Vragen bij de bonussen voor ziekenfondsen

"De financiële responsabilisering van ziekenfondsen blijft een vreemde constructie in het licht van de principes van behoorlijk bestuur." Dat zegt Peter Degadt, gedelegeerd bestuurder van Zorgnet Vlaanderen.Eind 2009 stak er ruim een half miljard euro in het bijzonder reservefonds van de ziekenfondsen. Het overgrote deel kwam uit bonussen die de ziekenfondsen ontvingen voor het goed beheer van de uitgaven. Het gaat niet om bonussen zoals in de banksector. In het kader van de financiële responsabilisering moet elk ziekenfonds een reservefonds aanleggen om eventuele tekorten (mali) te kunnen dekken.Toch blijft het systeem vragen oproepen. Behalve de ziekenfondsen zelf, vindt haast niemand het verdedigbaar.Peter Degadt: "De responsabilisering van de mutualiteiten is inderdaad een vreemde constructie. De voorbije jaren waren de budgetten zo berekend dat ze steevast hoger lagen dan de normale groei van de uitgaven. De opgestapelde boni zijn dus geen gevolg van 'goed beheer door de mutualiteiten' maar van ruime buffers die door de wettelijke groeinorm zijn gecreëerd."Blijft ook de vraag waarom alleen de ziekenfondsen zo'n buffer mogen aanleggen. Artsen en ziekenhuizen kunnen zich bij overschrijdingen niet beroepen op geld dat voordien niet besteed werd.Klopt. We weten natuurlijk wel dat de ziekenfondsen die boni niet zomaar vrij kunnen aanwenden. Maar de andere deelbudgetten - zoals de honoraria of het budget financiële middelen voor ziekenhuizen - kunnen niet op dezelfde clementie rekenen. Wie een tekort heeft, gaat in de rode cijfers. Intussen zijn al twaalf van de ongeveer 100 voorzieningen in het rood gegaan. Op microniveau betekent dat de reserves aanspreken. Op macroniveau is er geen tegemoetkoming. En dat is een normaal principe van responsabilisering: eigen zaken op orde houden.U waarschuwt ook voor een te nauwe financiële verwevenheid tussen ziekenfondsen en het Riziv?Het is een ongezonde situatie dat het Riziv voor zijn behoefte aan financiële liquiditeiten een beroep moet doen op de aldus gecreëerde spaarpot. Vanuit pragmatisch standpunt is dit niet verkeerd maar het wekt de indruk dat zowel het Riziv als de ziekenfondsen belang hebben bij het opkrikken van de boni. Daar waar een grote onafhankelijkheid een regel van goed bestuur zou moeten zijn, wordt de omgekeerde indruk gewekt.Welke consequenties trekt u daaruit voor de staatshervorming die eraan komt?Dat we dringend lessen moeten trekken uit de bestaande responsabiliseringsmechanismen. De regels voor erkenning van ziekenhuizen, diensten, zware apparatuur en zorgprogramma's worden nu gemeenschapsmaterie. Er kunnen asymmetrische akkoorden worden gesloten tussen een gemeenschap en de federale overheid. Het vlinderakkoord voorziet een eigen beleidsruimte per gemeenschap. Toch moet het federale potje gekookt worden met federale middelen. Hoe verzoen je die twee doelstellingen - eigen beleidsruimte voor gemeenschappen en federale financiering voor heel het land - zonder dat de een de ander kan bedotten? De sleutel ligt in een transparante formule van monitoring van de uitgaven per deelstaat. En de 'vereveningsformule' die wordt gehanteerd voor de responsabilisering van mutualiteiten is daar niet geschikt voor.