Natuur op doktersvoorschrift

De grondslag voor dit boek ligt bij de leerstoel Zorg en Natuurlijke Leefomgeving aan de Universiteit Antwerpen. "Wij zijn vertrokken vanuit het idee: hoe kan je met groen in je omgeving omgaan zoals met een medicijn: werkt dat of niet, zijn er nevenwerkingen of net versterkende factoren? - vooral vanuit de optiek: het is de verantwoordelijkheid van artsen om te zorgen dat het individu met dat groene medicijn in contact komt." "Er waren wel indicaties dat natuur als medicijn wel werkt, maar ik dacht", erkent dr. Avonts, "dat het als een schilderij in een huiskamer, volgens persoonlijke smaak en invulling, werkt. Daarom ben ik in de literatuur gedoken." Het resultaat was indrukwekkend: "Ik heb echt een filter moeten zetten en me beperken tot de laatste vijf jaar. Er bleek overduidelijk welk een geweldige impact groen kan hebben, vooral op langere termijn en op chronische aandoeningen/ beschavingsziekten. Neem diabetes: in een optimale groene omgeving wonen, vermindert je kans op diabetes met 30 tot 50 procent. Dat is gigantisch, hè." Uiteraard speelt in deze een langetermijneffect. "De reductie van dat diabetesrisico moet je zien over een termijn van tien of twintig jaar. Maar de obesitasepidemie is ook traag begonnen. Dat betekent dat er ook een weg terug is, dat je zulke tendensen kan omkeren. Dat was voor mij een belangrijk punt om verder te graven en te kijken naar andere aandoeningen: cardiovasculair, dementie, mentale aandoeningen. Daar bleken zich gelijkaardige tendensen én grootteordes te manifesteren. Vooral dat laatste was heel verrassend." De dokter illustreert: "Als je een patiënt met mentale problemen als voorschrift meegeeft dat hij of zij voor het herstel 3x/week moet gaan wandelen in een nabij bos blijkt een meerderheid dat effectief gedaan te hebben. Of nog, wandelen in een groene omgeving heeft niet enkel een ventilerend effect, het zorgt er tevens voor dat positieve gedachten in de plaats komen van negatieve en die blijven ook langer hangen. Met andere woorden, na een blokje om komt het piekeren snel terug, terwijl je geest in de natuur een manier vindt om naast het piekeren te denken." Het klinkt misschien zweverig of romantisch, maar "dit is geen alternatieve geneeskunde. Alle epidemiologische onderzoeken uit het boek wijzen dus in dezelfde richting. We zien de positieve en relaxerende effecten van de groene omgeving, maar eigenlijk zitten we waar eertijds dokter Snow zat met de cholera- epidemie in Londen. Ook wij hebben nieuwe kennis, we kunnen daarmee aan de slag, maar een verklaring van die werkzame natuurelementen hebben we niet. We kunnen alvast nadenken over de vraag: hoe kan contact met de natuur complementair zijn aan hetgeen nu al gekend is als behandeling? Neem nogmaals de mentale problematiek: het groene medicijn als revalidatie klinkt heel anders dan 'behandeling'."Er bestaat een vuistregel voor een gezonde leefomgeving. Dirk Avonts: "De 3/30/300-regel komt hierop neer: als je buiten kijkt, moet je drie bomen kunnen zien, je moet wonen in een wijk met grote bomen en hun kruinen moeten 30% van de oppervlakte innemen én op 300 meter moet er een groter park zijn waar je regelmatig komt of naartoe gaat. Die hypothese is meermaals getest en vooral de 30% blijkt belangrijk te zijn. In Brussel bleek dat mensen die in boomrijke straten wonen minder geneesmiddelen gebruiken dan inwoners van wijken met minder bomen." We moeten af van het idee dat groen slechts decor is, klinkt het. "Blootstelling aan het groene en blauwe medicijn (water- of zeeomgeving) moet versterkt worden. Een minimum aan beweging en natuurcontact zijn nodig om ons lichaam gezond te houden. Daar zijn we te ver doorgeschoten, zoals ook burn-outs aangeven. Deconnecteren en je vervelen zijn nochtans heilzaam." "De grote uitdaging wordt dus hoe je, als overheid en stadsontwikkelaar, er toch voor kan zorgen dat een minimum aan groen aanwezig is in de leefomgeving. We reiken in het boek ook alle handvaten aan opdat (huis)artsen dat natuurcontact kunnen betrekken in hun persoonsgerichte zorg. Van de grootteorde en kracht van natuur zijn mensen zich minder bewust, dat kunnen artsen meegeven."