Zo'n zeven jaar geleden startte Dirk Terryn, coördinator van de CANON Cultuurcel van het departement Onderwijs en Vorming, Het Lezerscollectief en Samen Lezen in Vlaanderen. Dat ging zo.

"In 2012, twee jaar eerder dus, woonde ik een lezing bij van de Engelse Jane Davis aan de Universiteit Antwerpen. Zij was 15 jaar professor literatuur aan de universiteit van Liverpool toen ze die wereld vaarwel zei. Ze geloofde dat de kracht van literatuur van betekenis kon zijn voor zoveel meer mensen dan alleen studenten. Daarop ze om sterke verhalen en poëzie voor iedereen toegankelijk te maken."

"Als ik haar interview voor de documentaire over Samen Lezen vertelt ze me dat ze op een dag in Birkenhead, een arme buitenwijk van Liverpool, beseft dat het tijd wordt om daar verandering in te brengen. Dezelfde dag nog stapt ze de bibliotheek van Birkenhead binnen en vraagt of ze een leesgroep mag starten 'met mensen die hier wellicht nooit binnenstappen'. Het is daar dat Shared Reading of Samen Lezen start: hardop lezen - omdat niet iedereen geletterd is -, praten over wat je leest - als je dat wil -, met thee en koekjes."

"Als een van de deelnemers Jane Davis op een bepaald moment aanmoedigt om voor fondsen aan te kloppen bij de NHS omdat ze 'sinds ze naar de leesgroep komt geen pillen meer moet nemen', beseft ze dat haar voorleesgroep om veel meer draait dan alleen literatuur en 'gezelligheid'. Dat Samen Lezen ook een impact kan hebben op het - mentale - welzijn. Het verbindt mensen, en maakt hen sterker en weerbaarder."

Zelf ervaren

Vanuit persoonlijk engagement en op vraag van Jane Davis zelf, werkt Dirk Terryn in zijn vrije tijd mee aan de 'Reading Revolution', lees het bekendmaken en implementeren van de methode Shared Reading of Samen Lezen. Hij doet dat samen met medeoprichters econoom Eric Van Acker en psychiater en bedrijfscoach Jan Raes, die eerder dit jaar een boek schreef over de heilzame effecten van Samen Lezen (zie AK 2658). Inmiddels bestaan er Shared Reading-initiatieven ver buiten het VK, in landen als Australië, Canada, Denemarken, Finland, Frankrijk, Duitsland, Hong Kong, Mexico, Nederland, Nieuw-Zeeland, Noorwegen, Ierland, Spanje, Zweden, Zwitserland, de VS en ook België.

Samen Lezen kan een impact hebben op het - mentale - welzijn. Het verbindt mensen, maakt hen sterker en weerbaarder - Dirk Terryn

Op de studiedag die Het Lezerscollectief op 24 november organiseert, vertellen sprekers uit diverse sectoren van de gezondheidszorg of met een link ernaar, over hun ervaringen met Samen Lezen in ons land. In de voormiddag licht prof. Tessa Kerre, hematoloog in UZ Gent en columnist voor Artsenkrant, het onderzoeksproject toe waarbij 20 studenten van de faculteit geneeskunde en gezondheidswetenschappen van UGent de Samen Lezen-methodiek toepasten in een een-op-eensetting en voorlazen aan patiënten met kanker in het UZ Gent (zie AK 2609).

Na de uiteenzetting van prof. Kerre kunnen deelnemers van de studiedag zelf kennismaken met de methode van Samen Lezen en worden ze ingedeeld in leesgroepjes, begeleid door ervaren leesbegeleiders. Anno 2021 is Vlaanderen zo'n 186 Samen Lezen-leesbegeleiders rijk. "Om te kunnen inschatten wat Samen Lezen kan betekenen in een bepaalde context, zoals bv. de zorg, is het belangrijk om de methode zelf te ervaren", zegt Dirk Terryn. "Bij 'leesgroep' denken de meeste mensen in eerste instantie misschien aan een hobbyclub. Samen Lezen wil zoveel meer zijn. In verbinding met anderen kunnen mensen krachtige therapeutische effecten ervaren, zonder dat er formeel aan therapie gedaan wordt. Het is de 'ultieme therapie' zoals dr. Jan Raes het zo mooi verwoordt in zijn boek."

Bun-outpreventie

In de namiddag duiken deelnemers in enkele van de contexten waarin Samen Lezen wordt toegepast. "Door leesgroepen te vormen binnen diverse contexten, bereiken we ook verschillende doelgroepen", legt Dirk Terryn uit. Vaak maar niet altijd richten leesgroepen zich op mensen met een zekere kwetsbaarheid: personen met fysieke of psychische moeilijkheden, in armoede of gevangenschap, die niet altijd goede toegang hebben tot (sterke) literatuur.

Prof. Tessa Kerre en onderzoeker Gaëlle Vanbutsele van UGent gaan verder in op Samen Lezen in de ziekenhuissetting. Prof. Jan Steyaert (UAntwerpen, Expertisecentrum Dementie Vlaanderen) zal het hebben over de ouderenzorg: woonzorgcentra, afdelingen geriatrie. In zijn uiteenzetting vertelt psychiater Jan Raes hoe Samen Lezen preventief kan werken tegen burn-out, en - vanuit zijn achtergrond als bedrijfscoach - hoe samen (voor)lezen verbinding kan herstellen in professionele (zorg)teams.

Tot slot vertelt prof. Jürgen Pieters (UGent) over zijn onderzoek naar waarom en hoe literatuur troost kan bieden. "Een literair uitje dat ons op een andere manier toont wat sterke teksten met ons doen, namelijk troosten...", zegt Dirk Terryn.

Studiedag 'Samen Lezen & gezondheid'. 24 november 2021, 9u15-16u. De Kluizerij, Aalstersedreef 1, 1790 Affligem. 100 euro (poëziebundel 'Lees de lijnen in mijn hand' en nagestuurd tijdschriftboek inbegrepen). Info en inschrijven: lezerscollectief.be.

Zo'n zeven jaar geleden startte Dirk Terryn, coördinator van de CANON Cultuurcel van het departement Onderwijs en Vorming, Het Lezerscollectief en Samen Lezen in Vlaanderen. Dat ging zo. "In 2012, twee jaar eerder dus, woonde ik een lezing bij van de Engelse Jane Davis aan de Universiteit Antwerpen. Zij was 15 jaar professor literatuur aan de universiteit van Liverpool toen ze die wereld vaarwel zei. Ze geloofde dat de kracht van literatuur van betekenis kon zijn voor zoveel meer mensen dan alleen studenten. Daarop ze om sterke verhalen en poëzie voor iedereen toegankelijk te maken.""Als ik haar interview voor de documentaire over Samen Lezen vertelt ze me dat ze op een dag in Birkenhead, een arme buitenwijk van Liverpool, beseft dat het tijd wordt om daar verandering in te brengen. Dezelfde dag nog stapt ze de bibliotheek van Birkenhead binnen en vraagt of ze een leesgroep mag starten 'met mensen die hier wellicht nooit binnenstappen'. Het is daar dat Shared Reading of Samen Lezen start: hardop lezen - omdat niet iedereen geletterd is -, praten over wat je leest - als je dat wil -, met thee en koekjes." "Als een van de deelnemers Jane Davis op een bepaald moment aanmoedigt om voor fondsen aan te kloppen bij de NHS omdat ze 'sinds ze naar de leesgroep komt geen pillen meer moet nemen', beseft ze dat haar voorleesgroep om veel meer draait dan alleen literatuur en 'gezelligheid'. Dat Samen Lezen ook een impact kan hebben op het - mentale - welzijn. Het verbindt mensen, en maakt hen sterker en weerbaarder." Vanuit persoonlijk engagement en op vraag van Jane Davis zelf, werkt Dirk Terryn in zijn vrije tijd mee aan de 'Reading Revolution', lees het bekendmaken en implementeren van de methode Shared Reading of Samen Lezen. Hij doet dat samen met medeoprichters econoom Eric Van Acker en psychiater en bedrijfscoach Jan Raes, die eerder dit jaar een boek schreef over de heilzame effecten van Samen Lezen (zie AK 2658). Inmiddels bestaan er Shared Reading-initiatieven ver buiten het VK, in landen als Australië, Canada, Denemarken, Finland, Frankrijk, Duitsland, Hong Kong, Mexico, Nederland, Nieuw-Zeeland, Noorwegen, Ierland, Spanje, Zweden, Zwitserland, de VS en ook België. Op de studiedag die Het Lezerscollectief op 24 november organiseert, vertellen sprekers uit diverse sectoren van de gezondheidszorg of met een link ernaar, over hun ervaringen met Samen Lezen in ons land. In de voormiddag licht prof. Tessa Kerre, hematoloog in UZ Gent en columnist voor Artsenkrant, het onderzoeksproject toe waarbij 20 studenten van de faculteit geneeskunde en gezondheidswetenschappen van UGent de Samen Lezen-methodiek toepasten in een een-op-eensetting en voorlazen aan patiënten met kanker in het UZ Gent (zie AK 2609). Na de uiteenzetting van prof. Kerre kunnen deelnemers van de studiedag zelf kennismaken met de methode van Samen Lezen en worden ze ingedeeld in leesgroepjes, begeleid door ervaren leesbegeleiders. Anno 2021 is Vlaanderen zo'n 186 Samen Lezen-leesbegeleiders rijk. "Om te kunnen inschatten wat Samen Lezen kan betekenen in een bepaalde context, zoals bv. de zorg, is het belangrijk om de methode zelf te ervaren", zegt Dirk Terryn. "Bij 'leesgroep' denken de meeste mensen in eerste instantie misschien aan een hobbyclub. Samen Lezen wil zoveel meer zijn. In verbinding met anderen kunnen mensen krachtige therapeutische effecten ervaren, zonder dat er formeel aan therapie gedaan wordt. Het is de 'ultieme therapie' zoals dr. Jan Raes het zo mooi verwoordt in zijn boek." In de namiddag duiken deelnemers in enkele van de contexten waarin Samen Lezen wordt toegepast. "Door leesgroepen te vormen binnen diverse contexten, bereiken we ook verschillende doelgroepen", legt Dirk Terryn uit. Vaak maar niet altijd richten leesgroepen zich op mensen met een zekere kwetsbaarheid: personen met fysieke of psychische moeilijkheden, in armoede of gevangenschap, die niet altijd goede toegang hebben tot (sterke) literatuur. Prof. Tessa Kerre en onderzoeker Gaëlle Vanbutsele van UGent gaan verder in op Samen Lezen in de ziekenhuissetting. Prof. Jan Steyaert (UAntwerpen, Expertisecentrum Dementie Vlaanderen) zal het hebben over de ouderenzorg: woonzorgcentra, afdelingen geriatrie. In zijn uiteenzetting vertelt psychiater Jan Raes hoe Samen Lezen preventief kan werken tegen burn-out, en - vanuit zijn achtergrond als bedrijfscoach - hoe samen (voor)lezen verbinding kan herstellen in professionele (zorg)teams. Tot slot vertelt prof. Jürgen Pieters (UGent) over zijn onderzoek naar waarom en hoe literatuur troost kan bieden. "Een literair uitje dat ons op een andere manier toont wat sterke teksten met ons doen, namelijk troosten...", zegt Dirk Terryn.