...

Zorginspectie voerde onaangekondigde inspecties uit in de 36 jeugdpsychiatrische afdelingen in Vlaanderen, verspreid over 17 ziekenhuizen (waarvan 25 in 10 psychiatrische ziekenhuizen). Daar waren ook een aantal forensische afdelingen bij. Van de 526 opgenomen patiënten werden er 192 bevraagd (minimum zes jaar oud) en daarnaast werden 312 patiëntendossiers over separatie en afzondering gecontroleerd. Dat gebeurde op vraag van minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Jo Vandeurzen (CD&V).Noodmaatregel?Het centrale uitgangspunt bij vrijheidsberoving is dat het zoveel mogelijk wordt beperkt; het gebeurt zo weinig mogelijk en zo kort mogelijk. Het is een noodmaatregel die alleen bij acuut en ernstig gevaar wordt gebruikt.In de praktijk blijken afzondering en separatie (*) ook in andere situaties te worden toegepast. In een derde van de gecontroleerde dossiers werden andere redenen voor de maatregel genoteerd: overlast, straf, wegloopgedrag, en zelfs 'op eigen vraag'.In driekwart van de afdelingen is afzondering of separatie als maatregel opgenomen in uiteenlopende procedures: als preventieve maatregel bijvoorbeeld of om therapeutische redenen. VerschillenTwintig instellingen gebruiken soms ook fysieke fixatie, en ook die is niet altijd beperkt tot acuut en ernstig gevaar. Ook de combinatie van afzondering/separatie en fixatie wordt in veel van deze afdelingen gebruikt.Vrijheidsberoving is soms een standaardprocedure. In zes van de 36 afdelingen worden patiënt 's nachts opgesloten op hun kamer, en in vier ook in de loop van de dag - vond Zorginspectie tijdens de inspectierondes.In veel grotere mate (80% van de afdelingen) zijn patiënten overdag op bepaalde momenten verplicht om op hun kamer te blijven, maar wel met open deur. De mate van dwang die in afdelingen worden gebruikt, blijkt erg verschillend - ook als die dezelfde doelgroep en dezelfde financiering hebben.VeiligheidZorginspectie stelde ook vast dat de veiligheid in afzonderings- en separatieruimtes niet altijd verzekerd is, zonder mogelijkheid van visueel toezicht, bijvoorbeeld, zonder een oproepsysteem dat de patiënt kan gebruiken, met mogelijkheden voor zelfverwonding of suïcide.Te vaak ontbreken notities over het gehouden toezicht en over het contact met zorgverleners en/of artsen. Dat stipt Zorginspectie ook aan als een probleem wanneer patiënten op hun kamer worden opgesloten.Meer transparantieVolgens Zorginspectie is het - zeker op korte termijn - niet mogelijk vrijheidsberovende maatregelen uit de praktijk te bannen. Maar een multifactoriële en multimethodische aanpak kan het gebruik ervan terugdringen.Zorginspectie pleit ervoor dat jeugdpsychiatrische afdeling transparanter communiceren over hun visie op vrijheidsbeperking en -beroving. Begrippen rond vrijheidsberoving moeten duidelijker gedefinieerd worden (Zorginspectie valt er bijvoorbeeld over dat afzondering vaak ook fixatie impliceert).Het pleit voor betere registratie in de dossiers en het bijhouden van cijfers om evaluatie van het gevoerde beleid makkelijker te maken.Het rapport (volledige beleidsrapport en samenvatting) en de inspectieverslagen vindt u op www.zorginspectie.be.(*) In beide gevallen wordt de patiënt opgesloten in een aparte ruimte. Bij afzondering is dat een 'afzonderingskamer'. Zorginspectie vindt overigens de gehanteerde definities te vaag en te uiteenlopend.