...

De tuberkelbacil is steeds vaker multiresistent aan klassieke antibiotica. Om resistente gevallen zo snel mogelijk te herkennen hebben vorsers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde Antwerpen (ITG) een vergeten techniek nieuw leven ingeblazen.In de 19de en de eerste helft van de 20ste eeuw was tuberculose een gevreesde en vaak dodelijke infectieziekte, even angstwekkend als kanker vandaag. Geschat wordt dat de 'tering' in die periode aan een miljard mensen het leven kostte. Pas in de jaren 1950 kon de aandoening dankzij efficiënte antibiotica sterk worden teruggedrongen. Sanatoria kregen een andere bestemming. In 1960 dacht de WGO zelfs dat de ziekte kon worden uitgeroeid. Nu blijkt dat Mycobacterium tuberculosis opnieuw in alle hevigheid oprukt, vooral in derdewereldlanden, maar ook in Oost-Europa. Het opduiken van de aids-epidemie is daar ook niet vreemd aan, aangezien een daling van de immuniteit de gevoeligheid voor infectie met de tuberkelbacil sterk verhoogt.Multi- en omniresistentieEen groot probleem bij de bestrijding van de tuberculose is de stijgende multiresistentie. Die wordt in de hand gewerkt door onregelmatige en afgebroken behandelingen, hetgeen in ontwikkelingsgebieden om allerlei redenen vaak gebeurt. In 2010 was wereldwijd gemiddeld één op de 30 van de nieuwe gevallen multiresistent, met uitschieters tot één op de drie. Daarenboven zou van de vijf miljoen multiresistente gevallen van de jongste tien jaar slechts één procent toegang hebben tot efficiënte behandeling. Er zijn ook al gevallen beschreven van infectie met omniresistente bacillen. Het komt er dus op aan de resistente gevallen zo snel mogelijk op te sporen om ze dan te behandelen met tweede- of derdelijnsantibiotica. De klassieke laboratoriumtechnieken om resistente bacillen te herkennen zijn echter in ontwikkelingsgebieden moeilijk toe te passen. Met microscopisch onderzoek van de uitstrijkjes kan geen verschil worden gemaakt tussen levende en dode bacillen. Dat kan wel mat hoogtechnologisch PCR-onderzoek, maar deze methode is in derdewereldlanden economisch niet haalbaar. Performante testOm resistentie toch vroegtijdig in het licht te stellen, bedachten Armand Van Deun en collega's van het ITG een nieuwe toepassing van een vergeten techniek: de kleuring met fluoresceïne diacetaat (FDA). Deze stof kleurt alleen levende bacillen. De techniek werd nog verbeterd door de klassieke fluorescentiemicroscoop te vervangen door een LED-versie. Met steun van de Damiaanactie werd die methode gedurende vier jaar succesvol uitgetest in Bangladesh. Indien na behandeling de FDA-test negatief was werden ook met andere meer gesofistikeerde technieken in 95% van de gevallen geen actieve bacillen meer in het sputum gevonden. Zo kan met een eenvoudige test een groot aantal resistente tuberkelbacillen worden gevonden, die anders te laat of nooit zouden worden ontdekt, en kan tijdig op een tweedelijnsbehandeling worden overgeschakeld. Het artikel "Fluorescein diacetate vital staining allows earlier diagnosis of rifampicin-resistant tuberculosis" verschijnt in het vakblad International Journal of Tuberculosis and Lung Disease.