Het is zondagnacht laat als we na een tussenstop in Istanbul op Kilimanjaro International Airport landen. Met een typisch Afrikaanse busje doorkruisen we het nachtelijke landschap richting Moshi, waar we deze week een onderkomen vinden. Letterlijk aan de voet van de befaamde Kilimanjaro.

Maandagochtend staat, na een eerder korte en bewogen nacht, een bezoek aan het KCMC gepland. We worden er ontvangen door de directeur en zijn rechterhand Henry, die ons een eerste rondleiding geeft doorheen de oogafdeling. Het is er druk, mensen van alle leeftijden wachten in de gezamenlijke inkomhal netjes hun beurt af voor een eerste onderzoek. Sommigen staan hier al sinds vanochtend zes uur aan te schuiven. De afdeling is gespecialiseerd in cataractoperaties en ontvangt patiënten uit de hele noordelijke regio van Tanzania.

VCa
© VCa

10% kinderen

Terwijl we netjes wachten - een nationale sport hier in Tanzania, zo blijkt - belt Henry even rond en even later ontvangt diensthoofd dokter William Makupa ons voor een voorstelling van zijn werk in het ziekenhuis. Hij werkt sinds 2004 in het KCMC. De oogkliniek is een autonoom onderdeel van het algemene ziekenhuis en krijgt jaarlijks zo'n 8.000 nieuwe patiënten over de vloer, steekt de charmante oogarts van wal. De afdeling kan 70 tot 90 patiënten opvangen, die grotendeels terechtkomen in ziekenzalen met een achttal bedden. Er zijn ook enkele privé-kamers, zullen we later zien. Dagelijks vinden er zes à zeven operaties plaats, goed voor 2.500 ingrepen per jaar, waarvan 1.400 cataractoperaties. Van die laatste gaat het in één op de tien gevallen om kinderen.

Een grote oorzaak van de hoge prevalentie van cataract bij kinderen is dat velen niet gevaccineerd zijn tegen mazelen.

Die laatste worden soms al op erg jonge leeftijd geopereerd, en altijd onder volledige narcose. "Met kleine kinderen kan je niet anders", licht dokter Makupa toe. "Zelfs tieners verdoven we liefst volledig, want ik weet uit ervaring dat die soms middenin de ingreep beginnen te panikeren, en dat willen we te allen koste vermijden." Volwassenen worden wel lokaal verdoofd. "Als we alle patiënten volledig onder narcose zouden moeten brengen, kunnen we het operatieritme niet zo hoog houden."

Opnieuw leren zien

Naast de klinische opdracht is de oogafdeling ook actief op het vlak van preventie. "We gaan mensen in afgelegen gebieden screenen en indien nodig sturen we ze door naar het ziekenhuis of zorgen we zelf voor transport."

Ook revalidatie is een belangrijk aspect. "Iets oudere kinderen moeten na een ingreep als het ware opnieuw leren zien. Hun hersenen zijn de prikkels uit het geopereerde oog namelijk 'vergeten'. Hoe later we een kind met cataract opereren, hoe slechter het zicht na de ingreep blijft. Vaak hebben zij nog nood aan zogenaamde 'low vision devices', zoals een bril, een vergrootglas of een telescoop."

VCa
© VCa

Een grote oorzaak van de hoge prevalentie van cataract bij kinderen is dat velen niet gevaccineerd zijn tegen mazelen. Dokter Makupa: "Die ziekte, in combinatie met een tekort aan vitamine A, veroorzaakt cataract. Of ze krijgen rubella door van hun moeder tijdens de zwangerschap. Ook dat kan blindheid evenals cardiovasculaire problemen tot gevolg hebben. De overheid bestudeert nu de mogelijkheid om die inentingen op te nemen in het vaccinatieschema. Dat zou zeker een goede zaak zijn."

Retinoblastoom is een andere aandoening die in het ziekenhuis wordt behandeld. "Die tumoren zijn soms als zo groot, dat het gebeurt dat we beide ogen moeten weghalen. Dramatische situaties", vertelt dokter Makupa. Hoe komt het dat mensen het zo ver laten komen? "Het geloof in hogere krachten is in Tanzania nog erg ingeburgerd. Net als de traditionele geneeskunde. Ik herinner me een jonge vrouw die het geld voor haar oogdruppels beter dacht te besteden aan een of ander kruidenmengsel. Nadat ze dat op haar ogen had gestreken, was de schade uiteraard nog groter. Ze heeft gelukkig wel haar zicht kunnen behouden, maar soms lopen zulke toestanden dramatisch af."

Moedermelk

Nog een 'anekdote': automechaniciens behandelen oogschade door zuur uit batterijen met moedermelk... "Uiteraard is dat absoluut te vermijden, want die melk ik niet steriel. Maar toch gebeurt het nog vaak."

Het valt dokter Makupa wel op dat er de voorbije jaren meer awareness ontstaan is rond oogaandoeningen. "Het aantal patiënten in het ziekenhuis neemt gestaag toe. Tegelijk kent ook de bevolking in Tanzania een boost, dat heeft er uiteraard ook mee te maken."

Terwijl we het gesprek afronden, geeft de dokter instructies aan Henry voor het vervolg van ons programma. Of hij voor morgen de bus kan klaarzetten? We trekken dan naar Korogwe, een dorpje op 400 kilometer van Moshi, waar we kinderen gaan oppikken om ze naar het ziekenhuis te vergezellen, waar ze woensdagochtend geopereerd worden. Het belooft weer een intense dag te worden. En vroeg uit de veren, vertrek is voorzien om 6u, bij zonsopgang.

Het is zondagnacht laat als we na een tussenstop in Istanbul op Kilimanjaro International Airport landen. Met een typisch Afrikaanse busje doorkruisen we het nachtelijke landschap richting Moshi, waar we deze week een onderkomen vinden. Letterlijk aan de voet van de befaamde Kilimanjaro.Maandagochtend staat, na een eerder korte en bewogen nacht, een bezoek aan het KCMC gepland. We worden er ontvangen door de directeur en zijn rechterhand Henry, die ons een eerste rondleiding geeft doorheen de oogafdeling. Het is er druk, mensen van alle leeftijden wachten in de gezamenlijke inkomhal netjes hun beurt af voor een eerste onderzoek. Sommigen staan hier al sinds vanochtend zes uur aan te schuiven. De afdeling is gespecialiseerd in cataractoperaties en ontvangt patiënten uit de hele noordelijke regio van Tanzania. 10% kinderenTerwijl we netjes wachten - een nationale sport hier in Tanzania, zo blijkt - belt Henry even rond en even later ontvangt diensthoofd dokter William Makupa ons voor een voorstelling van zijn werk in het ziekenhuis. Hij werkt sinds 2004 in het KCMC. De oogkliniek is een autonoom onderdeel van het algemene ziekenhuis en krijgt jaarlijks zo'n 8.000 nieuwe patiënten over de vloer, steekt de charmante oogarts van wal. De afdeling kan 70 tot 90 patiënten opvangen, die grotendeels terechtkomen in ziekenzalen met een achttal bedden. Er zijn ook enkele privé-kamers, zullen we later zien. Dagelijks vinden er zes à zeven operaties plaats, goed voor 2.500 ingrepen per jaar, waarvan 1.400 cataractoperaties. Van die laatste gaat het in één op de tien gevallen om kinderen.Die laatste worden soms al op erg jonge leeftijd geopereerd, en altijd onder volledige narcose. "Met kleine kinderen kan je niet anders", licht dokter Makupa toe. "Zelfs tieners verdoven we liefst volledig, want ik weet uit ervaring dat die soms middenin de ingreep beginnen te panikeren, en dat willen we te allen koste vermijden." Volwassenen worden wel lokaal verdoofd. "Als we alle patiënten volledig onder narcose zouden moeten brengen, kunnen we het operatieritme niet zo hoog houden."Opnieuw leren zienNaast de klinische opdracht is de oogafdeling ook actief op het vlak van preventie. "We gaan mensen in afgelegen gebieden screenen en indien nodig sturen we ze door naar het ziekenhuis of zorgen we zelf voor transport." Ook revalidatie is een belangrijk aspect. "Iets oudere kinderen moeten na een ingreep als het ware opnieuw leren zien. Hun hersenen zijn de prikkels uit het geopereerde oog namelijk 'vergeten'. Hoe later we een kind met cataract opereren, hoe slechter het zicht na de ingreep blijft. Vaak hebben zij nog nood aan zogenaamde 'low vision devices', zoals een bril, een vergrootglas of een telescoop."Een grote oorzaak van de hoge prevalentie van cataract bij kinderen is dat velen niet gevaccineerd zijn tegen mazelen. Dokter Makupa: "Die ziekte, in combinatie met een tekort aan vitamine A, veroorzaakt cataract. Of ze krijgen rubella door van hun moeder tijdens de zwangerschap. Ook dat kan blindheid evenals cardiovasculaire problemen tot gevolg hebben. De overheid bestudeert nu de mogelijkheid om die inentingen op te nemen in het vaccinatieschema. Dat zou zeker een goede zaak zijn."Retinoblastoom is een andere aandoening die in het ziekenhuis wordt behandeld. "Die tumoren zijn soms als zo groot, dat het gebeurt dat we beide ogen moeten weghalen. Dramatische situaties", vertelt dokter Makupa. Hoe komt het dat mensen het zo ver laten komen? "Het geloof in hogere krachten is in Tanzania nog erg ingeburgerd. Net als de traditionele geneeskunde. Ik herinner me een jonge vrouw die het geld voor haar oogdruppels beter dacht te besteden aan een of ander kruidenmengsel. Nadat ze dat op haar ogen had gestreken, was de schade uiteraard nog groter. Ze heeft gelukkig wel haar zicht kunnen behouden, maar soms lopen zulke toestanden dramatisch af."MoedermelkNog een 'anekdote': automechaniciens behandelen oogschade door zuur uit batterijen met moedermelk... "Uiteraard is dat absoluut te vermijden, want die melk ik niet steriel. Maar toch gebeurt het nog vaak."Het valt dokter Makupa wel op dat er de voorbije jaren meer awareness ontstaan is rond oogaandoeningen. "Het aantal patiënten in het ziekenhuis neemt gestaag toe. Tegelijk kent ook de bevolking in Tanzania een boost, dat heeft er uiteraard ook mee te maken."Terwijl we het gesprek afronden, geeft de dokter instructies aan Henry voor het vervolg van ons programma. Of hij voor morgen de bus kan klaarzetten? We trekken dan naar Korogwe, een dorpje op 400 kilometer van Moshi, waar we kinderen gaan oppikken om ze naar het ziekenhuis te vergezellen, waar ze woensdagochtend geopereerd worden. Het belooft weer een intense dag te worden. En vroeg uit de veren, vertrek is voorzien om 6u, bij zonsopgang.