...

Veel artsen en wetenschappers schrijven een plotselinge verergering van een Covid-19 meestal toe aan een overreactie van het immuunsysteem, dat op hol slaat en te veel cytokines produceert en afgeeft. "Er zijn almaar meer aanwijzingen dat de meeste patiënten met een ernstige Covid-19 een cytokineshocksyndroom vertonen", hebben vorsers van de University College London Hospitals in maart geschreven (1).Volgens twee nieuwe studies, een Nederlandse (2) en een Amerikaanse (3), zou die fameuze 'cytokinestorm' slechts bij een klein aantal patiënten bijdragen tot de ernst van een Covid-19.Vorsers van de afdeling intensieve zorg van het Radboud universitair medisch centrum zijn tot die conclusie gekomen na vergelijking van de plasmaconcentraties van drie belangrijke cytokines, namelijk tumor necrosis factor (TNF), interleukine-6 (IL-6) en interleukine-8 (IL-8), bij patiënten die op de intensive care opgenomen werden wegens een (Covid-19 met ARDS, een bacteriële septische shock met of zonder ARDS, een hartstilstand of een ernstig trauma. De plasmaconcentraties van cytokines werden in elke groep op dezelfde manier bepaald.De plasmaconcentraties van die 3 cytokines bleken significant lager te zijn bij de patiënten met een Covid-19 dan bij patiënten met een septische shock met ARDS. De concentraties van IL-6 en IL-8 waren ook lager bij patiënten met een Covid-19 dan bij patiënten met een septische shock zonder ARDS. De TNF-spiegel was hoger bij Covid-19-patiënten dan bij traumapatiënten. Er was geen verschil in IL-6-spiegel tussen Covid-19-patiënten en patiënten die een hartstilstand of een trauma hadden doorgemaakt, en de concentraties van IL-8 waren lager bij Covid-19-patiënten dan na een hartstilstand.Een studie van de faculteit geneeskunde van de Washington University in Saint-Louis en het St Jude Children's Research Hospital in Memphis treedt de bevindingen bij. De vorsers hebben hun studie uitgevoerd bij 168 patiënten met een Covid-19, 26 patiënten met griep en 16 gezonde controlepersonen. Naast bloedonderzoeken hebben ze ook informatie verzameld over de behandeling van de patiënten (opname op de intensive care? Mechanische beademing? Heeft de patiënt het overleefd?).Het aantal lymfocyten was grosso modo vergelijkbaar bij Covid-19-patiënten en grieppatiënten, maar het aantal monocyten was lager. Slechts zeven Covid-19-patiënten (iets meer dan 4%) vertoonden tekenen van een cytokinestorm met uiterst hoge spiegels van cytokines. Bij de meeste Covid-19-patiënten met een acute ademhalingsinsufficiëntie kon geen cytokinestorm aangetoond worden en die patiënten vertoonden zelfs minder ontstekingsverschijnselen dan de grieppatiënten, die nochtans even ziek waren.De 'cytokinestorm' zou dus een verkeerd spoor zijn. Sean Leng, hoogleraar geneeskunde en immunologie aan de Johns Hopkins University stelt dat een ernstige Covid-19 niet te wijten is aan een ontsporing van het immuunsysteem, maar veeleer aan het tegendeel, een verzwakking van het immuunsysteem. Als de bevindingen van die twee studies zouden bevestigd worden, zou dat het gebruik van cytokineantagonisten bij de behandeling van patiënten met een ernstige Covid-19 ter discussie stellen. De meeste patiënten met een Covid-19 zouden evenmin in aanmerking komen voor een behandeling met corticosteroïden zoals dexamethason. "Enkel een immunosuppressieve behandeling toedienen aan het kleine aantal patiënten met een zeer actieve immuunrespons, is de enige manier om na te gaan of die behandelingen eigenlijk wel nuttig zijn", concludeerde dr. Philip Mudd.(referenties:(1) The Lancet, 16 maart 2020, doi: 10.1016/S0140-6736(20)30628-0,(2) JAMA, 3 september 2020, doi: 10.1001/jama.2020.17052,(3) Science Advances, 13 november 2020, doi: 10.1126/sciadv.abe3024)