. Ja, het mag best wel spannend zijn.
Wat is voor u de typische kleur van Marokko?
Geel/oranje. Het is het eerste wat opvalt als ik in Marokko uit het vliegtuig stap: de kleur van zand.
En de typische kleur van België?
Dat is niet grijs, wat vele mensen misschien denken. Het eerste wat mij opvalt als ik met het vliegtuig in België neerstrijk is: groen. Het uitzicht is hier enorm frisgroen. Ik ben dan ook iemand die de natuur nadrukkelijk opzoekt.