Woelige start vaccinatiecampagne

In onder andere de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk is al weken geleden met de vaccinatie gestart. Ook landen van de Europese Unie zoals Duitsland en Denemarken gingen een stuk sneller uit de startblokken. Ons land had volgens de pers bovendien nog geen concrete plannen om de vaccinatie buiten de woonzorgcentra en de ziekenhuizen op grote schaal uit te rollen.In de buurlanden, zoals Nederland en Frankrijk waar men nog minder ver stond, maar zelfs in Duitsland was gelijkaardige kritiek te horen. In België moest vooral de Vlaamse overheid het ontgelden. Vlaanderen liep al van week één een achterstand op op de twee andere gewesten. Het startte de campagne met de handrem op, zo luidde het.Strakke organisatieHet argument van de Vlaamse overheid was dat, vanwege de ingewikkeldheid van de procedure, een voorzichtige start aangewezen was. Zo konden de betrokkenen de werkwijze eerst beter onder de knie krijgen.Voorlopig het enige beschikbare vaccin is dat van Pfizer-BioNTech. Dat moet op -80°C bewaard worden. Pfizer levert het aan de ziekenhuisapotheken die aangewezen zijn als hub. Daar wordt het ontdooid - dat wil zeggen op normale koeltemperatuur gebracht.Op deze temperatuur wordt het aan de woonzorgcentra geleverd. Daar worden de vaccins uit de vials gehaald en verdund. Wanneer het Pfizer-vaccin op normale koeltemperatuur is gebracht, is het nog vijf dagen bruikbaar. Wanneer het uit de koelkast wordt gehaald, moet het binnen de twee uur verdund en spuitklaar worden gemaakt - en binnen de zes uur toegediend. Dat alles vraagt een strakke organisatie.Nieuwe timingEen bijkomend probleem was dat de overheid niet voldoende garanties had over de leveringen van het vaccin door Pfizer. Dat maakte dat er voor ieder toegediend vaccin er één in de diepvriezer ging voor de tweede dosis. Zodra er zekerheid was over de leveringen voor de komende drie maanden, voerde de Vlaamse overheid het tempo op. Alle geleverde vaccins mogen nu meteen worden gebruikt.Donderdag 7 januari maakte het Agentschap Zorg en Gezondheid de nieuwe timing voor de woonzorgcentra bekend. Op het eind van deze week zouden al meer dan de helft van de woonzorgcentra bediend moeten zijn.De timing luidde als volgt:Het gaat op in totaal 85.000 bewoners. Vanaf 18 januari wordt ook het personeel van de woonzorgcentra meer systematisch mee gevaccineerd.ZorgprofessionalsZiekenhuispersoneel en zorgprofessionals uit de eerst lijn kunnen vanaf eind deze maand of begin februari worden gevaccineerd. Daarbij zal ook beroep gedaan worden op de eerste leveringen van het vaccin van Moderna - het tweede vaccin dat van het Europese geneesmiddelenagentschap een Conditional Marketing Authorisation (CMA) kreeg.Het vaccin van Moderna moet 'maar' op -20°C bewaard worden, maar het kan niet zoals het Pfizer-vaccin nog enkele dagen op gewone koeltemperatuur gehouden worden en nog verder getransporteerd. Dat maakt het ook minder geschikt voor gebruik in woonzorgcentra.BlauwdrukDe Vlaamse overheid maakte eind vorige week ook haar plannen bekend voor de vaccinatie van de risicogroepen en andere delen van de bevolking. In iedere Eerstelijnszone komen er bij voorkeur twee vaccinatiecentra - dat zouden er voor Vlaanderen 120 in totaal zijn.Die vaccinatiecentra moeten begin februari beginnen te proefdraaien en half februari volledig operatieklaar zijn.De blauwdruk werd gisteren verspreid. Ze geeft de inrichting weer van de ruimte, de personeelsbezetting, de organisatie van de vaccinatielijnen.De centra moeten tot vier vaccinatielijnen kunnen organiseren, die zeven dagen op een week, in verschillende shifts tot 100 personen per uur (viermaal 20 à 25) kunnen vaccineren.De financiering van deze centra moet nog worden uitgewerkt, maar dat zou op korte termijn gebeuren.Extra spuitenMinister Wouter Beke laat extra spuiten en naalden leveren aan de woonzorgcentra. Vandaag en morgen worden er 3.600 verdeeld - over de hele week zo'n 10.000. Dat gebeurt omdat het FAGG bij elk vial van het Pfizer-BiotechN-vaccin maar vijf spuitjes levert. Wanneer met het juiste soort spuit het vaccin wordt opgetrokken (en verdund), kunnen uit één vial zes, en soms zeven, doses van het vaccin worden gehaald. De extra spuitjes laat Beke leveren om zeker te zijn dat die zesde dosis in de woonzorgcentra wordt benut. Het FAGG zal zijn werkwijze aanpassen, maar liever zeker spelen en zorgen dat de extra doses niet verloren gaan - al worden de woonzorgcentra dan misschien een tijdje dubbel bevoorraad. De civiele bescherming staat in voor de distributie.De Vlaamse overheid heeft een reservestock van 350.000 fijne naalden en spuiten - naast nog een 70.000 zogenaamde 'optreknaalden' om het vaccindosis uit het vial te halen en te verdunnen.Instructies over de juiste werkwijze vindt u op de website van het FAGG. Belangrijk is dat men alleen een zesde (of een zevende) dosis mag gebruiken wanneer die nog compleet uit het flesje kan worden gehaald. Restjes uit verschillende vials combineren mag niet.FlexibiliteitOp vraag van federaal minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke, werkte de taskforce een nieuwe timeline uit voor de hele vaccinatiestrategie. De bedoeling is dat nog voor de zomer de vaccinatie kan worden uitgebreid naar de hele bevolking. Ook de jongeren vanaf 18 jaar zouden dan al aan de beurt komen. Tegen het eind van de zomer moet de kudde-immuniteit bereikt zijn.De timing blijft flexibel en moet worden aangepast naarmate er meer vaccins beschikbaar komen en worden geleverd - en naarmate er meer bekend wordt over de vaccins, zoals hun effect op de transmissie van het virus. Van het Pfizer-vaccin had de Europese commissie er 300 miljoen besteld, ons land had er daarvan vijf miljoen gereserveerd. Eind vorige week raakte bekend dat de Commissie er nog eens 200 had bijbesteld en een optie had genomen op nog eens 100 miljoen. Volgens Vandenbroucke moet ons land aanspraak kunnen maken op 10 mijoen extra doses. Die zouden vanaf het tweede kwartaal worden geleverd.Het tweede vaccin dat van de EMA een CMA kreeg (op 6 januari) is dat van Moderna. Dat zou vanaf februari beschikbaar komen. De Europese Commissie bestelde er 160 miljoen doses van, waarvan ons land er 2 miljoen reserveerde.Voor twee andere vaccins is er een rolling review gestart bij de EMA: AstraZeneca zal waarschijnlijk rond het eind van deze maand een aanvraag voor een CMA indienen, en Johnson and Johnson zou dat eind februari doen.Van AstraZeneca reserveerde ons land 7,5 miljoen doses, en van Johnson and Johnson vijf miljoen, uit de Europese bestelling van telkens 400 miljoen. De Europese commissie bestelde ook nog eens 405 miljoen doses vaccin van Curevac, en 300 miljoen van Sanofi-GSK. Ons land reserveerde vijf miljoen doses van het Curevac-vaccin. Er is nog geen nieuws over dit vaccin.