Van een paradigmashift gesproken. Het koloniale museum in Tervuren, opgericht in opdracht van Leopold II en in de loop der jaren meer en meer gecontesteerd, heeft plaats gemaakt voor een hedendaags museum dat het koloniale verleden van zich afschudt en de dialoog aangaat met Afrika en met de Afrikaanse diaspora in ons land.

Paradigmashift

Er is geen enkel koloniaal museum in Europa dat zo sterk heeft afgerekend met zijn verleden. Leopold II is letterlijk van zijn sokkel gehaald. Het koloniale concept maakt plaats voor een genuanceerd verhaal waarin een ander Afrika getoond wordt uit het verleden, maar vooral van het heden, met een blik gericht op morgen.

En toch heeft het museum geen bocht van 180 graden gemaakt. Dat kan ook niet, gezien het hoofdgebouw zelf _ overigens een beschermd monument _ door Leopold II werd gefinancierd en doordesemd is van de koloniale gedachte. Het verleden is wat het is, het kan ook niet worden uitgewist, hooguit geherinterpreteerd.

Er is geen enkel koloniaal museum in Europa dat zo sterk heeft afgerekend met zijn verleden

Om zich niet te laten betrappen op restanten van de oude koloniale visie, werd de Afrikaanse gemeenschap nauw betrokken bij het museale verhaal. Afrikaanse verenigingen in België werden aangesproken om effectief deel te nemen aan de uitbouw van het museum en de dagelijkse werking ervan.

Het museale verhaal

De museumstaf heeft een ander gezicht gekregen, rondleidingen worden mede verzorgd door de Afrikaanse diaspora, het taalgebruik in het museum werd opgepoetst, de bekende beelden die het 'primitieve' Afrika moesten symboliseren, zoals de luipaardman, werden uit de rotonde weggehaald. Via films, muziek, getuigenissen wordt een beeld geschetst van een continent in volle beweging dat timmert aan de vooruitgang.

Het museale concept is onderverdeeld in zes thematische hoofdstukken: landschappen en biodiversiteit, kunst, taal en muziek, rituelen en ceremonies, koloniale geschiedenis (jawel) en onafhankelijkheid én 'de paradox van de rijkdommen', een heikel thema.

Jazeker, Tembo de olifant is nog steeds aanwezig. De enorme prauw kreeg zelfs een ereplaats in het ondergrondse ruimte die de nieuwbouw van architect Stéphane Beel verbindt met het koloniale gebouw. De namen van de gestorven landgenoten prijken nog steeds op dezelfde plaats. De bronzen beelden die het koloniale gedachtegoed symboliseerden, hebben hun ereplaats moeten inruilen voor een plek in het ondergrondse.

Onderzoek

Het nieuwe AfricaMuseum was nog niet geopend toen vanuit Frankrijk een nieuw heikel thema kwam aanwaaien: de restitutie van kunstwerken, verzameld (lees: geroofd) tijdens de koloniale periode. Directeur van het AfricaMuseum Guido Gryseels gaat het debat niet uit de weg en stelt dat het museum openstaat voor restitutie als er gefundeerde vragen komen.

Het nieuwe AfricaMuseum was nog niet geopend toen vanuit Frankrijk een nieuw heikel thema kwam aanwaaien: de restitutie van kunstwerken

Het nieuwe AfricaMuseum mikt op een jaarlijks bezoekersaantal van 250.000, ongeveer het dubbele van tevoren. Bij al die drukte zou men haast vergeten dat AfricaMuseum in de eerste plaats een wetenschappelijke instelling is, waar jaarlijks honderden wetenschappers neerstrijken voor onderzoek naar de biologie, geologie, archeologie, musicologie, kunst... in Centraal-Afrika. De tentoongestelde objecten vormen slechts een fractie van de totale collectie waarvan de stukken worden aangewend voor wetenschappelijke doeleinden of worden uitgeleend voor tijdelijke tentoonstellingen in het buitenland.

Samenwerking

De inbreng van Afrikaanse hedendaagse kunsten in de oude collectie is alvast zeer geslaagd te noemen. Het werk Réorganisation uit 2002 van de Congolese artiest Chéri Samba, waarop te zien is hoe Afrikanen de gewraakte beelden uit het museum wegslepen onder toeziend oog van directeur Gryseels, is een embleem geworden voor de transitie die het museum heeft doorgemaakt.

Het AfricaMuseum heeft ondertussen al gesprekken aangeknoopt met het Musée des Civilisations Noires in de Senegalese hoofdstad Dakar, geopend op 6 december j.l., om samen tijdelijke tentoonstellingen te ontwikkelen en uit te wisselen. Samenwerking, daarin ligt de sleutel van het succes.

AfricaMuseum, Tervuren. Open dinsdag t/m vrijdag van 9u30 tot 17u30, zaterdag en zondag van 10u tot 18u, maandag gesloten.

Van een paradigmashift gesproken. Het koloniale museum in Tervuren, opgericht in opdracht van Leopold II en in de loop der jaren meer en meer gecontesteerd, heeft plaats gemaakt voor een hedendaags museum dat het koloniale verleden van zich afschudt en de dialoog aangaat met Afrika en met de Afrikaanse diaspora in ons land. ParadigmashiftEr is geen enkel koloniaal museum in Europa dat zo sterk heeft afgerekend met zijn verleden. Leopold II is letterlijk van zijn sokkel gehaald. Het koloniale concept maakt plaats voor een genuanceerd verhaal waarin een ander Afrika getoond wordt uit het verleden, maar vooral van het heden, met een blik gericht op morgen.En toch heeft het museum geen bocht van 180 graden gemaakt. Dat kan ook niet, gezien het hoofdgebouw zelf _ overigens een beschermd monument _ door Leopold II werd gefinancierd en doordesemd is van de koloniale gedachte. Het verleden is wat het is, het kan ook niet worden uitgewist, hooguit geherinterpreteerd.Om zich niet te laten betrappen op restanten van de oude koloniale visie, werd de Afrikaanse gemeenschap nauw betrokken bij het museale verhaal. Afrikaanse verenigingen in België werden aangesproken om effectief deel te nemen aan de uitbouw van het museum en de dagelijkse werking ervan. Het museale verhaalDe museumstaf heeft een ander gezicht gekregen, rondleidingen worden mede verzorgd door de Afrikaanse diaspora, het taalgebruik in het museum werd opgepoetst, de bekende beelden die het 'primitieve' Afrika moesten symboliseren, zoals de luipaardman, werden uit de rotonde weggehaald. Via films, muziek, getuigenissen wordt een beeld geschetst van een continent in volle beweging dat timmert aan de vooruitgang.Het museale concept is onderverdeeld in zes thematische hoofdstukken: landschappen en biodiversiteit, kunst, taal en muziek, rituelen en ceremonies, koloniale geschiedenis (jawel) en onafhankelijkheid én 'de paradox van de rijkdommen', een heikel thema.Jazeker, Tembo de olifant is nog steeds aanwezig. De enorme prauw kreeg zelfs een ereplaats in het ondergrondse ruimte die de nieuwbouw van architect Stéphane Beel verbindt met het koloniale gebouw. De namen van de gestorven landgenoten prijken nog steeds op dezelfde plaats. De bronzen beelden die het koloniale gedachtegoed symboliseerden, hebben hun ereplaats moeten inruilen voor een plek in het ondergrondse.Onderzoek Het nieuwe AfricaMuseum was nog niet geopend toen vanuit Frankrijk een nieuw heikel thema kwam aanwaaien: de restitutie van kunstwerken, verzameld (lees: geroofd) tijdens de koloniale periode. Directeur van het AfricaMuseum Guido Gryseels gaat het debat niet uit de weg en stelt dat het museum openstaat voor restitutie als er gefundeerde vragen komen.Het nieuwe AfricaMuseum mikt op een jaarlijks bezoekersaantal van 250.000, ongeveer het dubbele van tevoren. Bij al die drukte zou men haast vergeten dat AfricaMuseum in de eerste plaats een wetenschappelijke instelling is, waar jaarlijks honderden wetenschappers neerstrijken voor onderzoek naar de biologie, geologie, archeologie, musicologie, kunst... in Centraal-Afrika. De tentoongestelde objecten vormen slechts een fractie van de totale collectie waarvan de stukken worden aangewend voor wetenschappelijke doeleinden of worden uitgeleend voor tijdelijke tentoonstellingen in het buitenland.SamenwerkingDe inbreng van Afrikaanse hedendaagse kunsten in de oude collectie is alvast zeer geslaagd te noemen. Het werk Réorganisation uit 2002 van de Congolese artiest Chéri Samba, waarop te zien is hoe Afrikanen de gewraakte beelden uit het museum wegslepen onder toeziend oog van directeur Gryseels, is een embleem geworden voor de transitie die het museum heeft doorgemaakt. Het AfricaMuseum heeft ondertussen al gesprekken aangeknoopt met het Musée des Civilisations Noires in de Senegalese hoofdstad Dakar, geopend op 6 december j.l., om samen tijdelijke tentoonstellingen te ontwikkelen en uit te wisselen. Samenwerking, daarin ligt de sleutel van het succes.