De betaalbaarheid van onze gezondheidszorg staat onder druk: steeds meer ouderen zullen steeds meer zorg vragen die almaar complexer wordt. Deze zorgen moeten betaald én geleverd worden door een krimpende groep gezonde werknemers. Ons gezondheidszorgsysteem moet dringend buigen richting preventie. Of het zal barsten.

Eerste opvallende vaststelling: de meest courante ouderdomsziekten kunnen we ook voorkomen. Ze kunnen vermeden of aangepakt worden door een gezonde levensstijl, goede screening en een volgehouden preventieve behandeling. Schattingen van de OESO suggereren dat ongeveer 40 % van alle overlijdens in België kunnen toegewezen worden aan minder gezond gedrag zoals roken, slechte eetgewoonten, alcohol of te lage fysieke activiteit.

De indicatoren van healthybelgium.be tonen dat we op slechts 2 van de 11 doelstellingen voldoende halen: de vaccinatie van kinderen tegen mazelen en pneumokokken. Voor kanker worden enkel concrete cijfers opgevolgd voor borstkanker. Voor hart- en vaatziekten, COPD en diabetes - verantwoordelijk voor vele hospitalisaties, complicaties en bijhorende kosten - ontbreken cijfers over de resultaten van preventieve acties.

Nochtans kost de zorg voor deze aandoeningen wel heel wat. Volgens de Diabetesliga gaat er jaarlijks 6 miljard euro RIZIV-geld naar zorg voor patiënten met diabetes. 96% van deze middelen spenderen we aan de complicaties van de ziekte. Dat geldt ook bij uitbreiding voor de globale RIZIV-begroting van zo'n 32 miljard euro. Voor de 80% ziekten die gerelateerd zijn aan levensstijl, spenderen we slechts 2% van het zorgbudget aan preventie. In beter presterende landen is dat 5%.

De meerjarenbegroting van het RIZIV voorziet 0,3 procentpunt stijging van dit budget. Dat is een peulschil. Het Agentschap Zorg en Gezondheid - dé bevoegde overheid - spendeerde voor corona 0,6 euro per jaar per persoon aan preventie en beoogde in 2019 een stijging naar 2 euro tegen 2021. Opnieuw een peulschil.

Noch de patiënt noch de zorgverstrekker of zorginstelling kunnen wat verdienen aan een goede preventiepraktijk.

Bijna de helft van het preventiebudget gaat naar check-ups van gezonde mensen op school of op het werk. Dat zijn interventies met lage kosteneffectiviteit: je selecteert niet specifiek genoeg om zeer effectief te zijn.

Nog een voorbeeld: we besteden 55 miljoen euro aan vermageringsingrepen. Dit is het equivalent van 4 miljoen preventieve consultaties bij een diëtist of psycholoog. Dat staat tegenover erg beperkt gebruik van acties die een hoge kosteneffectiviteit kennen zoals systematische screeningsbudgetten voor kanker en griepvaccinatie.

Laat het duidelijk zijn: het preventiebeleid is dringend aan verbetering toe. Een degelijk preventiebeleid verdient een belangrijkere plek in ons welzijn- en zorgsysteem. Budgettair is dit een no brainer. Het terugverdieneffect van goed onderbouwde preventieprogramma's is herhaaldelijk aangetoond. Desondanks ontbreekt aan een businessmodel. Noch de patiënt noch de zorgverstrekker of zorginstelling kunnen wat verdienen aan een goede preventiepraktijk.

Integendeel, het kost alleen maar geld. Laat ons op korte termijn de regelgeving en het financieel kader voorzien om systematisch gebruik te maken van preventie en stimulerende tools als populatiemanagement, preventiedossiers, gegevensdeling en big data, zorg op afstand, e-coaching en gebruikersportalen. Zo houdt preventie ons letterlijk en ook financieel gezond.

De betaalbaarheid van onze gezondheidszorg staat onder druk: steeds meer ouderen zullen steeds meer zorg vragen die almaar complexer wordt. Deze zorgen moeten betaald én geleverd worden door een krimpende groep gezonde werknemers. Ons gezondheidszorgsysteem moet dringend buigen richting preventie. Of het zal barsten.Eerste opvallende vaststelling: de meest courante ouderdomsziekten kunnen we ook voorkomen. Ze kunnen vermeden of aangepakt worden door een gezonde levensstijl, goede screening en een volgehouden preventieve behandeling. Schattingen van de OESO suggereren dat ongeveer 40 % van alle overlijdens in België kunnen toegewezen worden aan minder gezond gedrag zoals roken, slechte eetgewoonten, alcohol of te lage fysieke activiteit. De indicatoren van healthybelgium.be tonen dat we op slechts 2 van de 11 doelstellingen voldoende halen: de vaccinatie van kinderen tegen mazelen en pneumokokken. Voor kanker worden enkel concrete cijfers opgevolgd voor borstkanker. Voor hart- en vaatziekten, COPD en diabetes - verantwoordelijk voor vele hospitalisaties, complicaties en bijhorende kosten - ontbreken cijfers over de resultaten van preventieve acties. Nochtans kost de zorg voor deze aandoeningen wel heel wat. Volgens de Diabetesliga gaat er jaarlijks 6 miljard euro RIZIV-geld naar zorg voor patiënten met diabetes. 96% van deze middelen spenderen we aan de complicaties van de ziekte. Dat geldt ook bij uitbreiding voor de globale RIZIV-begroting van zo'n 32 miljard euro. Voor de 80% ziekten die gerelateerd zijn aan levensstijl, spenderen we slechts 2% van het zorgbudget aan preventie. In beter presterende landen is dat 5%. De meerjarenbegroting van het RIZIV voorziet 0,3 procentpunt stijging van dit budget. Dat is een peulschil. Het Agentschap Zorg en Gezondheid - dé bevoegde overheid - spendeerde voor corona 0,6 euro per jaar per persoon aan preventie en beoogde in 2019 een stijging naar 2 euro tegen 2021. Opnieuw een peulschil.Bijna de helft van het preventiebudget gaat naar check-ups van gezonde mensen op school of op het werk. Dat zijn interventies met lage kosteneffectiviteit: je selecteert niet specifiek genoeg om zeer effectief te zijn. Nog een voorbeeld: we besteden 55 miljoen euro aan vermageringsingrepen. Dit is het equivalent van 4 miljoen preventieve consultaties bij een diëtist of psycholoog. Dat staat tegenover erg beperkt gebruik van acties die een hoge kosteneffectiviteit kennen zoals systematische screeningsbudgetten voor kanker en griepvaccinatie. Laat het duidelijk zijn: het preventiebeleid is dringend aan verbetering toe. Een degelijk preventiebeleid verdient een belangrijkere plek in ons welzijn- en zorgsysteem. Budgettair is dit een no brainer. Het terugverdieneffect van goed onderbouwde preventieprogramma's is herhaaldelijk aangetoond. Desondanks ontbreekt aan een businessmodel. Noch de patiënt noch de zorgverstrekker of zorginstelling kunnen wat verdienen aan een goede preventiepraktijk. Integendeel, het kost alleen maar geld. Laat ons op korte termijn de regelgeving en het financieel kader voorzien om systematisch gebruik te maken van preventie en stimulerende tools als populatiemanagement, preventiedossiers, gegevensdeling en big data, zorg op afstand, e-coaching en gebruikersportalen. Zo houdt preventie ons letterlijk en ook financieel gezond.