Sommige artsen maken zich ongerust omdat, ook na een tweede dosis van een covidvaccin, de antistoftiters bij een test laag blijven. In 95% van de gevallen zie je na vaccinatie wel een respons, zegt professor Pierre Van Damme. Maar goede conclusies kun je toch niet vastkoppelen aan het resultaat van een antistoftest.

Er is voor covid geen correlate of protection - dat is: er wordt geen bepaalde hoeveelheid antistoffen vooropgesteld die moet aanwezig zijn om voldoende bescherming te verzekeren.

Dat is er ook nog niet voor het vaccin tegen kinkhoest, vertelt professor Van Damme op de Q&A van de Taskforce Vaccinatie van zaterdag 29 mei. Het hoeft er dus niet alleen mee te maken hebben dat covidvaccins nog nieuw zijn.

Je weet niet of de antistoffen waarvan de aanwezigheid wordt aangetoond, wel degelijk neutraliserende antistoffen zijn - die effectief bescherming bieden tegen infectie. Er zijn geen routinetests die specifiek de aanwezigheid van neutraliserende antistoffen meten, en ook voor deze specifieke antistoffen is er trouwen geen correlate of protection vastgesteld.

Wanneer antistoffen weer verdwijnen, kan er nog wel cellulaire immuniteit aanwezig zijn. Maar die wordt niet in het routineonderzoek gemeten.

De tests op antistoffen zijn zeer heterogeen en er zijn geen erkende cut-offwaarden, stelt de Antwerpse vaccinoloog tot slot.

Sommige antistoftests detecteren alleen de aanwezigheid van antistoffen tegen nucleocapside-eiwitten. En bijvoorbeeld de mRNA-vaccins genereren dit soort antistoffen niet, maar alleen antistoffen tegen het spike protein.

Tweede etappe

Deze week begint de vaccinatiecampagne aan de tweede fase, en ook aan de tweede helft van de volwassen bevolking.

In juni zal weer een versnelling hoger worden geschakeld. Maar de volle capaciteit van de vaccinatiecentra zal niet worden gebruikt. "Waar we niet op gerekend hadden, was dat ook in deze fase leveringsproblemen ons parten zouden blijven spelen", stelde professor Dirk Ramaekers van de Taskforce Vaccinatie.

De leveringen van Pfizer gaan onverminderd voort. In de onderstaande tabel zijn ze opgedeeld in twee cijfers. Het bovenste getal betreft het aantal vaccins dat in het tweede kwartaal was beloofd - van dit cijfer is men zeker.

Het tweede getal daaronder geeft het aantal vaccins op dat vervroegd wordt geleverd - vaccins die aanvankelijk pas voor de tweede helft van het jaar waren beloofd. Die leveringen zijn iets minder zeker - al lijkt Pfizer er zich in de regel aan te houden.

Voor het derde kwartaal gaf Pfizer nog geen precieze cijfers, al blijft de Taskforce rekenen op de grote regelmaat van de actuele leveringen.

null, Covidcommissariaat
null © Covidcommissariaat

Moderna gaf voor de komende twee maanden al het aantal leveringen op. Onvoorspelbaar blijft AstraZeneca, dat nu eens een groot aantal levert - dan weer helemaal niets.

Grote teleurstelling is het Janssen-vaccin. Johnson and Johnson leveren deze week 85.600 vaccins - dat zijn vaccins van de Leidense productie.

Het vrijgeven van de Amerikaanse badges van de vaccins verloopt evenwel moeizaam. Volgens Ramaekers zullen sommige badges om veiligheidsredenen niet worden geleverd. De oorspronkelijk verwachting van 1,4 miljoen Janssen-vaccins in het twee kwartaal zal de Taskforce moeten bijstellen.

Ramaekers hoopt dat er toch 900.000 doses in juni zullen worden geleverd - maar dat is het best case-scenario. Maar de helft daarvan is ook mogelijk.

Eindmeet

Voor de campagne is dat een streep door de rekening. Het Janssen-vaccin telt dubbel, omdat er maar één dosis van moet worden toegediend. De datum van de eerst prik is ook de datum van de volledige vaccinatie.

Daarmee zal de volwassen populatie niet al de eerst helft van juli minstens één prik hebben gekregen maar pas enkele weken later. Een domper op een nu toch wel goed lopende campagne.

Waar ligt precies de eindmeet - of toch het te bereiken minimum? Tijdens de Q&A wilde professor Ramaekers zich daar niet over uitspreken. Zeventig procent, zoals aanvankelijk vooropgesteld, zal misschien niet voldoende zijn. Maar welke vaccinatiegraad wel adequaat is, zal in de (nabije) toekomst nog moeten blijken.

Ondertussen lieten de professoren Pierre Van Damme en Corinne Vandermeulen in De Zevende Dag dit weekend verstaan dat de gewenste vaccinatiegraad - die de verdere verspreiding van het virus een halt moet toeroepen - toch nog een stuk hoger ligt. Misschien tussen 85% en 90%.

Wat de vaccinatie van de bevolking jonger dan 18 jaar betreft: het Europees geneesmiddelenagentschap maakte vrijdag bekend dat het de veiligheid en de werkzaamheid van Comirnaty bij een bevolking van 12 tot 15 jaar voldoende aangetoond acht om de voorwaardelijke goedkeuring van het vaccin tot deze groep uit te breiden.

Het Pfizer-vaccin kreeg al een CMA voor een bevolking vanaf 16 jaar.

Moderna diende vorige week bij het EMA een dossier in om ook een uitbreiding van de autorisatie te verkrijgen voor jongeren tussen 12 en 18 jaar.

Ondertussen werken de producenten van de vaccins aan versies die ook beter werkzaam zijn tegen nieuwe varianten van Sars-CoV-2. Bij onder meer Moderna en Pfizers zitten dergelijke geüpdate producten in de pipeline.

Maar of een derde vaccinatieronde, eventueel in het najaar en eventueel alleen voor kwetsbare groepen, ook nodig zal zijn - daar is zeker nog geen uitsluitsel over. Dat onderstreepte Dirk Ramaekers ook zaterdag.

Hoe lang de vaccins hun werkzaamheid behouden, en welke bescherming ze bieden tegen de verspreiding van varianten, dat zal verdere observatie en onderzoek moeten uitwijzen.

Sommige artsen maken zich ongerust omdat, ook na een tweede dosis van een covidvaccin, de antistoftiters bij een test laag blijven. In 95% van de gevallen zie je na vaccinatie wel een respons, zegt professor Pierre Van Damme. Maar goede conclusies kun je toch niet vastkoppelen aan het resultaat van een antistoftest. Er is voor covid geen correlate of protection - dat is: er wordt geen bepaalde hoeveelheid antistoffen vooropgesteld die moet aanwezig zijn om voldoende bescherming te verzekeren.Dat is er ook nog niet voor het vaccin tegen kinkhoest, vertelt professor Van Damme op de Q&A van de Taskforce Vaccinatie van zaterdag 29 mei. Het hoeft er dus niet alleen mee te maken hebben dat covidvaccins nog nieuw zijn.Je weet niet of de antistoffen waarvan de aanwezigheid wordt aangetoond, wel degelijk neutraliserende antistoffen zijn - die effectief bescherming bieden tegen infectie. Er zijn geen routinetests die specifiek de aanwezigheid van neutraliserende antistoffen meten, en ook voor deze specifieke antistoffen is er trouwen geen correlate of protection vastgesteld.Wanneer antistoffen weer verdwijnen, kan er nog wel cellulaire immuniteit aanwezig zijn. Maar die wordt niet in het routineonderzoek gemeten.De tests op antistoffen zijn zeer heterogeen en er zijn geen erkende cut-offwaarden, stelt de Antwerpse vaccinoloog tot slot.Sommige antistoftests detecteren alleen de aanwezigheid van antistoffen tegen nucleocapside-eiwitten. En bijvoorbeeld de mRNA-vaccins genereren dit soort antistoffen niet, maar alleen antistoffen tegen het spike protein.Tweede etappeDeze week begint de vaccinatiecampagne aan de tweede fase, en ook aan de tweede helft van de volwassen bevolking.In juni zal weer een versnelling hoger worden geschakeld. Maar de volle capaciteit van de vaccinatiecentra zal niet worden gebruikt. "Waar we niet op gerekend hadden, was dat ook in deze fase leveringsproblemen ons parten zouden blijven spelen", stelde professor Dirk Ramaekers van de Taskforce Vaccinatie.De leveringen van Pfizer gaan onverminderd voort. In de onderstaande tabel zijn ze opgedeeld in twee cijfers. Het bovenste getal betreft het aantal vaccins dat in het tweede kwartaal was beloofd - van dit cijfer is men zeker.Het tweede getal daaronder geeft het aantal vaccins op dat vervroegd wordt geleverd - vaccins die aanvankelijk pas voor de tweede helft van het jaar waren beloofd. Die leveringen zijn iets minder zeker - al lijkt Pfizer er zich in de regel aan te houden.Voor het derde kwartaal gaf Pfizer nog geen precieze cijfers, al blijft de Taskforce rekenen op de grote regelmaat van de actuele leveringen.Moderna gaf voor de komende twee maanden al het aantal leveringen op. Onvoorspelbaar blijft AstraZeneca, dat nu eens een groot aantal levert - dan weer helemaal niets.Grote teleurstelling is het Janssen-vaccin. Johnson and Johnson leveren deze week 85.600 vaccins - dat zijn vaccins van de Leidense productie.Het vrijgeven van de Amerikaanse badges van de vaccins verloopt evenwel moeizaam. Volgens Ramaekers zullen sommige badges om veiligheidsredenen niet worden geleverd. De oorspronkelijk verwachting van 1,4 miljoen Janssen-vaccins in het twee kwartaal zal de Taskforce moeten bijstellen.Ramaekers hoopt dat er toch 900.000 doses in juni zullen worden geleverd - maar dat is het best case-scenario. Maar de helft daarvan is ook mogelijk.Eindmeet Voor de campagne is dat een streep door de rekening. Het Janssen-vaccin telt dubbel, omdat er maar één dosis van moet worden toegediend. De datum van de eerst prik is ook de datum van de volledige vaccinatie. Daarmee zal de volwassen populatie niet al de eerst helft van juli minstens één prik hebben gekregen maar pas enkele weken later. Een domper op een nu toch wel goed lopende campagne.Waar ligt precies de eindmeet - of toch het te bereiken minimum? Tijdens de Q&A wilde professor Ramaekers zich daar niet over uitspreken. Zeventig procent, zoals aanvankelijk vooropgesteld, zal misschien niet voldoende zijn. Maar welke vaccinatiegraad wel adequaat is, zal in de (nabije) toekomst nog moeten blijken.Ondertussen lieten de professoren Pierre Van Damme en Corinne Vandermeulen in De Zevende Dag dit weekend verstaan dat de gewenste vaccinatiegraad - die de verdere verspreiding van het virus een halt moet toeroepen - toch nog een stuk hoger ligt. Misschien tussen 85% en 90%.Wat de vaccinatie van de bevolking jonger dan 18 jaar betreft: het Europees geneesmiddelenagentschap maakte vrijdag bekend dat het de veiligheid en de werkzaamheid van Comirnaty bij een bevolking van 12 tot 15 jaar voldoende aangetoond acht om de voorwaardelijke goedkeuring van het vaccin tot deze groep uit te breiden.Het Pfizer-vaccin kreeg al een CMA voor een bevolking vanaf 16 jaar.Moderna diende vorige week bij het EMA een dossier in om ook een uitbreiding van de autorisatie te verkrijgen voor jongeren tussen 12 en 18 jaar.Ondertussen werken de producenten van de vaccins aan versies die ook beter werkzaam zijn tegen nieuwe varianten van Sars-CoV-2. Bij onder meer Moderna en Pfizers zitten dergelijke geüpdate producten in de pipeline.Maar of een derde vaccinatieronde, eventueel in het najaar en eventueel alleen voor kwetsbare groepen, ook nodig zal zijn - daar is zeker nog geen uitsluitsel over. Dat onderstreepte Dirk Ramaekers ook zaterdag. Hoe lang de vaccins hun werkzaamheid behouden, en welke bescherming ze bieden tegen de verspreiding van varianten, dat zal verdere observatie en onderzoek moeten uitwijzen.