België kampt, net als andere Europese landen, met een zorgwekkend tekort aan geneesmiddelen. Het recent verschenen jaarrapport 2023 van het FAGG spreekt van een toename van het aantal meldingen van tijdelijke onbeschikbaarheid van geneesmiddelen. Het recente voorbeeld van de levering van ami- en nortriptyline in België baart artsen zorgen. Wat ligt aan de basis van dit complexe proces?
...
Om commerciële redenen worden sommige moleculen uit de handel genomen. Volgens pharmastatut.be zijn er gemiddeld 300 moleculen tijdelijk niet beschikbaar (314 in de afgelopen dertig dagen). Steeds weer wordt dezelfde status vermeld: "Stop commercialisatie ". Het motief is eveneens nagenoeg onveranderlijk: "Commerciële redenen". Met als extra toelichting: "Het op de markt brengen en op de markt houden van geneesmiddelen heeft een hoge kost door de hoge vereisten op vlak van kwaliteit en veiligheid. Indien door omstandigheden de prijs van het geneesmiddel lager wordt dan wat het kost om het geneesmiddel op de markt te houden, is het mogelijk dat de firma beslist om het geneesmiddel niet verder te commercialiseren."Vaak is er een alternatief beschikbaar of is het niet-beschikbare geneesmiddel niet levensreddend. Maar soms - gelukkig heel zelden - wordt de onbeschikbaarheid van de molecule als kritiek beschouwd. Volgens het FAGG ging het in 2023 om 1,14% van de gevallen. Wanneer er geen alternatieve geneesmiddelen zijn, wordt onbeschikbaarheid als kritiek beschouwd. In dat geval wordt een groep experts samengeroepen om oplossingen te vinden en aanbevelingen te doen aan zorgverstrekkers.SchoolvoorbeeldAmi- en nortriptyline verkeren in België in die situatie. Deze moleculen zijn belangrijk voor de behandeling van bepaalde depressieve toestanden, neuropathieën, polyalgische syndromen en de preventie van hoofdpijn en migraine. Duizenden patiënten hebben er baat bij in België. De aankondiging eind april dat Lundbeck stopte met het op de markt brengen van Redomex (amitriptyline) en Nortrilen (nortriptyline) sloeg in als een bom onder neurologen en neuropsychiaters. Niet voor niets staat Redomex op de lijst van geneesmiddelen die de Wereldgezondheidsorganisatie als essentieel beschouwt.Het Riziv richtte met spoed een Task Force op. Artsen in de Task Force bleven achter met gemengde gevoelen: de bijeenkomst was constructief, maar het Riziv leek machteloos. Vervolgens gingen wetenschappelijke verenigingen zich met het probleem beziggehouden. De Koninklijke Belgische Vereniging voor Geestelijke Geneeskunde (SRMMB) de Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie (VVP), het Belgisch College voor Neuropsychofarmacologie en Biologische Psychiatrie (BCNBP), de Belgische Vereniging van Psychiaters (BAP/VBS) en de Vlaamse Vereniging van Ziekenhuisapothekers sloegen de handen in elkaar om een brief aan Lundbeck te schrijven. "De tijdelijke of permanente onbeschikbaarheid van psychofarmaca is ernstig. De meeste van deze producten zijn onvervangbaar. Ze zijn afgestemd op de patiënt vanwege hun specifieke werkingsmechanisme en bijwerkingenprofiel. Bovendien veroorzaakt de onbeschikbaarheid angst en stress bij onze patiënten. De overheid en farmaceutische bedrijven moeten onmiddellijk voor oplossingen zorgen", zegt dr. Juan Tecco, voorzitter van de SRMMB.Happy end? Het bedrijf bezorgde zowel de artsen als onze redactie een antwoord. In zijn antwoord wil het bedrijf de bezorgde artsen vooral geruststellen: "Als vervolg op de eerdere mededeling van 24 april 2024 met betrekking tot de terugtrekking van de bovengenoemde specialiteiten van de Belgische en Luxemburgse markt, willen wij u meedelen dat wij bezig zijn met het herschikken van de productieplannen met als doel de herbevoorrading van nieuwe partijen Redomex in België in de week van 24 juni te verzekeren en Nortrilen in de week van 8 juli. In de tussentijd nemen we contact op met lokale groothandels om de beschikbaarheid van producten op korte termijn op de markt te beoordelen.""We zijn verheugd aan te kondigen dat de productieplannen met succes zijn herschikt, waardoor nieuwe batches van beide producten in de komende weken kunnen worden aangevuld. We blijven ons voortdurend inzetten om de acute problemen zo goed mogelijk te beperken. We zullen nauw samenwerken met het ministerie van Volksgezondheid om de best mogelijke ondersteuning en communicatie voor zorgverleners en patiënten te garanderen. Onze excuses voor het ongemak voor patiënten en artsen", zegt Lourdes Pla, managing director van Lundbeck France & BeNeLux."Op korte termijn is dit al goed nieuws, maar we zijn nog steeds op zoek naar een duurzame oplossing: hetzij met dit bedrijf, hetzij met een ander", reageerde minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke op de aankondiging van het bedrijf om terug te krabbelen. "We vrezen dat deze oplossing slechts tijdelijk is", zegt dr. Jacques Harmant, een neuropsychiater die deel uitmaakte van de Task Force. "Zoals een collega-neuroloog opmerkt, is dit een momentopname en moeten onze wetenschappelijke verenigingen het probleem op het niveau van dee minister van Volksgezondheid brengen. We moeten een lijst opstellen van moleculen die essentieel zijn voor onze praktijken en die dreigen te verdwijnen door een gebrek aan interesse van bedrijven. De vraag is de moeite waard om op politiek niveau te stellen, maar het is in de eerste plaats aan ons om niet te laat aan de alarmbel te trekken."